چگونه کودک را متعلق به مسجد و مسجد را متعلق به کودک کنیم؟

دانش آموزی که مسئولیتی در مسجد به او داده شود خود را متعلق به مسجد ومسجد رامتعلق به خود می داند وتمام تلاش خود رابرای انجام وظیفه که به او سپرده شده بکار می بندد از همی ضروری است فعالیتهای مساجد به دست آنها سپر

خبرگزاری شبستان: با نگاهی به نقش مساجد از صدر اسلام تاکنون خواهیم دید که مسجد در همه فعالیت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، مذهبی و حتی جهاد نقش کلیدی و به عنوان محور همه این فعالیت ها بوده است. مساجد با قدرت معنوی خود همواره توانسته است نیروهای متدین، معتقد، فعال و عالم را پرورش دهد تا در مواقع حساس از دین و اسلام و مملکت دفاع کرده و حاضر به همه نوع فداکاری از جمله نثار جان خویش باشند.

دشمنان اسلام سال ها به نقش این پایگاه های مذهبی و علمی پی برده و با انواع تبلیغات تلاش کرده که با ایجاد حربه ها و سرگرمی های متنوع و جذاب و فریبنده جوانان را از مساجد و روحانیت جدا کنند. بنابراین ضرورت برنامه ریزی برای پیوند کودکان، نوجوانان و جوانان به مساجد بیش از پیش احساس می شود. بنابراین بر همه عوامل مؤثر بر تربیت دینی دانش آموزان از جمله مدیران، مربیان، معلمان، دبیران، اولیاء و ائمه جماعات لازم است با تکیه بر قرآن و سنت و رهنمودهای معصومین (ع) و متون اصیل اسلامی از جمله نهج البلاغه و صحیفه سجادیه برای تربیت اسلامی فرزندان این مرز و بوم تلاش کنند.

حجت‌الاسلام محمدحسن راستگو، پژوهشگر کودک و نوجوان با اشاره به اینکه دوران کودکی کارآمدترین و پربازده‌ترین زمان برای جذب به مسجد است، به خبرنگار شبستان گفت: ورود و آشنایی با مسجد مختص سن خاصی نیست و ترغیب کودک به مسجد به خانواده، عملکرد بستگان و اهالی مسجد بستگی دارد.

وی با بیان اینکه فضای مسجد باید آن چنان جذابیت داشته باشد که زمینه حضور هرچه بیشتر کودکان در مسجد را فراهم کند، افزود: نزدیک بودن مسجد به منزل، استفاده از رنگ‌های روشن، نور کافی، گستردگی فضای مسجد و مرتب بودن آن از جمله مواردی است که زمینه‌ حضور هرچه بیشتر کودک در مسجد را موجب می‌شود.

حجت‌الاسلام راستگو اظهار کرد: برخورد مناسب و همراه با ملاطفت و گشاده‌رویی امام جماعت در ترغیب کودک به مسجد نقش تأثیرگذاری دارد، البته مربیان و خود والدین نیز در تشویق کودک به حضور در مسجد نقش مهمی دارند که هدیه دادن و تبیین ضرورت حضور در مسجد از جمله این موارد است که باید از سوی والدین رعایت شود.

وی اذعان کرد: مساجد در صدر اسلام نه تنها محلی برای عبادت به شمار می‌رفت بلکه مکانی برای پی‌گیری و رفع مشکلات مردم بودند، به طوری که در زمان امام علی (ع) مسجد محل قضاوت، بیعت با مردم، اعزام به جنگ و جبهه و رسیدگی به وضعیت اقتصادی مردم بود که امروز نیز باید مساجد همان کارکرد صدر اسلام را داشته باشند و تبدیل به یک مجتمع عبادت شوند.

