عواقب تطبیق گرایی علائم ظهور با وقایع روز/شرایط مهم است یا علائم؟

به گزارش خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان، در پی بروز مشکلات اقتصادی که بر اثر فشار تحریم های آمریکا علیه ایران، دامنگیر جامعه اسلامی ما شده و برخی چالش ها و معضلات نظیر افزایش قیمت ها، گرانی کالاها، کاهش قدرت خرید مردم و ... را بر زندگی عموم تحمیل کرده است، متاسفانه، عده ای با تحلیل های نادرست و برداشت های غلط سعی می کنند با انتشار پیام هایی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی این اتفاقات را به علائم ظهور ربط دهند. در صورتی که بنابر تصریح روایات معصومان علیهم الاسلام زمان ظهور را خدا می داند و این تطبیق گرایی ها می تواند عواقب سوئی را متوجه منتظران و سبک زندگی منتظرانه کند.

از این رو، گفت وگوی شبستان با کارشناس و پژوهشگر مهدوی درباره این آسیب ها را بازخوانی کرده ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:

سیدرضی موسوی گیلانی، محقق و پژوهشگر مهدوی و کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در گفت وگو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان تطبیق گرایی وضعیت و حوادث جامعه با علائم و شرایط ظهور را از آسیب های این حوزه حساس برشمرد و اظهار کرد: موضوع «تطبیق گرایی» یک منشأ روانشناختی دارد؛ یعنی منتظران برای آنکه انتظارشان زود به نتیجه برسد، طبیعی است که هر علامت و نشانه ای را حمل بر آمدن مسافر خود می کنند، دقیقاً مانند کسی که منتظر مهمان است، خانه را آماده می کند و هر زنگی که به صدا در می آید گمان می کند مهمان از راه رسیده است.

وی تصریح کرد: این یک امر کاملاً روانشناختی و طبیعی است. کمااینکه عکس آن نیز صادق است. یعنی اگر آمدنِ کسی، برای فرد دیگری خوشایند نباشد هر علامت و نشانه ای، او را محزون می کند. در باب مسئله امام مهدی علیه السلام و منجی، این موضوع پیامدهایی به دنبال دارد که می تواند جنبه آسیب شناختی داشته باشد.

برخی علما هم به خطا رفته اند!

مولف و محقق مهدوی تاکید کرد: در طول تاریخ حتی برخی از علما و بزرگان در این باب به خطا رفته اند، لذا این مسئله اختصاص به عوام ندارد. به عنوان مثال در دوره قاجار یکی از علمای بزرگ آن دوره که آثار و تالیفات بسیاری نیز دارد، تلاش می کند تا علائم ظهور را به دوره شاه سلطان حسین منتسب کند یا در دوره شاه طهماسب یا شاه اسماعیل صفوی، بسیاری از افراد تصور می کردند که همین دوره، دوره ظهور است. چرا که دولت صفویه اولین حکومت شیعی بود و 24 کشور (از چچن تا بغداد) زیر سیطره دولت و حکومت شیعی قرار داشتند. حتی کلاهِ سربازان (قزلباش ها) به نام 12 امام علیهم السلام، 12 تَرک داشت. این دوره، دوره ایده آلی بود که تاریخ تشیع شاید تا به حال مانند این دوره (صفویه) را از جهت گسترش و پهناوری ندیده باشد. به همین دلیل در دوره شاه اسماعیل و شاه طهماسب، بسیاری از افراد تصور می کردند که این دوره، عصر ظهور است.

موسوی گیلانی با اشاره به قدمت سابقه تطبیق گرایی ها در نشانه های ظهور، بیان کرد: حتی پیش از دوره صفویه، «سید ابن طاووس» که از علمای شناخته شده شیعه است و درباره حضرت ولی عصر علیه السلام نیز آثار و کتاب هایی دارد، درباره تطبیق وقایع عقاید خاصی داشته است. ما می دانیم که این بزرگان و علما نه تنها افراد دغل باز و فریبکار نبودند بلکه کاملاً انسان های وارسته ای بوده اند، اما همین جنبه روانشناختی باعث سوق دادن آنها به تطبیق گرایی شد.

