به گزارش خبرنگار شبستان، مراسم رونمایی از کتاب شعر هفتاد دو هایکو دیشب با حضور استاد جواد محقق، احمد نادمی، احسان عباس لو، در حالی در سرای اهل قلم برگزار شد که جای علی معلم دامغانی که به عنوان مهمان اصلی برنامه دعوت شده بود،خالی بود.
احمد نادمی، منتقد ادبی و مترجم در این مراسم در مورد کتاب هفتاد دو هایکو اظهار داشت: کمترین ویژگی این کتاب این است که مساله هایکو را می تواند پررنگ کند و ما را به فکر وادارد و نسبت هایکو با شعر امروز را نشان دهد.
نادمی با بیان اینکه نوع ریختن درونه شعری در یک شعر را در سنت هلنی، رومی و عربی می بینیم، بیان کرد: وقتی در مورد قالب ها صحبت می کنیم باید مراقب باشیم که داریم در حوزه شکل صحبت می کنیم. ما می توانیم وقتی در مورد شعر حرف می زنیم از آن به عنوان ابزار نام ببریم به هر حال شکلهای شعری در تاریخ ادبیات جهان هم خانوادگی های بسیاری دارد.
وی خاطرنشان کرد: اگر یک شکل و یا گونه ادبی بتواند خاص بودن خود را نشان دهدریال می تواند خود را به فرهنگهای دیگر پیشنهاد دهد مثل اتفاقی که برای هایکو افتاده است. قالبها شکلها و فرمها یک دستمایه هستند که هنرمند می تواند از آن استفاده کند اما ما برای استفاده از این فرمها باید اختلاف فرهنگی ها را نیز در نظر بگیریم.
این منتقد ادبی در مورد هجاها نیز عنوان کرد: وقتی در مورد هجاها صحبت می کنیم، تعریف هجا را می پذیریم. اگر در ژاپنی هجاها پنج هفت پنج باشد، در هر حرف زبان دیگری باید این هجا را رعایت کنیم. البته هجایی که در زبان ژاپنی با هجایی که در زبان فارسی و اروپایی است از لحاظ جنس و اندازه فرق دارد. آهنگ یک هایکو نیز با هایکوی انگلیسی فرق دارد.
این شاعر تصویری بودن خط را از ویژگی های هایکو عنوان کرد و افزود: هایکو در زبانی گفته شده است که خطش تصویری است. خط تصویری فقط برای شرق دور است نه زبان لاتین و فارسی. الفبای ژاپن واقعاً متفاوت است از الفبای فارسی است به همین دلیل باید به منتقدان حق داد که می گویند هایکو در زبان ژاپنی باید مطرح شود نه زبان های دیگر.
نادمی با بیان اینکه هر شکل هنری لذت خاص خود را دارد، تصریح کرد: لذت رباعی با لذت غزل یا قصیده متفاوت است. این لذت و اصالت لذت در مباحث نظری ادبی این اجازه را به خواننده می دهد که توقع هنر ادبی از قالب ها داشته باشد.
وی با اشاره به سخن سی شی که هایکو را زندگی می دانست، نه شعر بیان کرد: هایکو در حکمت شرقی یک سلوک است. کسی که هایکو می گوید یک صفت خردمندانه را با خود همراهی می کند. علاوه بر این هایکو دغدغه زبانی ندارد.
مساله استقبال فراوان از شکل هایکو در اروپا مساله ای دیگری بود که این منتقد ادبی به آن اشاره کرد و گفت: وقتی در فرهنگهایی از هایکو استفاده می شود،در واقع آن شکل، اصل هایکو نیست. به عنوان مثال هایکویی که به انگلیسی می خوانید با هایکویی که از باشو یا عیسی می خوانید، متفاوت خواهد بود.
این مترجم در مورد اینکه چرا هایکو به عنوان شکل شعری در جهان مطرح شد، خاطرنشان کرد: افراد مهمی به سراغ حکمت شرق دور رفتند و شروع به ترجمه این حکمت کردند و چون شاعر بودند نقش بسیاری در جهانی کردن هایکو داشتند. اولین قدمها در این زمینه در آمریکا برداشته شد و می توان گفت که آمریکاییان هایکو را جهانی کردند. ایران نیز با مواجهه با این نوع شعر با حیرت روبرو شد.
وی با بیان اینکه نوع دریافت ایرانیان از مدرنیته غیرقابل تعریف است، یادآور شد: به همین دلیل ما در اوایل ترجمه هایکوها را داشتیم اما هایکو سرایی نداشتیم.شاملو هایکوهایی را از اورکال ریتسوس را ترجمه کرد. سهراب هم به سراغ هایکو رفت و خود را متصل به شرق دور کرد اما اقبالی که به هایکو می شود در دهه های اخیر صورت گرفته است زیرا به شعر کوتاه و شعر کوتاه کوتاه توجه ویژه ای شده است.
به گفته این منتقد ادبی، در حال حاضر بسیاری از مجموعه های شعر کوتاه را می بینیم که توقع رفتن به هایکو را در مخاطب ایجاد می کند اما تنها چندشاعر معدود از جمله عباسلو هستند که از قواعد هایکو تبعیت می کنند و سیدعلی میرافضلی نیز برای اینکه نسبتی در کارهایش ایجاد کند از وزن نیمایی استفاده کرده و برای همین کارهایش قابل تقدیر است.
وی خاطرنشان کرد: در سالهای اخیر یک بمباران تصویری از شعرهایی می بینیم که هایکو بودن فقط سه سطر بودن را می دانند .در مقابل کتابی هم چون هفتاددو هایکو به خوبی توانسته قواعد و قوانین هایکو را رعایت کند و تصاویری از دفاع مقدس را در این قالب به مخاطب انتقال دهد.
پایان پایان/
نظر شما