انقلاب فرهنگی به معنای توسعه اندیشه اسلامی در جامعه است

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: حجت‌الاسلام «سعیدرضا عاملی» در نخستین روز کاری خود به عنوان دبیر شورای عایل انقلاب فرهنگی، در برنامه زاویه حضور یافت. عاملی چهارشنبه شب ۲۶ دی ماه با حضور در زاویه به سوالاتی پیرامون آینده شورای عالی انقلاب فرهنگی پاسخ داد.

 عاملی در این برنامه در پاسخ به چیستی انقلاب فرهنگی گفت: از یک منظر انقلاب فرهنگی، فلسفه انقلاب اسلامی است. رژیم پهلوی به دنبال سکولاریسم و تلاش آتاتورکی برای از بین بردن پیوند مردم با دین بود اما به قول «آنتونی گیدنز» کسی نمی توانست پیش بینی کند در دوران اوج مدرنیسم و سکولاریسم یک انقلاب دینی اتفاق بیفتد. انقلاب اسلامی اتفاق افتاد و مردم به نظام سلطنت پهلوی، جدا شدن دین از جامعه و عدم حضور توحید در جامعه نه گفتند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: در ایام انقلاب من برای تحصیل در آمریکا بودم. انقلاب فرهنگی بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب مطرح شد. انقلاب فرهنگی به معنای نهادینه شدن اسلام و توسعه اندیشه اسلامی در جامعه است. یعنی سیره پیامبر (ص) و نگرش او که منجر به عدالت و انصاف اجتماعی می شد و به انسان هویت می داد به طوری که احساس کند کسی است. احساس کسی بودن با انقلاب برای جامعه ما اتفاق افتاد. انقلاب فرهنگی، انقلاب اسلامی است.

رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران سپس گفت: مردم شناسان می گویند فرهنگ عقربه ساعت شمار نیست و بلکه عقربه ثانیه شمار است. به این معنی که فرهنگ به سرعت تغییر پیدا نمی کند چون ریشه های تاریخی دارد. انقلاب یک جریان گذار است که باید یک مسیری را طی کند. انقلاب یک هیجان لحظه ای نبود بلکه در آن شناخت و معرفت نیز بود. در رژیم سابق فرهنگ ایران در جهت غربی شدن جامعه ایرانی مهندسی می شد. در انقلاب کمرنگ شدن دین که در بخشی از افراد جامعه رخ داده بود به سمت پر رنگ شدن حرکت کرد. همچنین نهادهای ما از جمله دانشگاه و ... تغییر کرد و نهادهای دیگری جایگزین آن شد. این تغییرات آسان نبود.

وی در ادامه عنوان کرد: این شورا دو بال علم و فرهنگ را دارد که این ها در هم تنیده هستند. برخلاف تصور برخی که فکر می کنند علم یک جریان غیر جهت دار است اما علم کاملاً مسیر جهت داری دارد. برخی از کارگزاران ما به درستی عمل نکرده اند. در دوران پیامبر (ص) می بینیم که اصحاب نزدیک پیامبر از دین دور می شوند و مسیرهای راحت طلبی و ... را طی می کنند. ما با انسانی مواجه هستیم که مختار است و ممکن است هر مسیری را طی کند. لذا نباید کارگزاران مان را مقدس کنیم.

عاملی در پاسخ به این سوال که مردم ما بیشتر به فرهنگ انقلاب وفادار مانده اند یا مسئولین گفت: قطعاً مردم. مثلاً در همین شرایط تحریم جدید باز هم وفاداری مردم را می بینیم. البته خیلی از کارگزاران ما هم وفادار بوده اند. گاهی یک حداقلی، ماسکی بر روی چهره نظام می شوند. مگر چند وزیر و مسئول و سازمان فاسد در این سال ها داشته ایم؟

وی در پاسخ به این که برای افزایش فرهنگ اعتماد بین مردم و مسئولین چه باید کرد نیز گفت: باور من این است که ظهور اینترنت و فضای مجازی یک فرصت طلایی برای پر کردن خلأ بین مردم و مسئولین است. بسیاری از ظرفیت های آرمانی ما در فضای مجازی تحقق پیدا کرده اند. این فضا ادامه ذهن است و باعث می شود خیال، امکان تحقق پیدا کند. آرمان های ذهنی ما مثل عدالت، شفافیت و جلوگیری از رانت این ها با فضای مجازی تحقق پذیر است. شما امروز با دولت الکترونیک می توانید جلوی خیلی از فسادها را بگیرید.

