دشت های تشنه در کنار آب/ کشاورزی کردستان در معرض تهدید

به گزارش خبرگزاری شبستان - کردستان: استان کردستان به دلیل موقعیت جغرافیایی، از وضعیت مناسبی از نظر منابع آبی برخوردار است و دارای شرایط بهتری نسبت به سایر نقاط کشور است. اما خشکسالی های چند سال اخیر و مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی باعث بروز مشکلات متعدد و حادی در بخش تأمین آب شرب شده و از حدود یک دهه اخیر نیز کمبود آب برای بخش کشاورزی در این استان آغاز شده است.

 

تخصیص نامناسب آب، برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی در کنار مصرف بی رویه آب به ویژه در بخش کشاورزی و شرب، کاهش بارندگی، تغییر اقلیم، مصرف بالا از دلایل شکل گیری بحران آب در استان است و کردستان که استانی پرآب محسوب می شد اکنون با بحران بی آبی مواجه است.

 

مخازن آب زیرزمینی کردستان در چند سال اخیر به دلیل وجود چاه های غیرمجاز به شدت کاهش یافته است و با توجه به اینکه سهم زیادی از منابع آب استان صرف کشاورزی می شود، زنگ خطر کم آبی و بحران آب را در استان به صدا درآورده است.

 

از کل مساحت کردستان یک میلیون و 200 هکتار آن را زمین های کشاورزی در برگرفته است و به جرات می توان گفت اقتصاد کشاورزی شاهرگ حیاتی کردستان است و بخش های زیادی از فعالیت‌های صنعتی و خدماتی این استان مستقیما به کشاورزی وابسته است.

 

با این تفاسیر یکی دیگر از مشکلات و چالش‌های این استان در حوزه آب، کاهش سهم استان از تخصیص آب برای اراضی کشاورزی است که این مسئله کشاورزی استان در معرض تهدید قرار داده است.

 

کردستان دارای یک‌هزار و 702 روستا است که قریب به 700 روستای آن با مشکل کم آبی مواجه است و کمبود آب از دلایل مهاجرت روستائیان به سمت شهرها و افزایش حاشیه‌نشینی در استان است.

 

آب می تواند محرکی برای توسعه باشد اما در مواقعی نیز مانع توسعه است اما در کردستان آب می تواند محرکی برای توسعه باشد اما باید مطالعات لازم انجام شود.

 

تخصیص مناسب منابع آبی یکی از مهم‎ترین خواسته‌های مردم استان است، زیرا با توجه به ساخت سدهای فراوان در استان کشاورزان از آب این سدها بی‌نصیب هستند که این موضوع می‌تواند نگران‌کننده باشد.

 

توزیع نشدن عادلانه آب در استان یکی از گلایه‎های مردم و مسئولان است که انتظار می‎رود وزارت نیرو در زمینه پایدارسازی منابع آبی تصمیمات درستی بگیرد.

 

نمایندگاه مردم استان در مجلس شورای اسلامی در جلسات و نشست های متعدد در خصوص تهدید کاهش آب‌های زیرزمینی، تخصیص سهم واقعی آب سدهای استان و کاهش سهم آب کردستان تذکر داده اند و تخصیص نامناسب آب به کشاورزی را از دلایل توسعه نیافتن استان اعلام کرده اند.

 

میانگین زمین آبی در کردستان ۱۰ درصد است

سید عبدالرحمن علوی عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران و سنندج و عضو کمیسیون کشاورزی و آب اتاق سنندج در خصوص وضعیت معیشت مردم استان اظهار کرد: اقصاد کردستان، اقتصادی فقیر است و براساس آمار سال 95، بیش از 37 درصد تولید ناخالص این استان مروبط به بخش کشاورزی و دام و طیور است.

 

سید عبدالرحمن علوی نگرانی کم آبی در کشور را نگرانی کردستانی‌ها می‌داند و از مطالبی می‌گوید که برای استان پرباران و پرآب کردستان مطلوب نیست.

 

به گفته وی، میانگین زمین آبی کشور 45 درصد است و این میزان در کردستان 10 درصد است، و در رده های آخر جدول زمین‌های آبی قرار داریم.

