به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حج، یکى از زیارتگاه‌هاى بسیار مهم و مورد توجه همه مذاهب اسلامى در دمشق، مرقد و آرامگاه زینب کبرى، دختر امیرالمومنین (ع) است که همواره خیل مشتاقان و ارادتمندان این بانوى فداکار و بزرگ وار از سرزمین هاى اسلامى به ویژه ایران، براى زیارت قبر عقیله بنی هاشم عازم این سرزمین هستند.
حضرت زینب کبرى (س) در سال ششم هجرى -پس از صلح حدیبیه - و دو سال بعد از تولد حسین بن على (ع) پا به عرصه وجود گذاشت، محیطى که آن بانوی دلسوز در آن رشد کرد مهبط جبرئیل امین و جایگاه وحى سرمدى بود و روزى که خداوند به رسولش فرمان داد تا تمامى درهایى را که به مسجدالنبى (ص) باز مى شدند مسدود کند، زادگاه او را مستثنى ساخت. مادرش پاره تن رسول الله ، پدرش بهترین صحابه و نخستین مرد مسلمان در اسلام و خاندان او افضل خاندان عالم بود که خداوند متعال رجس و پلیدى را از آنان دور کرده و تحت (کسا) رسولش، در ظل حمایت خویش وارد ساخته بود.
حضرت زینب کبرى (علیهاالسلام) در فاجعه کربلا ده‌ها تن از بهترین و عزیزترین کسانش را از دست داد. آن معصومه فداکار پس از چند روز توقف در دمشق، همراه سایر زنان اهل بیت و کاروان اسراى کربلا به مدینه بازگشت و در واقعه حره به سال ۶۲ هجرى و یا سال قحطى مدینه، همراه عبدالله جعفر که در دمشق زمین هایى داشت به این شهر مهاجرت و در همان جا وفات یافت.
حرم حضرت زینب(س) در جنوب دمشق و در منطقهای به نام السیده زینب واقع شده است. این منطقه جزء استان ریف دمشق محسوب می‌شود. بنای حرم شامل صحن وسیعی با پلان مربع است که حرم در میان آن قرار گرفته است و دارای گنبد و دو گلدسته مرتفع می‌باشد. گلدسته‌ها و دیوارهای صحن و رواق‌های آن توسط هنرمندان ایرانی کاشی‌کاری شده و سقف و دیوارهای حرم نیز از داخل آینه‌کاری و گنبد نیز از بیرون طلاکاری شده است. در ضلع شرقی صحن، ساختمان مصلای زینبیه با صحن کوچکی،ساخته شده است و در آن نمازهای جماعت یومیه و نماز جمعه و مراسم ویژه مناسبت‌های مذهبی برگزار می‌شود. صحن جدیدی نیز اخیراً در ضلع شمالی آستانه مقدسه ساخته شده است.
در محدوده حرم حضرت زینب (س) و قبرستان‌های اطراف آن، چند تن از علما و مشاهیر شیعه مدفونند. از جمله در راهروی ورودی غربی صحن آستانه، قبر سید محسن امین عاملی و نیز قبر سید حسین یوسف مکی عاملی، از علمای شیعه در شام قرار دارد. در قبرستان واقع در شمال حرم نیز قبر دکتر علی شریعتی و در قبرستان دیگری در جنوب حرم، مقبره سید مصطفی جمال‌الدین، شاعر معاصر عراقی قرار دارد.
با شروع بحران در سوریه و افزایش اقدامات گروه‌های تروریستی تکفیری در این کشور پس از سال ۲۰۱۲ میلادی، حرم حضرت زینب (س) بارها توسط این گروه‌ها مورد حمله انتحاری و خمپاره‌ای قرار گرفته است. حملات تروریستی از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ منجر به آسیب دیدگی بخش‌هایی از حرم از جمله گنبد، صحن و درهای اصلی حرم شده است. بخشی از این حملات نیز در مناطق اطراف حرم اتفاق افتاده است که منجر به شهادت برخی از زائران و ساکنان اطراف حرم شده است.
پس از انتشار گسترده تروریست‌های تکفیری در سوریه و تصرف مناطق مختلف این کشور توسط آنان، اماکن زیارتی بسیاری در مناطق تحت سیطره گروه‌های تکفیری به دست عوامل آنان تخریب شد. در این میان حرم حضرت زینب (س) به صورت متعدد مورد حمله خمپاره‌ای و عملیات انتحاری تروریست‌های تکفیری قرار گرفت. تروریست‌های تکفیری بارها تا نزدیکی حرم حضرت زینب پیشروی کرده بودند اما با مقاومت شیعیان و ساکنین منطقه مواجه شدند.
به دنبال تهدید تروریست های تکفیری به تخریب حرمهای اهل‌بیت(ع) به ویژه حرم حضرت زینب، گروه‌های زیادی از شیعیان سوریه و کشورهای دیگر به ویژه ایران، عراق، لبنان و افغانستان برای دفاع از حرمهای اهل بیت(ع) و اماکن زیارتی در برابر گروه‌های تکفیری عازم سوریه شدند.