عاملی همچنین پیرامون شبهاتی که این روزها درباره او در فضای مجازی مطرح شده خاطر نشان کرد: فضای مجازی، فضای کاربر کردن همه مردم است. مردم قدرتمند و تبدیل به کاربر شده اند اما در این بستر اخبار جعلی هم تولید می شود. در این فضا تمام اخباری که درباره من تولید شد جعلی بود و حتی یک نام و امضا پای این اخبار نبود. در این فضا من احساس کردم به افراد پنهان و ناشناخته نباید پاسخ دهم. فرایند انتخاب دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به وسیله عقل جمعی اتفاق می افتد. رئیس جمهوری با مقام معظم رهبری مشورت می کنند و در نهایت در معرض رأی اعضای شورا قرار می گیرد. در جلسه شورا رئیس جمهور طرح موضوع کردند و اعضای شورا به بنده رأی مثبت دادند و در ادامه مقام معظم رهبری هم تأیید کردند و سپس رئیس جمهور حکم انتصاب را صادر کردند.

وی همچنین پیرامون تغییر سیاست های شورای عالی انقلاب فرهنگی در دولت های مختلف اظهار داشت: مقام معظم رهبری دائماً پرهیز داده اند که شورای عالی انقلاب فرهنگی نباید وابسته به جریانات حزبی باشد. این شورا باید خودش به راحتی تصمیم سازی کند. شورای عالی انقلاب فرهنگی برای حل مسأله و همچنین برای شکوفایی بر اساس ارزش های انقلاب آمده است. آینده ما استقرار تمدن نوین اسلامی است. با هدایت و حمایت رهبری مسیر علم در ایران مسیر خوبی بوده است. درباره ضریب رشد علم در ایران جزو کشورهای برتر دنیا هستیم. بر اساس شاخص Scopus رتبه ۱۶ علم در دنیا و بر اساس شاخص ISI رتبه ۱۷ دنیا را داریم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره ضمانت اجرای مصوبات شورا نیز گفت: بعضی از اسناد مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی نیازمند پیوست برنامه عمل است. یعنی اهداف و راهبردها کلی است و نمی دانیم در چه تاریخی به چه هدفی می خواهیم برسیم. شاید یکی از دلایل اجرایی نشدن مصوبات این شورا این است که محاسبه برای منابع مالی صورت نگرفته و پیوست مالی ندارد. همچنین مسیر رسیدن به یک مصوبه شاید نیاز به تغییر داشته باشد. اگر بتوانیم سندها را از پایین به بالا بکنیم یعنی سند به عنوان لایحه دولت بیاید و دولت بتواند نظارت بیشتری بر روی آن ها داشته باشد بهتر است. دلیل برخی از مصوبه های ابلاغ نشده توسط رئیس جمهور این است که رئیس جمهور این ها را ارجاع می دهد تا الزامات مصوبه اعلام شود و این مسأله گاهی باعث تغییرات می شود.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که لازم الاجرا بودن مصوبات شورا در دستگاه تقنینی کشور چگونه ترجمه می شود عنوان کرد: حضرت امام (ره) فرمودند باید آثار مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بر موضوعات مختلف مترتب شود. مقام معظم رهبری نیز فرمودند که الزامات و مشروعیت مصوبات شورا به دلیل حضور روسای سه قوه در آن رقم می خورد.