 

علوی می‌گوید: این در حالی است که کردستان جزو 5 استان اول کشور در زمینه منابع آبی است و ما کار و زندگی و آب را برای امنیت و معیشت مردم تعریف می کنیم.

 

این فعال اقتصادی که نگران آینده کردستان است، افزود: 30 درصد از آبی که با جوب به استان‌های همجوار منتقل می‌شود تبخیر و از بین می‌رود که با تبدیل زمین‌های دیم استان به آبی با استفاده از همین آب تبخیری می‌شود نیمی از گندم مورد نیاز کشور را تامین کنیم.

 

علوی با اشاره به فعالیت سه هزار و 500 واحد مغازه در کردستان، حاشیه‌نشین روستایی را پیامد توجه نکردن به بخش کشاورزی کردستان اعلام کرد و افزود: کردستان می‌تواند تنها استانی باشد که زندگی پایدار روستایی را تقویت کند، اما در حال حاضر مهاجرت در این استان زیاد است.

 

عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی افزود: اقتصاد کردستان، اقتصادی وابسته به کشاورزی است و خوشحالی اسمال از تزریق هزار و 400 میلیارد تومان پول گندم به اقتصاد کردستان، مقطعی و گذاراست.

 

سید مختار هاشمی با تاکید بر اینکه باید در تخصیص آب به امنیت و توسعه پایدار توجه شود، عنوان کرد: تخصیص‌ها ابتدا برای حوزه مبداء باشد.

 

گزارش نهایی درباره منابع آب کردستان تا پایان مرداد به وزیر نیرو ارائه می‌شود

در این میان دوازدهمین نشست کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سنندج یک ماه گذشته با موضوع بحث و  تبادل نظر در خصوص نحوه و میزان تخصیص آب های استان کردستان با حضور مدیرکل دفتر برنامه ریزی، سیاست گذاری و تخصیص آب وزارت نیرو، مشاور وزیر نیرو در امور آب، همکار تحقیقاتی دانشگاه نیوکاسل انگلستان و جمعی از مدیران استان در سنندج برگزار شد.

 

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و تخصیص آب وزارت نیرو در این جلسه اظهار داشت: درخواست‌ها و نقطه‌نظرات بخش خصوصی و دستگاه‌های اجرایی استان جمع‌آوری و گزارش نهایی درباره منابع آب کردستان تا پایان مرداد به وزیر نیرو ارائه می‌شود.

 

صدیقه ترابی هدف اصلی این طرح را کمک به پایدارسازی شرایط استان از لحاظ منابع آبی اعلام کرد و افزود: تصمیمی که در این باره گرفته می شود نباید عجولانه باشد و همه جوانب برای توسعه پایدار استان باید در نظر گرفته شود.

 

وی با بیان اینکه، بحث و مساله‌ای درباره انتقال آب کردستان به مناطق مرکزی کشور مطرح نیست و این حرف شایعه‌ای بیش نیست، خاطرنشان کرد: همه تلاش خود را به کار می‌گیریم تا این پایدارسازی به نفع مردم استان انجام شود و اگر نیاز به بازنگری بود، این ماه اجرایی شود.

 

وی در زمینه تخصیص آب بخش صنعت و معدن هم اظهار داشت: در یک ماه آینده جلساتی با وزرات صنایع و معدن و تک تک استان‌ها خواهیم داشت تا سند توسعه‌ای این بخش، بر مبنای گزارش و جمع‌بندی این جلسات انجام شود.

 

اقدامات زیادی در حوزه صرفه جوی آب لازم است

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کردستان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان با اشاره به میزان تامین آب استان اظهار کرد:  میزان تأمین آب در شهرهای استان حدود 60 درصد از سدها و مابقی از سفره های زیرزمینی است.

 

محمدحسین محمدی ادامه داد: در ایران ۱۰۰ تا ۱۵۰ لیتر آب برای مصرف هر شخص در شبانه‌روز موردنیاز است، اما در حال حاضر دو برابر این میزان مصرف می‌شود که موجب هدررفت قابل توجه در بخش مصرف است که شامل 300 لیتر میانگین کشور و 280 لیتر میانگین استان برای هر نفر در شبانه روز است.

