خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: «اکنون جا دارد که در آستانه چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی برای عملیاتی کردن این محورها، در حوزه های علمیه و دانشگاه هایی که مرتبط با اهل سنت و تشیع است بحث کرده و مسیر تحقق وحدت اسلامی مشخص کنیم و در برگزاری نشست های علمی مشترک در زمینه موضوعات مختلف از جمله اصول فقه مقارن و رشته های دیگر اهتمام ورزیم.»
این جملات بخشی هایی از سخنان حجت الاسلام «محمد سالار»، معاون سابق امور بین الملل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، پژوهشگر و نویسنده است. وی نزدیک به چهار دهه در حوزه تقریب مذاهب اسلامی فعالیت کرده و مقالات متعددی را به رشته تحریر در آورده است. در ادامه حاصل مباحث این محقق که به مناسبت هفته وحدت با ما در میان گذاشته است، تقدیم حضورتان می شود:
وحدت میان مسلمانان در شاکله حکومت پیامبر(ص) چه تعریف و ساختاری داشت؟
پیامبر اکرم(ص) از همان آغاز رسالت خود با پیام وحدت بخش «قولوا لا إلَهَ إلَّا اللَّهُ تُفلِحوا» دعوت خود را آشکار و با ندای «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا» مردم را به وحدت و اخوت اسلامی دعوت کرد.
در مقابل اما سردمداران کفر، جبهه متحدی را در مقابل دعوت پیامبر(ص) تشکیل دادند و برای نابودی فعالیت های حضرت(ص) و پیروانش تلاش کردند و با کنار گذاشتن همه اختلافات، تنها هدف مشترک خود را جلوگیری از توسعه و گسترش پیام الهی از سوی حضرت رسول(ص) قرار دادند. با این وجود پیامبر(ص) هرگز از سر عناد با آنان مواجه نشد و در ابتدای امر به مقابله با آنان نپرداخت بلکه با نرم خویی این جماعت را به اسلام دعوت کرد.
نکته قابل توجه در نوع رفتار حضرت رسول(ص) با این مخالفان در این مساله نهفته است که هرگز راه تعامل را نبست و تا آخرین لحظه آنان را به دین حق دعوت می کرد. همین مساله باعث می شد که پیامبر(ص) در میان دشمنان به گونه ای شناخته شود که همه آنان به نرم خویی او اعتراف کنند.
این قالب رفتاری سبب شد تا میان مسلمانان نوعی وفاق و برادری و وحدت شکل بگیرد و افراد برای یکدیگر از جان گذشتگی کنند. مساله ای که تا پیش از پیامبر (ص) در جامعه عربستان دیده نمی شد و اصالت با طبقه اجتماعی افراد بود.
آیا آن نوع و سطح از وحدت در دوران رسالت و حکومت نبوی(ص) امروز هم امکان تحقق دارد؟
واقعیت آن است که امروز جهان اسلام با مشکلات و چالش های فراوانی مواجه شده، اختلافاتی که میان شیعه و سنی توسط سلطه گران و دشمنان اسلام انجام می شود، تجاوز رژیم آل سعود به مردم یمن و پدیده شوم و خطرناک تکفیری و ترویستی، جنایاتی که رژیم اشغال گر قدس نسبت به مردم غزه روا می دارد و حملات وحشیانه ای که حکام مرتجع عرب در بحرین و داخل عربستان نسبت به مسلمین دارند، همه و همه به مثابه یک غده چرکین بر پیکره امت اسلام است که با طراحی و پشتیبانی و حمایت، عربی و عبری و غربی و آمریکا و رژیم صهیونیستی دامن زده می شود.
وحدت در چنین شرایطی نیازمند تدابیر ویژه ای است، از جمله هوشیاری و تمسک به سیره رسول الله(ص) در اداره امور جوامع. قرار نیست همه امت اسلام مثل یکدیگر باشند، بالاخره فرهنگ ها و آراء و عقاید مختلفی وجود دارد اما مهم گرته برداری از نوع رفتار پیامبر(ص) است که توانست جامعه چندین پاره و چندقومیتی عربستان را که متشکل از اقوام و ملت های مختلف بود، یکپارچه کند. پیامبر(ص) با تدبیر و احترام به همه، با صداقت و نرم خویی این اتفاق را رقم زد. جوامع اسلامی نیز باید چنین باشند تا بتوانند وحدت را رقم زده و از چنگال استکبار خارج شوند.