حجت‌الاسلام راستگو با تأکید بر اینکه مساجد باید برطرف‌کننده نیازهای اعتقادی، فرهنگی و فکری افراد جامعه به ویژه کودکان شود، ادامه داد: مجهز بودن مسجد به کتابخانه، سیستم رایانه‌ای و اینترنتی، کلاس‌های تقویتی و علمی، تجهیز به آزمایشگاه، پرورش زنبور عسل و پرورش ماهی در مسجد که خود ابزاری برای خداشناسی و توحید هستند، وجود فضا و امکاناتی برای مشاوره و نابسامانی‌های درونی افراد و مهد کودک برای نگهداری کودک و صندوق قرض‌الحسنه به عنوان یک ضرورت در مساجد احساس می‌شود چرا که ایجاد چنین مساجدی در جامعه اسلامی به ویژه ایران باید مورد توجه قرار گیرد.

رییس مرکز تربیت مربی کودک و نوجوان دفتر تبلیغات اسلامی حورزه علمیه قم معماری مساجد را در جذب هرچه بیشتر کودک به مسجد مهم ارزیابی کرد و گفت: اگر معماری مساجد با نیازهایی که احساس می‌شود ایجاد شود، به عنوان مثال مهد کودکی کنار مسجد ایجاد و متناسب با سن کودک طراحی و معماری شود و مکانی برای بازی‌های رایانه‌ای و بازی‌های ورزشی کودک منطبق با فضای به روز در مسجد ایجاد شود، بدون شک با استقبال گسترده روبرو می‌شود.

وی به کار بردن کاشی‌کاری‌ها و خطوط و کتیبه‌های مختلف اسلامی در معماری مسجد را از دیگر زمینه‌های ترغیب و تشویق کودکان به مسجد نام برد و گفت: نگاشتن آیات قرآن کریم، فرمایشات ائمه معصومین(ع) با خطوط نستعلیق و زیبایی‌های خطی و معماری ایرانی و اسلامی با توجه به جنبه معنوی مساجد و مسایل عرفانی در بنای مساجد را از دیگر مؤلفه‌هایی دانست که زمینه حضور مردم به ویژه کودکان در مساجد را فراهم می‌کند.

حجت‌الاسلام راستگو نقش رسانه‌ها، مطبوعات، حوزه‌های علمیه، مدارس، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها را در آگاه کردن مردم نسبت به فضیلت و ارزش حضور در مسجد مهم ارزیابی کرد و افزود: تجهیز مساجد به امکانات روز و توسعه مساجد در مناطق محروم باید به یک عنوان یک اولویت کاری مورد توجه همگان قرار گیرد.

اهم برنامه هایی که می تواند در جذب دانش آموزان به مساجد و پیوند مستحکم تر آنها با این مکان مقدس کمک کند را در چند مولفه می توان اعلام کرد:

1- ارتباط امام جماعت مساجد و حسینیه های همجوار با مدارس به شیوه های زیر:

- حضور امام جماعت مسجد در مراسم نماز جماعت مدراس همجوار حداقل هفته ای یک بار برای برقراری ارتباط بادانش آموزان دعوت برای حضور امام جماعت در جلسات ستاد نماز مدرسه، انجمن اولیاء و مربیان، شورای معلمین و ارائه مباحث مربوط به مسجد، نماز و ... و هماهنگی های لازم بین عوامل مسجد و مسولین مدرسه دعوت از امام جماعت مسجد برای شرکت در مراسم مناسبت های مذهبی، ملی و انقلابی مدرسه.

- دعوت از امام جماعت مسجد محل برای اهداء هدایا به دانش آمووزان ممتاز درسی و اخلاقی در مدرسه .

2- اجرای برنامه مراسم جشن ها و اعیاد و جلسات انجمن اولیاء و مربیان در مساجد و حسینیه های محل .

3- توجیه خادمین محترم و اهالی مساجد برای برخورد خوب و مناسب با کودکان، نوجوانان و جوانان. متأسفانه گاهی شاهدیم که بعضی از خادمین برخوردهای تندی با کودکان و نوجوانان دارند که باعث زدگی آنها از مسجد می شود و این به خاطر عدم اطلاع آنها از روحیات و خصوصیات سنی این سنین است که لازم است توسط امام جماعت محترم توضیحات لازم داده شود.

