ارتباط «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» با اجابت دعای فرج ما

خبرگزاری شبستان، گروه مهدویت و غدیر: «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» اگرچه در ظاهر یک جمله است اما جهانی از معنا را در خود جای داده، جهانی که به ما می گوید عاشورای حسینی در سال 61 هجری و در کربلای آن روزگار محصور نمانده بلکه تا قیامت این رویارویی و هماوردی حق و باطل ادامه خواهد داشت، بویژه امروز که دست شیعه به ظاهر از دامان امامش کوتاه شده و فتنه های مختلف درصدد اند تا میان او و امام زمان(عج) فاصله بیندازند و اینجاست که باور به این جمله و الهام از سبک زندگی عاشورایی می تواند ما را به سلامت از معبر انتظار عبور داده و به ظهور و آن دولت کریمه برساند.

از این رو، به مناسبت فرا رسیدن عاشورای حسینی با حجت الاسلام حسن ملایی، پژوهشگر و مولف مهدوی و صاحب آثاری همچون «سبک زندگی منتظرانه» درباره راه های تحقق «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» در زندگی منتظران به گفت وگو پرداخته ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:

آیا امکان برقراری ارتباط میان سبک زندگی منتظران با عاشوراییان و آنها که با حماسه آفرینی های خود عاشورا را به نقطه عطف تاریخ تبدیل کردند، وجود دارد؟

ما اگر بخواهیم پیوند بین سبک زندگی منتظرانه و سبک زندگی عاشورائیان را بررسی و بهتر درک کنیم، باید ماهیت سبک زندگی منتظرانه و شاخصه های آن برای مان مشخص شود تا بتوانیم آن را در سیره شهدای کربلا بررسی کنیم و از این معبر واقعه تاریخ ساز عاشورا و رقم زنندگان آن حماسه را الگوی خود قرار دهیم و نیز از آنها که مقابل امام(ع) ایستادند، عبرت بگیریم تا مبادا اگر فرزند امام حسین(ع) قیام کرد، مقابل اش صف آرایی کنیم.

کسب و پیاده کردن چه شاخصه هایی سبک زندگی ما را منتظرانه می کند؟

همانطور که در کتابی با عنوان «سبک زندگی منتظرانه» آورده ام، ادعا داریم که در این سبک غیر از معنای غربی اش، کلیدواژه ای راهبردی از زبان معصومان(ع) با عنوان «انتظار» هست که اگرچه فراوان به ویژه در جامعه ایمانی و مهدوی تکرار می شود اما چون این اصطلاح به زبان عرف فارسی به کار گرفته شده، نتوانسته تاثیری را که باید، داشته باشد لذا باید از شناخت لغوی آن به شناخت اصطلاحی اش برسیم.

اگر ما مجموعه احادیث مهدویِ معصومان علیهم السلام را در کنار هم قرار دهیم، می بینیم احادیث مهدوی جنس و ادبیات خاصی دارد که از نوع جهادی -مبارزاتی است نه صوفیانه و درویش مآبانه و گوشه گیرانه. چنان که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «افضل اعمال امت من، انتظار فرج است». یعنی در انتظار بر عمل تاکید می شود نه حالت، لذا باید از شوق درونی عبور کرده و انتظار را از مرحله احوال به مرتبه اعمال برسانیم.

علاوه بر این، پیامبر(ص) در حدیثی دیگر می فرمایند: «افضل جهاد امت من، انتظار فرج است»؛ این حدیث پیام بزرگی برای ما دارد و تاکید می کند: انتظار گرچه رفتار است اما نه هر رفتاری بلکه نوع جهادی آن را شامل می شود، یعنی انتظار روحیه و آمادگی همراه با رفتار جهادی است که در زمان قیام امام عصر(عج) در سطح جهانی تبلور می یابد.

اما متاسفانه گاهی در جامعه مذهبی ما جهاد را صرفاً به مبارزه نظامی تعبیر می کنند، در حالی که جهاد در اصطلاح یعنی «تلاشِ در نهایت توان» با نیت «قربة الی الله» برای رسیدن به هدف عالی در مقابل دشمن؛ با این معنا دیگر بُعد درگیری نظامی معنای صرف جهاد نیست بلکه ابعاد دیگری هم دارد.

با این تعریف جهاد چه ابعاد دیگری دارد و دامنه شمول آن تا کجا گسترده شده است؟

با این تعریف جهاد اکبر یا مبارزه با هوای نفس و منفعت طلبی هم رفتار منتظرانه است، البته جهاد دیگری هم داریم با عنوان «جهاد کبیر» که به همه مبارزاتی اطلاق می شود که غیر از جهاد اکبر و جهاد اصغر است، یعنی جهاد فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... .

با این وصف، سبک زندگی منتظرانه مجموعه رفتارهای جهادی است که شخص برای زمینه سازی حکومت دین بوسیله ولی و حجت خدا در تعامل با دیگران انتخاب می کند.

