به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، «تأملات فلسفه سياسى در ايران معاصر» اثر دکتر مرتضی یوسفی راد به عنوان جدیدترین اثر منتشرشده در گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی روانه بازار نشر شده است.
اين اثر با هدف شناسايى نوع دغدغه هاى ذهنى و فلسفى دوره معاصر ايران و بيان وجود آشفتگى و عدم انسجام معنايى و مبنايى در ميان مفاهيم زندگى سياسى اين دوره، در عرصه انديشه و فلسفه سياسى نگارش يافته است و گامى جديد براى فراهم كردن زمينههاى تقويت فلسفه سياسى اسلامى بهشمار مىآيد که برای بهره مندی دانشجویان عزیز و طلاب محترم علوم دینی تهیه شده است و امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی و حوزوی، دیگر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.
فضای فکری و سیاسی اجتماعی ایران معاصر به‌دلیل ورود افکار و ایدئولوژی های عصر مدرن و پیدایش مطالبات جدیدی که با اقتضائات سنت فکری و اعتقادی جامعه ایران متفاوت بوده، تأملات فلسفی خاصی را از مفاهیمی چون عدالت و آزادی و قانون و شریعت از سوی عالمان و متفکران اسلامی طلبیده است. این تأملات به‌دلیل متفاوت بودن متعاملین آنها به دو مقطع انقلاب مشروطه و پهلوی دوم تا انقلاب اسلامی تقسیم شده‌اند. در مقطع اول تأملات عقلی صورت گرفته از آشفتگی معنایی و مبنایی برخوردار بوده اما در مقطع دوم به‌دلیل برخورداری فیلسوفان از مبادی و مبانی قوی، مواجهۀ آنان با چالش‌های پیش آمده قوی بوده و زمینه‌ها و بسترهای نظری و مبنایی مطالبه نظم جدیدی را از طریق انقلاب اسلامی فراهم می‌سازند.
در بخشی از مقدمه این کتاب می خوانیم:
جامعه فكرى ايران معاصر، در درون ساحت انديشه و نظام گفتارى خود با مفاهيم و مؤلفههايى، همچون: آزادى، قانون، برابرى و ... مواجه شده كه خاستگاه آنها، تجدد و تمدن غربى بوده است. در اين ورود برخی بدون توجه به منشأ و مبانى مفاهيم مذكور، آنها را مورد مطالبه خود قرار داده و انتظار دارند كه جامعه فكرى ايران نيز آنها را در همان معناهايى كه در غرب جديد استعمال شده، بهكار گيرند و نظام سياسى براساس اقتضائات آنها تغيير و تحول پذيرد. دسته ديگر پس از آنكه جامعه فكرى ايرانِ معاصر با آن مفاهيم مواجه گرديده و خواستار آنان شده است، درصدد بر مىآيند تا با حفظ مبانىِ خود، آنها را بومى ساخته و از درون مبانى خود، لزوم و نياز به آنها را تحصيل نمايند تا از آنها معانى اراده شود كه با مبانى آنان سازگار باشد ياآن مبانى، آنها را اقتضا كند.
نزد دست هاى ديگر، از آنجا كه كاربرد اين مفاهيم به هيچوجه با مبانى سنتى و دينى جامعه ما سازگار نيست، بايد از اشاعه و ترويج آنها جلوگيرى نمود وگرنه موجب فساد دين و فرهنگ بومى مىشود. پيدايش چنين واكنشهايى جامعه فكرى ايران معاصر را به‌نوعی آشفتگی مفهومی دچار كرد و با دغدغهها و پرسشهاى اساسى درباره مفاهيم طرح شده روبهرو نمود. در عين حال، در اين مواجهه پاسخ و درك واحدى از اين مفاهيم حاصل نشده است. پرسش اساسى اين پژوهش آن است كه چرا تأملاتى كه در مواجهه با اين مفاهيم صورت گرفت، نتوانست جامعه فكرىِ ايران را به سوى يك انسجام مفهومى سوق دهد تا در هنگام استعمال و مطالبه آنها، فهم مشتركى از آنها حاصل و معانى واحدى اراده شود، بلكه برعكس، از آنها معناهايى اراده می‌شود كه در تعارض و تضاد با هم مىباشند.
پرسش پيش روى اين پژوهش آن است كه «چرا تأملات فلسفه سياسى در ايران معاصر از انسجام برخوردارنبوده و دچار آشفتگى مفهومى شده است؟»
پاسخ اجمالى كه به مثابه فرضيه محسوب مىشود آن است كه تأملات فلسفه سياسىِ صورت گرفته بهدليل وجود تعارضات مبنايى و اختلاف در درك و فهم چيستى و منشاء آنها خصوصاً از انقلاب مشروطه تا پهلوی دوم و تا قبل از ورود فیلسوفان و متفکران اسلامی به مواجهه با مفاهیم جدید، آشفتگىهاى معنايى در چيستى و ماهيت آنها در درك معاصرين و متأملين اين دوره پديد آورد. البته در مقطع پهلوی دوم و با ورود فیلسوفان اسلامی به چالش‌های پیش آمده، آشفتگی‌های مذکور میان آنان وجود ندارد و آنان آگاهانه به مواجهه با مفاهیم جدید برمی‌آیند و زمینه‌های تحول بزرگی را به نام «انقلاب اسلامی» پدید می‌آورند اما فضای فکری و فرهنگی و سیاسی – اجتماعی همچنان در آشفتگی به سر می‌برد.
توضیح اینکه دوره ایران معاصر دوره به چالش کشیده شدن بنیان های اعتقادی و فلسفی اسلامی است که زمینه‌های نظری آن از سوی افکار و عقاید مارکسیستی و لیبرالیستی و ناسیونالیستی عصر مدرن وارد فضای فکری و سیاسی اجتماعی این دوره از تاریخ ایران می شود. ورود امواج انقلاب فرانسه و اندیشه های تجدد خواهانه لیبرالی غرب از سویی و افکار چپ سوسیالیستی و مارکسیستی از سوی دیگر موجب پیدایش افکار و تاملات فکری مختلف و گاه متضاد در درون جامعۀ ایران این دوره می‌شود و فهم تأملات فلسفی سیاسی در ایران معاصر را متوقف بر درک و فهم تحولاتی می‌کند که در غرب جدید و مدرن و متاثر از آن در ایران معاصر رخ داده و زمینه‌های نظریِ تأملات فلسفی سیاسی در ایران معاصر را فراهم می‌سازند.
نظر شما