4- دادن مسئولیت به کودکان، نوجوانان و جوانان:

دانش آموزی که مسئولیتی در مسجد به او داده می شود خود را متعلق به مسجد و مسجد را متعلق به خود می داند و تمام تلاش خود را برای انجام وظیفه که به او سپرده شده بکار می بندد لذا ضروری است فعالیتهای مساجد به دست آنها سپرده شود و هیأت امناء و امام جماعت مدارس نظارت و رهبری را به عهده گیرند.

اهم مسئولیت هایی که می توان به کودکان، نوجوانان و جوانان داد شامل: مسئولیت کتابخانه، اذان، اقامه، قرائت قرآن،دعا پس از نماز، کفشداری، پهن کردن سجاده ها، سیستم صوتی، برنامه ریزی و اجرای مناسبتها، تزئینات و تبلیغات و زیبا سازی مساجد، مسئولیت فنی مسجد (با توجه به تخصص دانش آموزان بخصوص رشته های فنی).

5- تجلیل از دانش آموزان ممتاز درسی و اخلاقی در مساجد: بعضی از مدیران محترم مدارس برای ایجاد پیوند دانش آموزان با مساجد برنامه های تشویقی خود را در مساجد محل انجام می دهند که کار بسیار شایسته ای است. دانش آموزان در مساجد حضور یافته و همراه با انجام سایر برنامه ها از دست مدیر و امام جماعت هدایا و لوح تقدیر خود را دریافت می کنند.

6- اذان شعار اسلام و اعلام وقت نماز است چه خوب است که مؤذنین مساجد از بین کودکان، نوجوانان و جوانانی که قبلاً تمرین مؤذنی کرده اند و اذان را زیبا و صحیح بیان می کنند انتخاب شوند. متأسفانه در تعدادی از مساجد افرادی اذان می گویند که از نظر صوت نازیبا و از نظر صحت قرائت نیز اذان را غلط بیان می کنند. با یک برنامه ریزی مختصر و در اختیار گذاشتن یک نوار و یا سی دی اذان تعدادی از دانش آموزان را می توان هماهنگ کرد تا مؤذنین خوبی برای مساجد پرورش یابند. به امید روزی که گلبانگ اذان در مساجد هم زیبا و جذاب و هم صحیح خوانده شود.

7 -ارتباط صمیمی امام جماعت مسجد با کودکان، نوجوانان و جوانان یکی از مهمترین عوامل جذب و استحکام حضور آنان در مساجد می باشد. اگر امام جماعت چند دقیقه ای مانده به اذان در مسجد حضور داشته باشد و گفتگویی دوستانه، خیرخواهانه، پدرانه با کودکان، نوجوانان و جوانان داشته باشد در جذب آنها و یا تداوم حضور آنها بسیار مؤثر است.

گاهی یک لبخند روحانی به یک جوان، گاهی یک گفتگوی دوستانه، گاهی یک دست به شانه ی نوجوان زدن، یکی دو قدم با او هم قدم شدن و صحبت های نوجوان را شنیدن مسیر زندگی او را تغییر می دهد. اگر امام جماعت مسجد حلقه هایی از گروه های مختلف علمی، مذهبی را تشکیل دهند و ارتباط چهره به چهره را با کودکان، نوجوانان و جوانان داشته باشد بسیار در جذب آنها مؤثر است.

8- مساجدی که کمک هایی از موقوفات دارند یا به نحوی می توانند نسبت به تهیه پذیرایی اقدام کنند، به منظور تبلیغ و جذب دانش آموزان می توانند در مناسبتهای مختلف بسته های پذیرایی تهیه و به اسم مسجد و با هماهنگی مدیران مدارس بین دانش آموزان توزیع کنند.

9- امام جماعت مسجد از فرزندان مإمومین برای شرکت در برنامه ها دعوت به عمل آورند معمولاً در مساجد افراد مسن حضور می یابند که هر یک از آنها اگر یک نفر از فرزندان یا نوه های خود را به مسجد بیاورند حضور کودکان و نوجوانان و جوانان در مساجد رونق می گیرد.

10- گروه های همسال بخصوص دانش آموزان عضو تشکلها می توانند قرارهای ملاقات رسمی و غیر رسمی خود را با هماهنگی مسئولین مدرسه در محل مساجد بگذارند.