گردان ابوالفضل العباس که بعدها به تیپ ارتقا یافت شامل رزمندگان عراقی و لبنانی بود. تیپ فاطمیون که بعدها به لشکر ارتقا یافت متشکل از شیعیان افغانستان است که با هدف دفاع از اماکن مقدس به سوریه اعزام شدند. گروه‌های مختلفی نیز از ایران برای دفاع از حرم به سوریه اعزام شدند که در میان آنان فرماندهان نظامی نیز حضور داشتند.
توسعه و بازسازی حرم حضرت زینب(س)
بر اساس گزارش‌ها حرم حضرت زینب(س) نخستین بار در سال ۷۶۸ق توسعه و بازسازی شده است. این اقدام توسط سید حسین بن موسی موسوی حسینی، از سادات و اشراف دمشق و جدّ سادات آل مرتضی در شام، انجام گرفته است. در وقفنامه‌ای متعلق به همان سال ضمن تصریح به نام صاحب مزار یعنی زینب کبری دختر امام علی(ع)،آمده است. بر اساس این وقفنامه جد سادات آل مرتضی در شام بنای زیارتگاه را بازسازی و بسیاری از باغ‌ها و املاک خود را وقف آن کرده است. این وقفنامه توسط هفت تن از قضات شهر دمشق امضا شده است.
در سده ۱۴ق حرم حضرت زینب(س) سه بار بازسازی و توسعه یافت. بر این اساس حرم در سال ۱۳۰۲ق توسط سلطان عبدالعزیزخان عثمانی با کمک تجار، تجدید بنا شده و توسعه یافت. همچنین در سال ۱۳۵۴ق هجری سادات آل نظام، حرم حضرت زینب(س) را بازسازی و برای رفاه زائران آن را توسعه دادند. آخرین توسعه و بازسازی حرم در قرن چهاردم در سال ۱۳۷۰ق توسط علامه سیدمحسن امین و با کمک تجار انجام گرفت که در این مرحله بنای قدیمی تخریب شده و ساخت بنای جدید حرم با هدف توسعه صحن و رواق‌ها انجام گرفت.
توسعه حرم حضرت زینب(س) در قرن ۱۵ هجری با ساخت بنای مصلی زینبیه ادامه یافت. این کار توسط سید احمد فهری زنجانی نماینده ولی فقیه در سوریه انجام گرفت. پس از ساخت مصلی در حرم، اقامه نماز جماعت، دعای کمیل و نماز جمعه در این مکان انجام می‌گیرد. صحن جدیدی نیز اخیراً در ضلع شمالی حرم حضرت زینب(س) ساخته شده است.
به دنبال افزایش حملات انتحاری و خمپاره‌ای گروه‌های تکفیری به حرم حضرت زینب(س) بخش‌هایی از گنبد، صحن‌ها و درهای حرم آسیب دید. این مسأله موجب شد تا ستاد بازسازی عتبات عالیات طرح ترمیم و بازسازی گنبد و درهای حرم را که آسیب بیشتری دیده بود در دستور کار خود قرار داده و به اجرا گذارد. بر این اساس نقاط آسیب داده با طلاهایی که مردم خوزستان اهدا کرده بودند طلاکاری و ترمیم شد.
فضاى امروزی حرم حضرت زینب(س) و صحن آن به صورت مربع مستطیل است که شبستان، گنبد و حرم در وسط آن قرار گرفته و داراى چهار درِ ورودى است، سقف شبستان و حرم از سه قسمت تشکیل شده که به صورت پلهاى بر روى هم قرار دارند و گنبد نیز در وسط آن قرار یافته است، بر روى این گنبد آیاتى از قرآن نوشته شده و طلاکارى آن در سال‌هاى اخیر به وسیله ایران انجام شده است.
در سمت شرق صحن مطهر، مصلاى زینبیه به همّت آیت‌اللَّه فهرى زنجانى نماینده مقام معظم ولى فقیه در سوریه ساخته شده است، این شبستان بسیار بزرگ است و مساحت کل صحن، حرم و سایر مراکز وابسته حدود 10 هزار مترمربع است، در حرم جمعاً 114 اطاق وجود دارد که 64 اطاق آن در صحن بزرگ و بقیه در صحن دوم و حسینیههاى اطراف است.
مقبره بانوى بزرگوار حضرت زینب کبرى(س) در وسط حرم با ضریحى نقرهاى و اطراف آن هشت ستون کاشی‌کارى شده که گنبد حرم بر آن استوار شده وجود دارد، دیوارهاى حرم مطهر تا نصف آن سنگ سفید و بقیه آیینه‌کارى بوده و جلوه هایی از هنر و معمارى ایرانى اسلامى است، بناى داخل و خارج حرم و همچنین منارهها و گنبد از حدود 20 سال پیش است.
نظر شما