کارشناس مهدوی تطبیق گرایی مسائل روز با نشانه های ظهور را امری سخت و نادرست خواند و اضافه کرد: مرحوم میرلوحی از علمای دوره صفویه به برخی بزرگان و علما در آن روزگار اعتراض کرده و درباره علائم ظهور کتابی می نویسد و افرادی را که به دنبال تطبیق علائم بوده اند، به نقد می کشد.

وی با اشاره به بروز برخی تطبیق گرایی ها در پی وقوع چالش ها و مشکلات جامعه، گفت: متاسفانه توده مردم نیز به این سمت و سو متمایل شده اند و به نظر می رسد این مسئله جنبه آسیب شناختی دارد.

«شرایط ظهور» مهم تر از «علائم ظهور» است

 وی درباره راه برون رفت از این معضل، ابراز کرد: برخی اندیشمندان در این زمینه معتقدند که باید به جای علائم ظهور به دنبال تحقق شرایط ظهور بود. یعنی ما خود را تزکیه و جامعه را آماده کنیم تا خداوند نیز هر گاه مقدر دانست غیبت امام عصر(عج) را به فرج مبدل کند. باید توجه داشت که «شرایط ظهور» مهم تر از «علائم ظهور» است.

موسوی گیلانی تاکید کرد: چه بسیار افرادی که در دو سه دهه گذشته به دلیل دنبال کردن علائم و تطبیق گرایی، در این زمینه به بیراهه رفتند. اصولاً بحث از علائم، دلیل منطقی ای ندارد. ما از یک گزاره واقعی یعنی آمدن یا نیامدن صحبت می کنیم، چیزی که در اختیار ما نیست. تصور کنیم که امروز یا باران می بارد یا نمی بارد، اینکه ما همه چیز را رها کنیم و منتظر بنشینیم و ببینیم آیا باران می بارد یا نه؟ چه فایده ای برای ما دارد؟

محقق مهدوی در ادامه بیان کرد: ممکن است در تاریخ تشیّع هزاران سال بر همین منوال  بگذرد. تعالیم شیعه و تعالیم اسلامی تنها وسیله ای است که مردم می توانند به واسطه آن دین ورزی کنند. اگر قرار باشد همه چیز وابسته به آمدن حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد، پس دیگران همه خسران کرده و به گمراهی رفته اند، در حالی که می دانیم اینگونه نیست. خداوند راه سعادت را برای همه انسان ها در طول تاریخ باز گذاشته است.

وی بیان کرد: امروز سال های سال از غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می گذرد و در طول این مدت هزاران مسلمان و مومن، از دنیا رفته اند در حالی که سرانجام نیکویی داشته اند؛ بدون این که حتی امام مهدی علیه السلام را ببینند یا دوران ایشان را تجربه کنند.

به جای جسستجوی علائم، به تعالیم وفادار باشیم

موسوی گیلانی با اشاره به وظیفه منتظران در عصر غیبت تصریح کرد: ما اصولا مأمور و موظف نیستیم که علائم را دنبال کرده و تطبیق دهیم. امر فرج امری است که یقیناً محقق خواهد شد چه ما بخواهیم و چه نخواهیم. بنابراین، بهتر است همه ما در مسیر زندگی به همان چیزهایی که نسبت به آن توصیه شده است یعنی تعالیم دینی، وفادار باشیم.

استاد دانشگاه مسئولیت و کارکرد مراکز تخصصی مهدویت در این عرصه را مهم ارزیابی و خاطرنشان کرد: در این میان مسئولیت مراکز تخصصی مهدوی بسیار مهم است. در دهه اخیر همین مراکز به واسطه فعالیت های عالمانه در این رابطه جلوی یک بحران اجتماعی در این حوزه (مهدویت) را گرفتند. امروز ما افرادی را می بینیم که بسیار جدی در این عرصه وارد شده اند مانند «احمد الحسن» که خود را فرزند امام مهدی علیه السلام می داند و طرفداران زیادی را گرد خود جمع کرده است. لذا همین مراکز و اندیشمندان مهدوی هستند که با نوشتن کتاب، مقاله، برپایی همایش ها، سخنرانی ها و کرسی ها و نقد ادّعاها در این رابطه روشنگری می کنند.