احمد رزاقی، روانشناس و مشاور خانواده در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی شبستان با اشاره به دلیل کمتر بودن دیه زن از مرد گفت: یکی از شبهاتی که زمینه تحقیر و تبعیض علیه زنان را در جوامع اسلامی فراهم ساخته طرح ناصحیح مسئله دیه و پایین بودن دیه زن نسبت به مرد است.
وی با بیان اینکه مسئله دیه صرفا یک امر اقتصادی بوده و ملاک ارزیابی انسان نیست، بیان کرد: همچنان که در شریعت برای سگ اگر جزو کلاب هواش نباشد دیه تعیین شده برای تن انسان نیز دیه ای قایل شده است، دیه یک حساب فقهی است و ارتباطی با اصول مذهب ندارد. مهمترین شخصیت های انسان با ساده ترین افراد از نظر دیه یکسان هستند. دیه مرجع تقلید، دیه یک انسان متخصص و دیه یک انسان مبتکر با دیه یک کارگر ساده در اسلام یکی است به دلیل اینکه دیه عامل تعیین ارزش نیست و تنها یک ابزار محسوب می شود.
رزاقی ادامه داد: معیار ارزش همان است که در قرآن بدان تصریح شده است (ان اکرمکم عندالله اتقاکم...) یک سلسله از ارزیابی ها در قرآن کریم به بدن برمی گردد و هر بدنی که منشا اقتصادی بیشتر و قوی تر باشد، مسئله دیه هم با همان تناسب در رابطه با دیه تنظیم می شود که مسایل ارثی هم چنین است و در مسایل اخلاقی نیز هیچ امتیازی بین زن و مرد نیست.
اگر بدن در مسایل اقتصادی قوی تر باشد دیه او بیشتر است
این مشاور خانواده با بیان اینکه در مسئله دیه چون مسئله خیر بودن وجود ندارد بلکه جنبه بدنی است، تصریح کرد: لذا اگر بدن در مسایل اقتصادی قوی تر بود ،دیه او بیشتر است و این بدان معنی نیست که در اسلام مرد ارزشمندتر از زن باشد بلکه تنها آن بعد جسمانی جنبه بدنی آن دو صنف لحاظ می شود. اصول دیه مربوط به ارزیابی روح نیست و نباید در مسایل انسان شناسی و عظمت این عنوان مورد نقد و نقض قرار گیرد وگرنه همان گونه که اشاره شد وقتی دیه یک مرجع تقلید با یک مبتکر و طبیب با دیه یک کارگر ساده مساوی است باید بپذیریم که در اسلام علم و ابتکار، صنعت و طب ارزش ندارد.
این مشاور خانواده با طرح این سوال که چرا ارث زن کمتر از مرد است، گفت: از جمله مسایل و موارد دیگری که در مبحث حقوق و موقعیت زن در اسلام طرح و تدوین شده و اغلب بدون عنایت به عمق و فلسفه وجودی آن موجبات طرح شبهه برتری مردان بر زنان در بین سطوح مختلف جامعه را فراهم می سازد، مسئله ارث و تفاوتی است که در این رابطه بین زنان و مردان قایل شده اند.برخی با برداشت سطحی از این مقوله ،کم بودن سهم الارث زن در مقابل مرد را از جمله دلایل برتری مردان نسبت به زنان تلقی کردند.
در بسیاری از موارد ارث زن و مرد یکسان است
وی تصریح کرد:اولا در بسیاری از موارد ارث زن و مرد یکسان است و زن و مرد معادل هم ارث می برند از جمله پدر و مادر میت که هر دو یک ششم سهم دارند و نیز سهم مادری اعم از زن و مرد یکسان ارث می برند، فقط برادر و خواهری که دختر و پسر هستند وفقط در بعضی از بخش ها تفاوت هایی وجود دارد که ارث بیشتری می برند بنابراین اینچنین نیست که مرد همیشه بیش از زن ارث می برد.