عاملی در پاسخ به این سوال که چرا باز هم شاهد اجرا نشدن مصوبات شورا هستیم گفت: الزامات رویه های قضایی بسیار مهم است. نیازمند الزامات نظام مندی هستیم تا مصوبات در رویه های قضایی کاملاً بنشینند. در موارد مربوط به مردم هم نیاز به مکانیزمی برای ورود نهایی مجلس داریم. در نظام بودجه ریزی کشور و برنامه های ۵ ساله کشور کاملاً باید مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بنشیند و این برنامه ها بر اساس آن ها انجام شوند.

وی در ادامه پیرامون ارزیابی نتایج عملکرد شورا اظهار کرد: دبیرخانه مقدمات اسناد را برای ارائه به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه می کند. یکی از وظایف دبیرخانه همین رصد و ارزیابی اجرایی شدن مصوبات است. همچنین شورا در حوزه علم باید به کار استاد و کیفیت کار دانشجو کمک کند. در نقشه علمی کشور گفته می شود ۶۰ درصد نقشه راه طی شده است. مثلاً این که رتبه علمی کشور در جهان به کجا رسیده، در نوآوری و ثبت پتنت چقدر پیشرفت داشته ایم و ... بر این اساس گفته می شود ۶۰ درصد راه طی شده است. اسناد ما مختلف اند. اسناد بزرگی داریم که حتماً درباره آن ها باید پایش داشته باشیم و گزارش سالانه ای که در اختیار افکار عمومی قرار گیرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره پاسخ گویی شورا به افکار عمومی نیز گفت: کنتور علم و فرهنگ و فناوری کشور باید روی سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی منعکس شود. این کنتور باید به اتفاقاتی که دارد می افتد وصل شود و مدام این اتفاقات را منعکس کند. برای همه موراد نمی توان این کار را کرد اما اگر داده های حوزه علم و فناوری ما به داده های دیجیتال تبدیل شوند به راحتی می توانیم انعکاس کنتور آن را در سایت داشته باشیم.

وی همچنین پیرامون جلوگیری از دیوان سالاری و موازی کاری در ساختارهای فرهنگی کشور خاطرنشان کرد: ما در کشور ۴ شورای عالی محوری امنیت، مصلحت، فضای مجازی و انقلاب فرهنگی داریم. پر دامنه ترین شورای عالی کشور، شورای عالی انقلاب فرهنگی است که مسایلش با حدود ۴۰ دستگاه پیوند دارد. حوزه های مهمی مثل فرهنگ عمومی و علم به این شورا مرتبط اند. این شورا حتی در نمادهای شهری ورود دارد لذا پر دامنه است. همان طور که دستگاه های مختلف ما در شورای عالی انقلاب فرهنگی یکپارچه می شوند، دبیرخانه های این ۴ شورا نیز باید با هم پیوند داشته باشند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود:‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه اجرایی ندارد. سیاست گذاری، نظارت، پایش و همچنین اطمینان حاصل کردن از اجرایی شدن مصوبات جزو وظایف این شورا است. این به معنای نقش داشتن در اجرا نیست بلکه اگر این نگاه باشد دبیرخانه بزرگ می شود. نگاه سیستمی به علم و فرهنگ را در کشور نیاز داریم. در ژاپن می گویند ما کلمه پیگیری نداریم چون سیستم داریم. در سیستم یک جبر قطعی وجود دارد که شما نمی توانید خارج از الگوریتم آن حرکت کنید. فرهنگ هم درست است که بر شناخت و انگیزه ها مبتنی است اما بسیاری از عناصر فرهنگ هم می توانند به قاعده تبدیل شوند.

وی در انتها گفت: باید بین حوزه علم و فرهنگ تعادل ایجاد کنیم. عصر جدید را عصر فرهنگ‌مرکزی می دانند. دوره سیاست‌مرکزی و اقتصادمرکزی تمام شده است. تمامی بخش های دیگر تحت تأثیر فرهنگ هستند. از همه دانشمندان کشور تقاضا دارم که در فرایندهای جدید دبیرخانه که ادامه بالندگی های دوره قبل است مشارکت داشته باشند.