 

وی با بیان اینکه ۲۵ درصد مشترکان الگوی مصرف (۱۰۰ تا ۱۵۰) لیتر را رعایت می‌کنند، عنوان کرد: عرف جامعه ما مصرف آب تا ۲۵ مترمکعب در ماه به ازای هر مشترک است و حدود ۲۵ درصد مشترکان این میزان را رعایت می‌کنند، اما مابقی مازاد بر این مصرف دارند که این تضییع حق دیگران است.

 

محمدی همچنین گفت: با توجه به اینکه حوادث و اتفاقات از قبیل شکستگی ها و غیره نفش زیادی در افزایش مصرف آب دارد، لذا آبفا کردستان در بخش اتفاقات در اواخر سال ۹۵ سیستم متمرکزی را در استان ایجاد کرد که از طریق سامانه‌ای، اتفاق رصد و ثبت و پیگیری لازم تا زمان رفع انجام می‌شود.

 

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کردستان بیان کرد: تا پیش از متمرکز شدن این سامانه، میانگین زمان رفع اتفاقات بیش از ۲۴ ساعت بود، اما خوشبختانه با عملکرد مثبت این سامانه و آموزش به نیروها و فراهم آوردن تجهیزات جدید، متوسط رفع اتفاقات در سنندج به ۵ ساعت رسیده که موجب کاهش پرت آب به میزان ۲.۵ درصد شد.

 

وی به راهکارهای مصرف درست آب نیزاشاره کرد و افزود: اقدامات زیادی در حوزه صرفه‌جویی آب لازم است، یکی از این موارد مدیریت تقاضا است. همچنین مدیریت مصرف توسط مشترکین یک ضرورت دیگر می‌باشد که در این راستا استفاده از وسایل کاهنده مصرف، استفاده از تأسیسات مناسب داخلی ساختمان، استفاده از شیرآلات مناسب و پیروی از الگوی صحیح مصرف توسط مشترکان باید انجام بگیرد.

 

محمدی خاطر نشان کرد: البته شرکت آبفا کردستان برنامه‌های عملیاتی در راستای مدیریت مصرف تدوین و در حال اجرا دارد که بخشی از این برنامه‌ها شامل بهینه نمودن تأسیسات تأمین و انتقال آب، اصلاح شبکه‌های آب، استانداردسازی انشعابات آب، ساماندهی انشعابات غیرمجاز و تعویض تجهیزات اندازه‌گیری معیوب است.

 

وی اصلاح سیستم لوله‌کشی داخلی و شیرآلات اماکن عمومی، تهیه و توزیع تجهیزات کاهنده مصرف و تدوین و اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و آموزش را از دیگر فعالیت‌ها و دستور کارهای شرکت آب و فاضلاب شهری کردستان برشمرد.

 

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کردستان اضافه کرد: استفاده از گروه‌های فعال و اثرگذار در جامعه (همیاران آب) برای مدیریت مصرف آب نیز ضروری است، این گروه‌ها شامل مراجع و گروه‌های فکری (روحانیون و رسانه‌ها)، سازمان‌های مردم نهاد، شهروندان و مدیران و مسئولان هستند.

 

محمدی یادآوری کرد: در بخش نخست که شامل استفاده از ظرفیت گروه‌های فکری روحانیون است، انتظار می‌رود علمای دینی با توجه به جایگاهی که در جامعه دارند، بر تعالیم و آموزه‌های دینی در قبح اسراف تأکید داشته باشند؛ همچنین تلاش جهت مصرف بهینه آب در اماکن مذهبی با توجه به رایگان بودن مصارف و عدم توجه جدی در صرفه‌جویی، ارتقاء و احیای سنت‌های مذهبی و ملی در حفظ و نگهداری منابع آب و استفاده از ظرفیت‌های معنوی و دینی جامعه برای نشان دادن قبح استفاده از انشعابات غیرمجاز از دیگر مواردی است که روحانیون می‌توانند در راستای آن کوشش کنند.

