به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، کتاب «نظارت شرعی بر تبلیغات رسانه ها» توسط افسانه مظفری و محمدرضا راضی تالیف شده و از سوی انتشارت صالحیان منتشر و به بازار کتاب آمده است؛ انتشار این کتاب بهانه ای شد تا با دکتر افسانه مظفری عضو هيات علمي و دانشيار گروه علوم ارتباطات اجتماعي واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامی به گفتگو بنشینم که ماحصل این گفتگو در زیر می آید:
هدفتان از تالیف کتاب «نظارت شرعی بر تبلیغات رسانه ها» چه بود؟
شناسايي مولفه‌های تشکیل دهنده نظارت شرعی، شناسايي متغیرهای اثرگذار نظارت شرعي، استخراج مدل ساختاری تاثیر نظارت شرعی بر تبلیغات رسانه‌اي و ارائه راه کارها ي كاربردي برای رسانه های دینی است.
در کتاب «نظارت شرعی بر تبلیغات رسانه ها» موضوع محوری چیست؟
از آنجایی كه اﯾﻤﺎن ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮﻋﯽ ﻣﻮﺿﻊﮔﯿﺮي وﺟﻮدي از ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔـﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ، ﻋـﺎﻃﻔﯽ و رﻓﺘﺎري ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ، لذا ﻫﻤﮥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﯾـﮏ رﺳـﺎﻧﻪ دﯾﻨـﯽ ﻧﯿـﺰ ﺑﺎﯾـﺪ ﻫﻤﺴـﻮ و در ﺟﻬـﺖ ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻘﻮﯾﺖ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺑﺎﺷﺪ. از اﯾﻦ رو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﯾﮏ رﺳﺎﻧﻪ دﯾﻨﯽ شامل خبررسانی، تبلیغات، آموزش، سرگرمی و... ﻧﯿـﺰ ﻧﺒﺎﯾـﺪ از اﻟﺘﻔﺎت ﺗﻮأﻣﺎن ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻓﻮق ﻏﻔﻠﺖ ﮐﻨﻨﺪ.
برنامه تدوین شده رسانه دینی باید در بردارنده چه پیام هایی برای مخاطبان باشد؟
ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺗﺪوﯾﻦ شده و ﮔﺰﯾﻨشی ﯾﮏ رﺳﺎﻧﻪ دﯾﻨﯽ باید ﺣﺎوي ﭘﯿـﺎمﻫـﺎي ﻣﻔﯿـﺪ و ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺮاي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺑﺎﺷﺪ، یا اﮔـﺮ ﻣﻔﯿـﺪ ﻧﯿﺴـﺖ، دﺳـﺖ ﮐـﻢ ﻣﻀﺮ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ، بنابراین الگویی جامع مورد نیاز است تا از این موارد اطمینان حاصل شود.
در این کتاب الگوی نظارت شرعی بر تبلیغات رسانه‌ها را مورد بحث قرار داده اید نظارت شرعی را تعریف کنید ؟
نظارت شرعی فرآیندی است که بر اساس آن کلیه امور تبلیغات در رسانه‌ها توسط ناظران شرعی نظارت شده، تا آگهی‌های تبلیغاتی عرضه شده به مخاطبان با موازین و الگوهای مورد نظر برای یک رسانه دینی که بر اساس احکام اسلامی عمل مي‌کند مغایرت نداشته باشد، به همین خاطر پس از انتخاب متغیرهای تایید شده توسط خبرگان و تحلیل عاملی اکتشافی با روش معادلات یابی ساختاری با به كارگيري نرم افزار ایموس گرافیک، الگوي طراحي شده مورد تایید قرارگرفت. در ﮔﺎمﻫﺎي اوﻟﯿﻪ داﺷﺘﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻋﺎﺟﻞ غنیمت است، ﺑﯽﺷﮏ ﺑـﮐﺎرﮔﯿﺮي اﯾﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎ و آزﻣﻮن آﻧﻬﺎ در ﭘﺮﺗﻮ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﻋﻤﻠﯽ، زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي اراﺋﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺟﺎﻣﻊ و ﮐﺎرآﻣﺪ به وجود خواهد آورد.