این سبک از زندگی چه پیوندی با سبک زندگی عاشورایی دارد و چگونه می تواند مانع از عدم همراهی ولی خدا و ایستادن مقابل او نظیر آنچه در عاشورای سال 61 هجری رخ داد، شود؟

سبک زندگی منتظرانه چند شاخصه دارد که با آنها می توان از سبک زندگی عاشورایی الهام گرفت: نخست اخلاص در عمل، چنان که در روایات مهدوی است که انسان های مخلص، منتظر امام زمان(عج) اند، اگر نتوانیم در جهاد اکبر نیت خود را اصلاح کنیم، باقی راه را نمی توانیم درست طی کنیم؛ دوم آنکه ما هدف و آرمانی بلند داریم یعنی زمینه سازی برای حاکمیت دین خدا به وسیله ولّی او؛ این در حالی است که در دیگر سبک های زندگی حتی تعریف عُرفی از سبک زندگی اسلامی این آرمان دیده نمی شود؛ سوم، تلاشِ در نهایت توان است یعنی هر آنچه از توانایی، امکانات و ابزار در اختیار داریم برای آن هدف عالی استفاده کنیم و چهارم آنکه در این سبک همه رفتارها در مقابل با دشمن تعریف می شود، یعنی هیچ رفتاری از منتظران نمی بینی مکر آنکه رنگی از یکی از جهادهای سه گانه داشته باشد، از این رو، اینجا دشمن شناسی و شناخت ترفندهایش و نیز راهکارهای مبارزه با او ضرورت دارد که البته این دشمن فراتر از آمریکا و رژیم صهیونیستی است و شامل نفس، طواغیت، شیاطین و ... هم می شود.

علاوه بر این، در سبک زندگی منتظرانه ایثارگری، شجاعت و حماسه آفرینی، ولایتمداری و .. جزء شاخصه های مهم اند که از فرهنگ عاشورا الهام گرفته می شود.

چه ارتباطی میان این مولفه ها با زمینه های رقم زننده عاشورای حسینی و اصحاب حضرت سیدالشهداء(ع) وجود دارد؟

در فرهنگ و سبک زندگی عاشورایی همه این شاخصه ها دیده می شود، برای مثال در موضوع اخلاص در سخن و رفتار امام حسین(ع) و یاران شان می بینیم که حرکت ایشان بیان کننده این عبارت است که: «بسم اللّه و باللّه و من اللّه و الى اللّه و فى سبيل اللّه و على ملّة رسول اللّه» یعنی همه آنچه که کردند برای خدا بود نه پست و مقام.

در بُعد آرمان و هدف والا که همان تشکیل حکومت دینی توسط امام زمان(ع) است، می بینیم قیام حسینی اساساً برای این هدف و اصلاح جامعه و ساخت آن بر مدار دین شکل گرفته است.

علاوه بر این، در بُعد «تلاش در نهایتِ توان» نیز امام حسین(ع) و یاران شان «بَذَلَ مُهجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبادَکَ مِنَ الجَهالَهِ وَ حِیرَهِ الضَّلالَه» بودند و نهایتاً آنکه در بُعد دشمن شناسی می بینیم که یاران امام(ع) در جهادهای سه گانه اعم از اصغر، اکبر و کبیر، الگوهایی نابی اند.

به بیان دیگر، هر آنچه در سبک زندگی منتظرانه در قالب مباحث نظری بیان می شود در سیره امام حسین(ع) و یاران و اهل بیت شان علیهم السلام عینیت تام و تمام و عملی دارد.

مقام معظم رهبری در سوم خرداد 1374 در تعبیری زیبا فرمودند: اگر همه ما عاشورایی باشیم زمینه برای ظهور ولی مطلق حق فراهم خواهد شد.

این یعنی اگر ما نه فقط در دهه محرم بلکه با شعار «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» از سبک زندگی حسینی الگو بگیریم، هر لحظه و هر جا حیات ما عاشورایی خواهد بود.

«کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» در مهندسی انتظار چه جایگاهی دارد؟

اگر ما انتظار را به جهاد و مبارزه تعریف و ابعاد سبک زندگی منتظرانه را تشریح کردیم، بنابر یک پیش فرض و جهان بینی شیعی الهی است که می گوید: در جهان جریان دائمی مبارزه حق علیه باطل وجود دارد، این جریان فرازمانی و فرامکانی است یعنی از زمان آدم ابوالبشر(ع) تا امروز و تا قیامت؛ باید توجه داشت گرچه «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» حدیث معصوم نیست اما این حقیقت از آیات و روایات و سیره معصومان علیهم السلام قابل برداشت است که جریان ولایت الهی به صورت دائمی با شیطان در ستیز است اما در زمان ظهور وعده الهی «جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا» محقق می شود.

لذا اگر کسی قائل به این نگاه نباشد نمی تواند سبک زندگی اش را منتظرانه کند؛ این سبک از زندگی در عصر غیبت کمک می کند همیشه با موضعی مدافعانه در مقابل جبهه شیاطین اخذ موضع کنیم و با بهره گیری از الگوهای عاشورایی اجازه ندهیم یزدیان زمان بر ما مسلط شوند چنان که شهدای دوران دفاع مقدس با الهام از حضرت عباس(ع) و حضرت علی اکبر(ع) چنین کردند در واقع آن شهدا گنجینه نابی برای سبک زندگی منتظرانه و رسیدن به خیمه امام زمان عجل الله تعالی فرجه اند.

*گفت وگو از آمنه مستقیمی