تمدن سازی بر پایه علم و ایمان و تعمیق معرفت دینی، دستاورد مهم انقلاب اسلامی

خبرگزاری شبستان – قرآن و معارف: «تعمیق معرفت دینی دستاورد مهم دیگری است که در عمر نظام جمهوری اسلامی در ایران روی داد. اگر کسی منصفانه نگاه کند می بیند که جوانان قبل از انقلاب اسلامی سطح معرف دینی بالایی نداشتند. اگر معرفت دینی ای هم در کار بود سطحی بود اما اکنون سطح معرفت دینی در سایه انقلاب اسلامی رشد و عمق پیدا کرده است و محیط برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا مساعد گشته است. در حقیقت برای کسانی که می خواهند دینی زندگی کنند فضای این نوع زندگی کاملا فراهم است و می توان این طور گفت که دین به ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و رفتاری تبدیل شده است.

حتی از زاویه مناسکی هم که نگاه کنید می بینید شعایر اسلامی و احیای مناسبت های دینی در سایه انقلاب اسلامی رشد چشمگیری پیدا کرد. ایده اعتکاف در سایه انقلاب اسلامی زنده شد و روحیه تهجد و ارتباط با خداوند بیشتر و خودباوری و اعتماد به نفس و عزت ملی عمیق تر و ریشه دارتر شد. در حوزه آشنایی با معارف قرآن وقتی به قبل و بعد انقلاب نگاه می کنیم می بینیم که وضعیت قابل مقایسه نیست. آیا حفاظ و قاریان قرآن در جامعه امروز ایران قابل مقایسه با چهار دهه پیش هستند؟ جلسه های حفظ و تلاوت قرآن، نشست های آشنایی با معارف قرآن در همه جای کشور رشد چمشگیری داشته است.»

آنچه در ادامه می آید گفتگوی خبرنگار گروه قرآن و معارف با آیت الله «عباس کعبی» عضو مجلس خبرگان رهبری و از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درباره دستاوردهای معرفتی و اخلاقی پس از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی است.

امروز بعد از چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی می توان درباره کارنامه اخلاقی و معنوی انقلاب اسلامی به داوری نشست. انقلاب اسلامی قابل انکار نیست که یک انقلاب دینی بود. مهم ترین دستاورد این انقلاب در حوزه اخلاق و معنویت چه بوده است؟

اولین تحول انقلاب اسلامی در حوزه دین و دین مداری مطرح کردن نگاه تمدنی دین بر پایه علم و ایمان در سطح تحولات جهانی است یعنی دین قبل از انقلاب اسلامی منزوی بود اما بعد از انقلاب اسلامی در عرصه بین المللی داعیه تمدن سازی بر پایه علم و ایمان را داشت. تاثیر دوم انقلاب اسلامی در حوزه دین مداری، رهبری یک انقلاب علمی است. ایران قبل از انقلاب از لحاظ علمی یک کشور عقب مانده بود اما بعد از انقلاب اسلامی در سایه رهبری دینی یک انقلاب علمی در ایران شکل گرفت و امروز ایران در خیلی از شاخه های علمی در میان کشورها سرآمد شده است. به عنوان مثال ایران رتبه یازده نرخ رشد علمی در جهان را به دست آورده است. ششمین کشور پیشرفته در فناوری نانو است. چهارمین قدرت موشکی جهان است.

نهمین کشور از لحاظ طراحی و ساخت و پرتاب ماهواره به فضا، جزو 9 کشور دارنده چرخه کامل سوخت هسته ای و 13 کشور دارای توانایی غنی سازی اورانیم. ایران دومین کشور پیشرفته جهان در حوزه سلول های بنیادی است. خب این انقلاب علمی بدون رهبری دینی در ایران اسلامی ممکن نبود اتفاق بیفتد. در سایه رهبری دینی در دوران امام راحل حفظ وحدت و تمامیت ارضی ایران تضمین شد.

در دوره رژیم های شاهنشاهی یک میلیون و چهارصد هزار متر مکعب یعنی حدودا به اندازه مساحت فعلی ایران از خاک ما جدا شد یعنی همان مناطقی که امروز جزو آسیای میانه و قفقاز به شمار می روند اما در سایه انقلاب اسلامی حتی یک وجب هم از خاک ایران به دست بیگانگان نیفتاد با این که جنگ تمام عیاری به ملت ما تحمیل شد و در فضایی که 44 کشور به صدام کمک می کردند و غرب و شرق برای براندازی جمهوری اسلامی دست به دست هم داده بودند در سایه ولایت فقیه و بسیج ملت بر پایه ارزش های دینی و تقویت روحیه دین مداری و روحیه ایثار و فداکاری یک وجب از خاک ایران جدا نشد.