در این کتاب به ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﻨﺠﺎري اﺳﻼم ﺑﺮاي ﻫﺪاﯾﺖ رﻓﺘـﺎري رﺳـﺎﻧﻪ پرداخته اید درباره این نظریه توضیح دهید؟
ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﻨﺠﺎري اﺳﻼم ﺑﺮاي ﻫﺪاﯾﺖ رﻓﺘـﺎري رﺳـﺎﻧﻪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﺮﮐﯿﺒـﯽ از ﺑﺮﺧـﯽ اﺻـﻮل ﻣﻨـﺪرج درﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺻﻮل اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺟﻬﺎنﺑﯿﻨﯽ، ﻧﻈﺎم ارزﺷﯽ و ﻫﻨﺠـﺎري و اﻫـﺪاف و آرﻣﺎنﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﺑﺨﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻨﺠﺎري ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﻣﺘﺨﺬ از ﺷﺮﯾﻌﺖ و اﺻـﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﻦ و ﻗﺒﺢ ﻋﻘﻠـﯽ وﺿـﻌﯿﺘﯽ ﺛﺎﺑـﺖ دارد، اﻣـﺎ در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ اﻗﺘﻀـﺎﺋﺎت و ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﻘﻄﻌﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، اﻗﺘﺼﺎدي، اﻣﻨﯿﺘﯽ و ﻧﯿﺰ در ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژﯾﮑﯽ، ﻓﻨـﯽ و ﻫﻨﺮي ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، از این رو در تالیفات آینده ما بر ارائه الگوهایی کامل تر و بسیط تر برای نظارت شرعی موثر بر تمامی کارکردهای رسانه را مورد توجه قرار خواهیم داد.
همانطور که می دانید رسانه‌های اسلامی در مقایسه با دیگر رسانه‌ها اگرچه کارکردهای مشابه دارند اما مبنای کاری آنها متفاوت است، توضیحی در این باره دارید؟
رسانه دینی رسانه‌ای است که به طور مشخص و تخصصی به مسائل دینی می‌پردازد از اين رو خودش را در مقابل خداوند مسئول می‌داند، نه در مقابل آگهی‌دهندگان، مشتریان یا دولت، چنین رسانه‌ای حتی برای جذب مخاطب هم برای رضایت خداوند عمل مي كند نه بر مبنای اقتصاد بازار آزاد و مانند رسانه هاي تجاری .
چرا ارائه یک الگوی مناسب برای نظارت شرعی بر روند ارائه آگهی تبلیغاتی در رسانه ها ضروری است؟
رﺳﺎﻧه ها ﻫﻤﻮاره ﺳﻬﻢ ﺑﺰرﮔﻲ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت داﺷﺘﻪاند و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎزار ﻣﻄﻠﻮب آﮔﻬﻲ دﻫﻨﺪﮔﺎن را ﺷﻜﻞ ﻣـﻲدادند ﺑﻠﻜـﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ درآﻣﺪ ﻋﻤﺪهاي از آن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآوردند. با توجه به نقش و جایگاه رسانه در زندگی روزمره افراد جامعه و تاثیر آنچه در قالب‌های گوناگون به خصوص تبلیغات بر ذهنیت، نگرش و طرز زندگی افراد جامعه می گذارد لزوم ارائه یک الگوی مناسب برای نظارت شرعی بر روند ارائه آگهی تبلیغاتی ضروری است، چرا كه اگر رسانه‌اي بگويد كه در پي مديريت افكار عمومي نيست دروغ گفته است، از اﻳﻦ رو ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ مولفه‌های نظارت شرعی بر ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت رﺳﺎﻧﻪاي ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ.
نظر شما