11- برگزاری مسابقات مختلف، از جمله عوامل مؤثر بر جذب کودکان، نوجوانان و جوانان به مساجد است. مسابقاتی از قبیل احکام، قرآن، نهج البلاغه، حفظ حدیث، خطاطی، نقاشی، تهیه روزنامه دیواری و مسابقات ورزشی( دو،دوچرخه سواری و فوتبال ) نقش بسیار سازنده ای دارند.

12- یکی از مشکلات موجود نحوه اطلاع رسانی فعالیت های مساجد به دانش آموزان است. متولیان امر بخصوص امام جماعت مسجد و هیئت امنا می توانند برنامه های مسجد را با همکاری مدیران و مربیان مدارس به اطلاع دانش آموزان برسانند و تبلیغات لازم در این خصوص انجام گیرد.

13 - برگزاری اردوهای علمی، تفریحی، زیارتی و ... برای نوجوانان و جوانان توسط هیأت امناء مساجد و با حضور امام جماعت و با همکاری مدارس در جذب و تربیت دینی دانش آموزان بسیار مؤثر است.

14- جلب مشارکت خیرین در برنامه های فرهنگی مساجد، خیرین عزیز با تأمین بخشی از هزینه های اجرایی فعالیتهای اردویی و فرهنگی مساجد می توانند نقش بسیار مهمی در سازندگی نوجوانان و جوانان داشته باشند.

15- برنامه ریزی برای تجلیل از کودکان، نوجوانان و جوانانی که در مساجد حضور می یابند بر تداوم حضور آنها می افزاید.

16- استفاده از شیوه های تبلیغی جدید: معمولاً در انجام تبلیغات به اولین چیزی که فکر می کنیم سخنرانی است. هر چند که سخنرانی در جای خود با رعایت اصول آن بسیار مؤثر است اما با توجه به روحیه کودکان، نوجوانان و جوانان، آنان حوصله و علاقه ای برای شنیدن از خود نشان نمی دهند و باید از شیوه های تبلیغی دیگری استفاده کرد.

17 -طولانی نشدن نماز جماعت از عوامل مؤثر برای جذب کودکان، نوجوانان و جوانان و حفظ و تداوم حضور آنها در مساجد می باشد. چه خوب است که امام جماعت مسجد به واجبات نماز جماعت اکتفا کنند و مستحبات را برای بعد از نماز بگذارند.

18- تقویت کتابخانه مساجد با کتاب های مفید و ارائه فهرست کتاب های موجود در کتابخانه مساجد به مدارس. اگر معلمین و مسئولین مدارس از فهرست کتابهای موجود در کتابخانه مساجد مطلع باشند می توانند تحقیقاتی که به دانش آموزان می دهند در آن راستا باشد تا دانش آموزان بتوانند از امکانات موجود مساجد نیزاستفاده کنند.

19-تبلیغات گسترده در خصوص نماز و بیان فلسفه نماز: تعدادی زیاد از نوجوانان و جوانان علت اینکه چرا باید نماز بخوانند را نمی دانند. باید به روشهای مناسب و قابل درک فلسفه نماز توسط معلمین، دبیران، مسئولین مدرسه و امام جماعت مسجد بیان شود.

20- نقش والدین در ترغیب فرزندان به نماز بسیار مؤثر است وقتی قول و عمل والدین در مورد نماز یکی باشد و نوجوان ببیند که والدین او به نماز بیش از هر چیزی اهمیت می دهد. او نیز به این امر الهی ترغیب می شود. در این دنیای کنونی که بسیاری از آسیب های روحی، روانی و حتی جسمی جوانان و نوجوانان را تهدید می کند مثل بیماری خطرناک ایدز، اعتیاد به مواد مخدر، اعتیاد به روان گردانها ، انحرافات اخلاقی و ... تنها راه نجات فرزندان متصل کردن آنها به خدا با وسیله نماز می باشد. طبق تحقیقات انجام شده باورهای دینی ومذهبی نقش بسیار مهمی در آلوده نشدن نوجوانان و جوانان به انواع انحرافات دارد. خداوند این مطلب را در قرآن مجید بیان نموده که نماز انسان را از کار زشت و ناپسند باز می دارد.

پایان پیام/