در دهه های بعد هم شاهد بودیم که در دوران رهبری امام خامنه ای، انقلاب علمی در کشور شکل گرفت چون پرچم پیشرفت علمی در دست یک رهبر دینی دیگر از جنس امام راحل قرار گرفت. پیشرفت علمی بدون خودباوری و عزت علمی و روحیه استقلال و روحیه پیشرفت و استفاده از ظرفیت ها و امکانات علمی ممکن نبود و این همه دستاوردهای قابل توجهی است که در دوران برقراری یک حکومت دینی در ایران روی داده است.

مشخصا در حوزه اخلاق و معنویت شاهد چه تحولاتی بودیم؟

تعمیق معرفت دینی دستاورد مهم دیگری است که در عمر نظام جمهوری اسلامی در ایران روی داد. اگر کسی منصفانه نگاه کند می بیند که جوانان قبل از انقلاب اسلامی سطح معرف دینی بالایی نداشتند. اگر معرفت دینی ای هم در کار بود سطحی بود اما اکنون سطح معرفت دینی در سایه انقلاب اسلامی رشد و عمق پیدا کرده است و محیط برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا مساعد گشته است. در حقیقت برای کسانی که می خواهند دینی زندگی کنند فضای این نوع زندگی کاملا فراهم است و می توان این طور گفت که دین به ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و رفتاری تبدیل شده است.

حتی از زاویه مناسکی هم که نگاه کنید می بینید شعایر اسلامی و احیای مناسبت های دینی در سایه انقلاب اسلامی رشد چشمگیری پیدا کرد. ایده اعتکاف در سایه انقلاب اسلامی زنده شد و روحیه تهجد و ارتباط با خداوند بیشتر و خودباوری و اعتماد به نفس و عزت ملی عمیق تر و ریشه دارتر شد.

در حوزه آشنایی با معارف قرآن وقتی به قبل و بعد انقلاب نگاه می کنیم می بینیم که وضعیت قابل مقایسه نیست. آیا حفاظ و قاریان قرآن در جامعه امروز ایران قابل مقایسه با چهار دهه پیش هستند؟ جلسه های حفظ و تلاوت قرآن، نشست های آشنایی با معارف قرآن در همه جای کشور رشد چمشگیری داشته است.

از آن سو توجه کنیم بعد از انقلاب توجه به ارزش های بنیادینی مثل انسجام ملی، روحیه تعاون و همبستگی جمعی، غیرت و حمیت ملی، خانواده بنیادی و توجه به بنیادهای اصیل خانوادگی رشد پیدا کردند و این همه در سایه توجه به گفتمان دینی بود و ما امروز نشانه های آشکاری در این باره می بینیم که این گفتمان دینی به یک گفتمان جهانی تبدیل شده است و علاوه بر این ها تحولی که بعد از ظهور انقلاب اسلامی روی داد این بود که اجتهاد اصیل بر پایه مقتضیات زمان به عنوان مبنایی برای تمدن مبتنی بر علم و ایمان قرار گرفت. قانون اساسی ما بر پایه شریعت و مردم سالاری اسلامی نوشته شد و این دستاورد فقه اهل بیت علیهم السلام است. آشتی دین و توسعه در سایه اجتهاد و حضور دین در صحنه روی داد در حالی که قبل از انقلاب این تفکر تبلیغ می شد که اگر می خواهید دیندار باشید باید داغ عقب ماندگی را بپذیرید.

در حقیقت دینداری مترادف با عقب ماندگی تبلیغ می شد اما انقلاب اسلامی بود که تلفیق توامانی از دینداری و پیشرفت و عدالت، عقلانیت و معنوی، آزادی و عدالت را پدید آورد و ظهور و تجلی همه این عناصر در سایه دینمداری روی داد. در حقیقت انقلاب اسلامی دوگانه های زیادی را به هم تلفیق کرد. علم و ایمان، عقلانیت و معنویت، آزادی و عدالت و امید و انتظار که پیشتر تصور می شد که این دوگانه ها در پیوند با هم قرار نمی گیرند در انقلاب اسلامی با هم ممزوج شدند.

اما عده ای بر این باور هستند که هنوز ما با وضعیت مطلوب معنویت و اخلاق در جامعه فاصله زیادی داریم. دیدگاه تان در این باره چیست؟

البته ما منکر نمی شویم که مشکلاتی در این زمینه وجود دارد. هزینه دین مداری و پیشرفت و حرکت رو به جلو ملت ایران این گونه است که دشمنان به فکر تخریب بنیادهای دینی مردم افتادند و تهاجم گسترده و پیچیده علیه دین و بنیادهای دینی، روحانیت و ارزش های دینی در قالب تهاجم فرهنگی و تغییر سبک زندگی ایرانی اسلامی، جنگ نرم و شبیخون و رخنه فرهنگی جزو برنامه های دشمن  قرار گرفت تا تضعیف تاثیرگذاری دین در عرضه های اجتماعی، سیاسی، امنیت ملی و وحدت ملی رقم بخورد اما دیدیم که با همه این شیطنت ها به مقصود و مراد خود نرسیدند.