ایران در مسیر توسعه/ادامه صادرات پسته با وجود اعمال تحریم ها

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، صادرات محصولات کشاورزی نقش عمده ای در صادرات غیر نفتی دارد و در بین محصولات کشاورزی پسته دارای اهمیت ویژه ای می باشد.است. پسته از محصولات غیر نفتی صادرات ایران است که پس از فرش دستباف سهم عمده ای در درآمدهای غیرنفتی ایفامی کند و در بین محصولات صادراتی بخش کشاورزی رتبه اول را به خود اختصاص داده است.

بر اساس سند چشم‌انداز 20 ساله کشور در افق 1404 هجری شمسی ایران تا 12 سال آینده باید جایگاه نخست منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را در همه زمینه‌ها از جمله بخش کشاورزی به دست آورد.

پسته نخستین محصول ارزآور کشور در گروه محصولات غیر نفتی است، سالانه 1.5 میلیارد دلار ارز آوری دارد که محصولات مرغوب آن به 48 کشور دنیا صادر می‌شود. آمریکا طی سالهای گذشته مهمترین رقیب ایران در تولید پسته بوده اما کیفیت مرغوب پسته ایران باعث شده بازارهای جهان همچنان اقبال بیشتری به این محصول که با نام ایران پیوند خورده، داشته باشد، به طوری که در کالیفرنیای آمریکا، پسته ایرانی با نام «پسته کرمان» کشت می‌شود.

ایران و آمریکا تجارت جهانی پسته را در انحصار خود دارند و در طی یک دهه گذشته  در مجموع 70 و 80 درصد از تولید جهانی را در اختیار داشته اند. در طی 40 سال گذشته، پسته کاران ایرانی با فشارهایی از ناحیه تحریم ها، تعرفه ها و محدودیت های اعمال شده بر دسترسی شان به ابزارهای مالی بین المللی مواجه بوده اند.

هرچند پسته در فهرست محصولات تحریمی قرار نداشته اما محدودیت ها در زمینه مبادلات بانکی ایران موجب شده تا پسته کاران ایرانی برای صدور محصولات خود با دشواری هایی مواجه باشند. این شرایط با انعقاد برجام در سال 2015 تغییر کرد. این توافق موجب لغو تحریم ها شد اما بعد از تحریم ها، این تنها صادرات نفت ایران نبود که با افزایش مواجه شد، بلکه میزان صادرات پسته ایران نیز افزایش یافت.

پس از اعمال مجدد تحریم ها «حجت حسنی»، معاون اتحادیه پسته ایران، لغو برجام و بازگشت تحریم ها را به معنای بازگشت به دوران رقابت ناعادلانه و نابرابر تعبیر کرده بود اما با این وجود شاهد رونق صادرات این محصول هستیم تا جایی که هشت هزار تن پسته در ماه های مهر و آبان 97 از گمرکات استان ها به کشورهای دیگر صادر شده اند.

«سید محمود ابطحی»، رئیس انجمن پسته ایران با بیان این مطلب به ایرنا گفته است: «تولید پسته امسال بنا به عواملی مانند تغییرهای اقلیمی دچار افت شد و کاهش محسوسی یافت. این در حالی بود که سال گذشته در همین مدت 48 هزار تن پسته به کشورهای گوناگون از جمله عمان، کویت، چین، هنگ کنگ، ویتنام و عراق صادر شد.»

وی با اشاره به اینکه امسال تولید پسته در کشور معادل یک چهارم سال گذشته بود، افزود: «پسته یک سال در میان تولید دارد به این معنی که یک سال پسته داریم که «سال آور پسته» نام دارد و یک سال نداریم که «سال ناآور پسته» گفته می شود که امسال غیر از ناآوربودن، تغییرهای اقلیمی هم موجب کاهش تولید این محصول شد.»

وی بیان کرد: «امسال بین 50 تا 60 هزار تن محصول پسته از باغ های کشور برداشت شد به طور متوسط 80 درصد پسته به خارج صادر و 20 درصد باقیمانده در داخل کشور مصرف می شود.»

ابطحی با بیان اینکه سال گذشته 200 هزار تن پسته از باغ های کشور برداشت شد، گفت: «400 هزار هکتار باغ پسته در کشور وجود دارد که 100 هزار خانوار در قالب 500 هزار نفر، از راه این محصول ارتزاق می کنند و در کنار این افراد برای 500 هزار نفر دیگر هم اشتغال فصلی ایجاد شده است.»

یادآور می شود: پسته یکی از مزیت های اصلی بخش کشاورزی و به عنوان محصول برتر تولیدی کشور در بازارهای جهانی است. طی 10 سال گذشته بیشترین تولید پسته ایران در سال 2002 یا ۱۳۸۱به میزان 250 هزار تن بوده اما با نوسان زیاد تولید همراه بوده که از کاهش تا 64 درصد و افزایش تا 104 درصد را تجربه کرده است. دلیل اصلی این نوسان‌ها مربوط به خشکسالی و یا ترسالی بوده که به دلیل محدودیت آب در کشور در بخش کشاورزی تعیین کننده است.

پسته ایرانی در 8 استان کشور رشد می‌کند که یک چهارم این پسته در منطقه سیرجان و رفسنجان کرمان به عمل می‌آید. تجربه کشاورزان نشان می‌دهد، این محصول در اکثر استان‌های کشور و حتی شمال‌غرب کشور نیز به عمل می‌آید. تولید پسته در دنیا محدود به چند کشور است، در منطقه خاورمیانه نیز به غیر از ایران تنها کشور ترکیه و سوریه پسته تولید می‌کنند که مجموع تولید این دو کشور به اندازه ایران است. تولید پسته ایران که در سال 1964 حدود 200 تن بود بعد از 48 سال به 16 هزار و 800 تن رسیده است./