رزاقی اظهار کرد: اگر هم در بعضی موارد تفاوت در ارث وجود دارد دلایلی دارد اینکه اگر در نظر بگیریم که میت یک دختر و یک پسر دارد آنچه مسلم است این است که پسر باید تشکیل خانواده دهد و همه هزینه خانواده نیز بر عهده او بوده و همچنین مهر و نفقه همسر را نیز او باید پرداخت کند اما دختر همسری انتخاب می کند که از همسرش مهر و هزینه دریافت می کند لذا اگر خوب بررسی کنیم خواهیم دید گرچه درآمدها را مردها بر عهده دارند اما مصرف مربوط به زن ها است و مهریه از آن اوست و نفقه هم به او تعلق می گیرد.
این مشاور خانواده خاطرنشان کرد: لذا زنان تا وقتی که در خانه پدری زندگی می کنند پدرانشان موظف و مکلف اند تا هنگام ازدواج هزینه و مخارج و نیازمندی های آنان را تامین نمایند و بعد از ازدواج نیز بر همسرانشان واجب و لازم است که مهر و نفقه هزینه هایشان را در حد شان و مقام شان تامین کنند.
این روانشناس افزود: بنابراین دختران بیش از پسران از امکانات و فرصت های لازم برای رشد و پیشرفت فکری، فرهنگی و حتی مادری برخوردارند البته اینها همه در صورتی جامه عمل خواهد پوشید که دستورات و احکام دینی در خصوص رعایت حقوق بانوان کاملا اعمال شود.
آیا مرد قیم و سرپرست زن است؟
وی با طرح این سوال که آیا مرد قیم و سرپرست زن است، اظهار کرد: شبهه دیگری که در جهت تحقیر زنان به کار برده می شود، استنباط نادرستی است که از آیه مبارکه الرجال قوامونا الا نساء می شود. گروهی چنین گمان کردند که قیومت مرد بر زن به معنای سرپرستی و مدیریت زنان از سوی مردان و نیز به مفهوم افضلیت و ریاست و آگاهی مرد بر زن می باشد در حالی که آیه مذکور مربوط به آن جایی است که زن در مقابل شوهر و شوهر در مقابل زن باشد که در آن صورت سخن از قوام بودن به میان می آید. علاوه بر آنکه قوام بودن نشانه کمال و تقرب الی الله نیست.
رزاقی ادامه داد: همچنان که در تمام وزارتخانه ها، مجامع و جوامع افرادی هستند که قوام دیگری هستند اما معنای قوام این نیست که به خدا نزدیک تر و مقرب ترند چون مسئله تامین هزینه مرد است، سرپرستی داخل منزل هم بر عهده مرد گذاشته شده است اما این چنین نیست که از این سرپرستی بخواهد مزیتی هم بدست آورد و بگوید چون من موظف به تامین زندگی داخل منزل هستم، پس افضل هستم بلکه یک کار اجرایی است، یک وظیفه است نه فضیلت.
این مشاور خانواده گفت: روح قیم و قوام بودن وظیفه است و اینچنین نیست که قرآن بگوید تو تحت فرمان مرد هستی بلکه به مرد می گوید تو وظیفه نیازمندی های منزل و اداره زندگی را به عهده داری.
این مشاور با بیان اینکه قیم بودن زن و مرد دو محور اصول خانواده است بیان کرد: گاهی زن قیم مرد است و گاهی مرد قیم زن و در اصول خانوادگی بسیاری از مسایل عوض می شود. اطاعت فرزند چه پسر و چه دختر از ساحت مقدس پدر و مادر واجب است و اگر فرزندی کاری کند که پدر یا مادر برنجد، آق پدر و مادر می شود و عقوب والدین حرام است، بنابراین اگر مادر فرزند را از کاری نهی کند، اطاعت بر فرزند واجب است و پسر نمی تواند بگوید چون من پسر هستم و یا در رتبه اجتهاد بسر می برم یا مهندس و طبیب شده ام و مانند آن دیگر تحت فرمان مادر نیستم. در حقیقت در چنین مواردی زن است که بر مرد قیم است و مادر است که بر پسر قیم می باشد.
این روانشناس گفت: یک سلسله حقوق متقابل وجود دارد که همه اعضای خانواده برای آرامش و آسایش یکدیگر باید تلاش کنند و هر آنچه که این اصل اساسی در زندگی را خدشه دار نماید بی ارزش و مخالف دین است لذا اگر قیومت مرد بر زن به معنای برتری و فضیلت مرد بر زن و باعث سلب آرامش و آسایش زن شود اسلام و قرآن مخالف آن می باشد.
نظر شما