تحقق این وحدت که وصف آن رفت، چه قدر می تواند زمینه ساز شکل گیری و شکوفایی تمدن نوین اسلامی باشد؟
اساسا ساخت تمدن اسلامی با وحدت و همبستگی بین ممالک مسلمان ارتباط تنگاتنگی دارد، به گونه ای که نمی توان این دو را از هم تفکیک کرد، وحدت جهان اسلام در رشد و شکوفایی تمدن نقش اساسی دارد، در طول تاریخ هر زمان که جوامع اسلامی یکپارچه و منسجم بودند فرهنگ و تمدن با سرعت بیشتری گسترش یافته است، اما زمانی که اختلاف و درگیری و جنگ های به ویژه داخلی به وقوع پیوسته انحطاط و عقب ماندگی و سقوط جامعه را به دنبال داشته است، تاکید بر جنگ های داخلی می کنم از این جهت که دشمن زمانی حمله می کند که بداند در داخل یک جامعه تشتت وجود دارد.
لذا حفظ وحدت و همدلی میان مسلمانان آن هم در جامعه امروز یکی از مهمترین راهکارهای تحقق اهداف و آرمان های بلند اسلام است که قطعا از مهمترین این چشم اندازها و آرمان احیای تمدن اسلام است.
با توجه به سنگ اندازی های متعددی که دشمنان در مسیر تحقق وحدت میان مسلمین دارند، چگونه می توان در جهت تحقق این هدف والا گام برداشت؟
واقعیت آن است که دشمنان اسلام برای تفرقه افکنی به دستاویزهای متعددی متوسل می شوند، از جمله روی خصوصیات نژادی و قومی و قبیله ای و ایجاد اختلافات مذهبی تمرکز می کنند تا مجد و عظمت و اقتدار دنیای اسلام را از بین برده و شیعه و سنی را به جان هم بیندازند، لذا در این وضعیت نخبگان دینی و مذهبی وظیفه دارند امت اسلامی را به وحدت و همدلی و اخوت دعوت کنند واز توطئه ها و نفاق افکنی های دشمن غفلت نکنند.
مسلمانان برای تحقق وحدت اسلامی دارای نقاط مشترک مذهبی فراوانی هستند، به وفور اشتراکاتی را در دو مذهب شیعه و سنی داریم، قرآن میان ما واحد است، پیامبر واحد داریم، قبله واحد داریم، این موارد حقیقتا می تواند در زمینه وحدت موثر واقع شود.
امروز کسی نمی تواند بگوید از این اشتراکات اطلاعی ندارم، همه اطلاع و چه شیعه و چه سنی به آنها اعتقاد دارند.
با این اوصاف چرا تاکنون امت اسلام به این هدف دست پیدا نکرده است؟
فکر می کنم دلیل آن است که هنوز نتوانسته ایم رویکردهای وحدت آفرین را عملیاتی کنیم. به نظرم وقت آن رسیده است که بنشینیم و تعامل کرده و راه حل ها را اجرایی کنیم. اکنون جا دارد که در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برای عملیاتی کردن این محورها، در حوزه های علمیه و دانشگاه هایی که مرتبط با اهل سنت و تشیع است بحث کرده و مسیر تحقق وحدت اسلامی مشخص کنیم و در برگزاری نشست های علمی مشترک در زمینه موضوعات مختلف از جمله اصول فقه مقارن و رشته های دیگر اهتمام داشته باشیم.
تولید علوم انسانی اسلامی با اتکاء به قرآن و سنت و منابع دینی روایی، چه قدر می تواند زمینه ساز وحدت باشد؟
یکی از راهکارهایی که تا امروز بسیار کمرنگ بوده است، اما انتظار می رود که تقویت شود استفاده دوسویه از منابع اهل سنت و تشیع در مباحث علمی است. بزرگان شیعه معمولا در کتابخانه های خود از منابع و مصادر اهل سنت نمونه های متعددی دارند. انتظار می رود مطالعه و بحث و گفت وگو در مورد این منابع ارزشمند بتواند نگرش مفیدی در تحقق وحدت باشد. زمانی در الازهر، فقه مقارن تدریس می شد. معتقدم این نگاه های علمی می تواند امت اسلام را به وحدت نزدیک و توطئه دشمنان را خنثی کند.
نظر شما