هومن رهنمون، کارگردان تئاتر و مدرس در مورد نمایش خود با عنوان " آنکه گفت آری ، آنکه گفت نه " که این شبها در تماشاخانه مهر حوزه هنری به روی صحنه می رود به خبرنگار شبستان گفت: " آنکه گفت آری ، آنکه گفت نه " آموزشی است که شش دهه قبل توسط برتولت برشت، نمایشنامه نویس و شاعر آلمانی نوشته شده و به شکل آموزش با آموزشگاه های شهر برلین توسط ایشان اجرا شد. در زمان اجرای اول، بخش " آنکه گفت آری " بر روی صحنه رفت. پس از انتقادات، برشت بخش دوم آن یعنی" آنکه گفت نه " را به کار اضافه کرد که بر اساس یک افسانه ژاپنی نوشته شد.
رهنمون اظهار داشت: نمایش " آنکه گفت آری، آنکه گفت نه " در کشورهای مختلف به زبان های مختلف بیش از صد بار اجرا شده است. این نمایش به عنوان اثر کلاسیک تئاتر روایی است که یک اثر جذاب برای موضوع آموزش در زمینه فعالیت های تربیتی است.
وی در مورد موضوع نمایش "آنکه گفت آری، آنکه گفت نه "بیان کرد: یک روستایی دچار بیماری واگیردار شده است. معلم همراه عده ای جستجوگر به آن طرف روستا به دنبال دارو می رود. معلم از یکی از شاگردان خداحافظی می کند اما آن شاگرد علاقه مند است در این سفر همراه معلم باشد. آنها با هم راهی سفر می شوند. در این سفر شاگرد از نظر فیزیکی کم می آورد. سفر سخت است. رسم بزرگی در این سفرها وجود دارد و آن این است که اگر کسی برید و ناتوان شد او را رها کنند و بقیه به سفر ادامه دهند. این رسم مقدس به سفرکنندگان گفته می شود که در درجه اول باید از فرد ناتوان سئوال شود که آیا حاضر است که بقیه او را تنها بگذارند و به راه خود ادامه دهند و کسی که ناتوان یا بیمار شده باید بپذیرد که بقیه او را رها کنند و بروند.
این کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: در این نمایش، معلم از شاگرد شکه هم سفر اوست و ناتوان شده است می پرسد که آیا تو را رها کنیم و برویم ؟ شاگرد می گوید آری و معلم به سفر خود ادامه می دهد. بخش دوم یعنی " آنکه گفت نه " خارج روال همیشگی عمل می شود و بچه در پاسخ می گوید نه. از این رهگذر دو اتفاق می افتد. اولین اتفاق، اعتبار قایل شدن به کلمه نه، پاسخ منفی و نپذیرفتن است.
رهنمون با بیان اینکه در جامعه ما اعتباری برای نه گفتن قائل نیستند، عنوان کرد: در سیستم تربیتی ما در خانواده، مدارس، دانشگاه ها، صدا و سیما و ارگان های مختلف این مسئله وجود دارد که همیشه اطاعت و آری باید باشد. اعتباری برای نه وجود ندارد. اعتبار قایل نشدن برای نه خلاقیت را از بین می برد. در این شرایط طبق دستورالعمل جلو می رویم و بی تبصره بزرگ می شویم.
وی خاطرنشان کرد: عبارتی تحت عنوان " پایداری " در شرایط دیگر اسمش " لجاجت است " تفاوت را باید بفهمیم. ما باید اجازه داشته باشیم که نه بگوییم. والدین در جامعه باید این نه را بپذیرند، آرام آرام باید بپذیریم که نه هم بگوییم. وقتی نه گفتن یک کار مذموم و مردود است، به این معنا نیست که آری گویان راضی زندگی می کنند. آنها درگیر یک نه هستند که درون شان رشد می کند، نه ای که هیچ گاه ادا نشده است. بدین ترتیب آری گویان به موجودی فرو خورده و سرخورده تبدیل می شوند که هیچگاه بدون تبصره نزیستند.
این مدرس تئاتر با اشاره به اینکه نمایش " آنکه گفت آری، آنکه گفت نه " دو هدف را دنبال می کند، بیان کرد: اول اینکه اعتبار قایل می شویم برای پاسخ نه و در درجه دوم داشتن تحلیل مشخص از شرایط مشخص یعنی همان مثال لجاجت و پایداری. اینکه کجا و در چه شرایطی چگونه عمل کنیم. با یک تحلیل نمی توان 70-80 سال زندگی را بررسی کرد. در شرایطی قرار می گیریم که مشابهت هایی دارد اما آن شرایط ها مانند هم نیستند. هر شرایطی یک تحلیل خاص را می طلبد. داشتن تحلیل مشخص از شرایط مشخص حایز اهمیت است.
وی با بیان اینکه نمایش " آنکه گفت آری، آنکه گفت نه "، با سختی فراوان در 12 ماه تولید شده است. اظهار داشت: شکل تولید نمایش " آنکه گفت آری، آنکه گفت نه "، منحصر به فرد بوده است و می توان گفت در ایران اتفاق عجیبی بوده است. برای این نمایش با دو گروه مجزا از دو شهر متفاوت تمرین شده است. علاوه بر اینکه با دو تیپ نوآموز کار کردم یعنی 70 درصد از 50 نفر بازیگر این نمایش برای اولین بار به صحنه می آیند.
رهنمون خاطرنشان کرد: نمایش " آنکه گفت آری، آنکه گفت نه "، محصول یک سال کار در دو شهر دماوند و شهریار است. برای تولید این نمایش 12 ماه بین دو این شهر در رفت و آمد بودم. این دو گروه 9 ماه جدا از هم کار کردند و سه ماه آخر تمرین ها را با هم انجام دادند. این نمایش به سختی تولید شد و من از حوزه هنری که فرصتی در اختیار ما قرار داد، تشکر می کنم.
گفتنی است، نمایش " آنکه گفت آری، آنکه گفت نه " نوشته برتولت برشت به کارگردانی هومن رهنمون اجراهای خود را از 7 تیر در تماشاخانه مهر حوزه هنری آغاز کرده است. این نمایش تا 31 تیر هرشب ساعت 19 در تماشاخانه مهر حوزه هنری به روی صحنه می رود.
گفتگو از مریم داوری
نظر شما