 

وی به نقش خبرنگاران در این زمینه نیز اشاره کرد و افزود: در بخش رسانه‌ای نیز، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران می‌توانند با تولید محتواهای باکیفیت و مؤثر در زمینه صرفه‌جویی به شیوه قابل درک برای عموم، تشکیل کمیته رسانه و آب جهت مشورت‌دهی به مدیران حوزه آب و فاضلاب در موضوع صرفه‌جویی، تربیت و آموزش خبرنگاران تخصصی در حوزه آب و فاضلاب با هدف اثرگذاری بیشتر و ایجاد حساسیت در افکار عمومی برای صیانت از آب و لزوم توجه دادن مردم به استفاده درست از آن و معرفی و تبیین محدودیت‌ها و معضلات استان در خصوص منابع آبی، مردم را نسبت به مدیریت صحیح مصرف آب تشویق و ترغیب کنند.

 

وی مدیریت مصرف آب تشکیل سمن‌های مرتبط با حوزه آب، کمک در جلب همکاری مردمی با کار مطالعاتی اثرگذار و انجام تبلیغات، ایفای نقش به عنوان پل ارتباطی میان شرکت و شهروندان به منظور ایجاد حسن تفاهم، اعتمادزایی عمومی توسط سمن‌های مرتبط در خصوص کیفیت و سلامت آب و راه‌اندازی کمپین‌های صرفه‌جویی را از اقداماتی عنوان کرد که سازمان‌های مردم نهاد از طریق آن‌ها قادر به همراهی شرکت آبفا هستند.

 

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کردستان با اشاره به نقش مردم در مصرف بهینه آب ابراز داشت: مردم نیز ضمن آنکه باید مطالبه کیفیت و سلامت آب از شرکت‌های آب و فاضلاب داشته باشند، لازم است در این خصوص به شرکت آبفا اعتماد کنند؛ همچنین با همکاری در جهت کاهش مشکلات اقتصادی (پرداخت هزینه‌های خدمات، پرهیز از مصرف غیرمجاز، عدم تأمین آب مصارف غیرشرب از آب شرب) و همراهی در راستای اجرای پروژه‌های عام‌المنفعه مرتبط با حوزه آب باید نسبت به همراهی شرکت اقدام کنند. 

 

راه اندازی کمپین نذر آب در کردستان

مدیرعامل جمعیت هلال احمر کردستان را راه اندازی کمپین نذر آب در استان خبر داد و گفت: باتوجه به وقوع خشکسالی شدید در استان‌های جنوبی و شرقی کشور، جمعیت هلال احمر با راه‌اندازی کمپین «نذر آب» در کردستان به کمک مردم سیستان و بلوچستان رفت.

 

محمدباقر محمدی با اشاره به وقوع خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان گفت: با توجه به وظیفه ذاتی جمعیت هلال احمر در خصوص کمک به همنوعان و در راستای اصل انسانیت و نوع دوستی این جمعیت، کاروان سلامت هلال احمر کردستان در شهرستان نیکشهر سیستان و بلوچستان اعزام شد.

 

وی اضافه کرد: با توجه به کمبود امکانات بهداشتی و درمانی در استان سیستان و بلوچستان کاروان سلامت کردستان متشکل از ۱۰ پزشک متخصص قلب و عروق، داخلی، دندان پزشکی و چندین پزشک عمومی، پرستار، ماما، کارشناس بهداشت محیط، روان کاو و... به استان سیستان و بلوچستان اعزام شدند.

 

حالا کردستان در انتظار پایان مرداد است تا گزارش درخواست های مردمی، فعالان اقتصادی و بخش دولتی به وزیر نیرو ارائه و گرهی از سدهای استان باز و آب پشت سد روانه مزارع تشنه کشاورزی این استان شود.

 

بحران کم آبی علاوه بر مشکلاتی که در بخش آب شرب ایجاد می کند منجر به خسارات زیاد به بخش کشاورزی هم خواهد شد و انتقال آب سدهای در دست احداث برای مصارف شرب و کشاورزی می تواند بخشی از این مشکلات را کم کند.

 

می توان با مدیریت حوز‌ه‌ای بر منابع آب، داشتن رویکرد فنی در انتقال آب و آبیاری، ارتقاء فرهنگ مصرف آب و کاربردی‌تر نمودن علوم و مهندسی آب، بحران را مدیریت و از آن عبور کرد.