به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، مسجد جامع دماوند، این اثر تاریخی و ارزشمند در نقطه‌ای بین محله‌های قدیمی «فرامه» (چریک) و «قاضی» و روی تپه‌ای در بخش شرقی شهر دماوند ساخته شده است.
اثری که با شماره ۲۳۰ به ثبت ملی رسیده است و امروزه از آن به عنوان جاذبه گردشگری دماوند یاد می‌شود. البته با توجه به اسناد تاریخی، به نظر می‌رسد که مسجد جامع دماوند در دوران حکومت سلجوقیان ساخته شده باشد، ولی در این میان هستند برخی از کارشناسان و باستان‌شناسانی که نظری غیر از این داشته و بر این باورند که قدمت واقعی مسجد جامع، بیش از این‌ها است و احتمالا در سال‌ها یا قرونی قبل‌تر از سلجوقیان ساخته شده است.
بر اثر بازسازی‌های متعدد، بنای نخستین مسجد جامع تغییر کرده و تنها مناره و چند بخش دیگر مسجد امروزی، دارای قدمت تاریخی است.وقوع زلزله‌های متعدد در منطقه دماوند، آسیب دیدن بنای مسجد و مورد تعمیر و بازسازی قرارگرفتن این اثر تاریخی آن هم به دفعات، جملگی این احتمال را بیشتر می‌سازد. در دوران حکومت «خواجه یاقوت» و در سال ۸۱۲ هجری نخستین تعمیر مسجد انجام شده است.
در زمان حکومت شاه اسماعیل صفوی نیز در تاریخ‌های ۹۲۷ تا سال ۱۰۸۱ هجری نیز مسجد جامع عتیق پنج مرتبه مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است. سپس در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار و در سال ۱۲۴۷ هجری نیز مسجد مورد بازسازی قرار گرفت.
در زمان حکومت ناصرالدین شاه و در سال ۱۳۰۱ هجری نیز تعمیراتی در مسجد انجام شد تا سرانجام در دوران حکومت پهلوی، این مسجد قدیمی و میراث ارزشمند ملی سه بار دیگر مرمت و بازسازی شده است.
آخرین تعمیر در سال ۱۳۳۷ و توسط معماران لرزاده و نصرالله کیاماری تغییراتی اساسی در مسجد انجام شد. به گونه‌ای که مسجد عتیق تخریب و مسجد جدیدی روی پایه‌های مسجد قبلی، احداث شد. متاسفانه همانگونه که قبلا نیز بیان شد، به واسطه همین تعمیرات و بازسازی‌ها، مسجد جامع دماوند از شکل و صورت قدیمی و اولیه خود خارج شد.
به طور کلی می‌توان مسجد جامع عتیق دماوند را مسجدی باشکوه در عین سادگی و از نوع مساجد شبستانی نامید. سازندگان بنای نخستین این مسجد را به گونه‌ای ساخته بودند که اتاق‌هایی در سه جهت آن را فرا گرفته بود.
با توجه به معماری مناره، سرستون‌ها، تزئینات انجام شده در مسجد و نیز محراب پیشینه ساخت مسجد را به دوران سلجوقیان، نسبت می‌دهد که می‌توان از درگاه برج شبلی دماوند و دوازده امام یزد یاد کرد که مقرنس‌های آنها به طور کامل شبیه به مقرنس‌های مسجد بوده و متعلق به دوران سلجوقی است. باستان‌شناسان معتقدند که این مسجد با الگوبرداری از مساجد شبستانی احداث شده و می‌توان با توجه به بخش‌های قدیمی مسجد، آن را متعلق به دوره زمانی قرون سوم تا چهارم و نیز اوایل قرن پنجم هجری قمری دانست.
نظر شما