مرتکزات مفاهیم نهفته در نصوص را روشن می کنند / لزوم تقویت علمای اصولی در تحلیل و بررسی ارتکازات

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی ظهرامروز (20 اردیبهشت) در مراسم افتتاحیه کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی که در مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) در قم برگزار شد، اظهار داشت: این کنگره می تواند به عنوان خواستگاهی برای تولید و گسترش گفتمان های علمی در عرصه های مختلف علوم اسلامی باشد.

وی با اشاره به خدمات گسترده آیت الله مکارم شیرازی در گسترش علوم اسلامی، بیان داشت: این نوع کنگره ها باید به صورت مستمر ادامه پیدا کند تا بتوانیم با همکاری و مشارکت اندیشمندان و علمای مذاهب مختلف خدمات علمای شیعه را در عرصه تولید و توسعه علوم اسلامی به جهان معرفی کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: مرتکزات( انگاره های عام در ادبیات فقهی و اصولی) حالت فرا نسلی دارند، تحلیل این انگاره ها در قرن 13 هجری شکل گرفته و تحولات مهمی را در ارتباط و تعامل با نصوص ایجاد کرده است، امروز بسیاری از استنباط هایی که در فقه و اصول شیعه انجام می شود بر مبنای تحلیل همین مرتکزات است.

رئیس مرکز پژوهش‌های دینی تطبیقی التجدید لبنان تصریح کرد: در صورتی که تحلیل ارتکازات را توسعه دهیم به نتایجی خواهیم رسید که خودشان می توانند به عنوان یک روش استنباط مورد استفاده قرار گیرند.

وی ادامه داد: تحلیل انگاره های عام گاهی می توانند رابطه استنباط و حکم را مشخص کنند، گاهی هم امکان رسیدن به مناط(عبارت از نظر و اجتهاد باشد در معرفت وجود علت) در ورای موضوع را فراهم می کنند و گاهی هم دایره الفاظ و کلمات به کار رفته در نصوص را مشخص می کنند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با بیان این که برخی از قواعد تحلیل "انگاره های عام" در "فقه" کمرنگ است، اما این قواعد در "اصول" به شکل برجسته تری وجود دارد، به عنوان مثال می توان به قواعد؛ کشف منظور و مراد معصومین(ع) از راه تحلیل مرتکزات، حکم کردن به انصراف با تکیه بر ارتکازات، حکم بر انعقاد الطاق، القای خصوصیات و قاعده تبدیل ارتکزات به سیره ها اشاره نمود.     

این استاد برجسته حوزه علمیه تاکید کرد: در صورتی که تلاش علمای اصولی شیعه تقویت شود و توسعه یابد می توان به مفاهیم نهفته در نصوص دست یافت، همچنین در مسائل مستحدثه می توان طرق بیشتری برای فهم و درک نص پیدا کرد، البته تمام این ها مشروط به این است که علائم ثبوت آن ارتکازات در زمان ائمه معصومین علیهم السلام وجود داشته باشد.   

وی یادآور شد: اگر بتوانیم نصوص را آنگونه که اهل بیت(ع) اراده کرده اند کشف کنیم، دیگر قوائد و تعصبات اصولی ما را به دام نگاه ها و ذهنیت های غلط نمی اندازد، از آن جایی که تقویت ارتکازات تاثیر زیادی در مقابله با سلفی گری و کج اندیشی دارد؛ می توان نتیجه گرفت مرتکزات سهم بسزایی در فهم نصوص اجتماعی دارند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با بیان این که نسبت به نصوصی که در مورد روابط امت آمده فهم درستی نداریم ادامه داد: ما در مورد نصوصی که به مناسبات جامعه اسلامی اشاره دارد نگاه ذهنیتی و خودساخته داریم، گاهی هم راحت آن را کنار می گذاریم، اگر نگاهی به مرتکزات عقلایی قرن های اول و دوم بیندازیم، بسیاری از نصوص ناظر به تعایش امت و برقراری روبط تعاشری است.

وی با بیان این که همواره تعامل بین شیعه و اهل سنت موجب پیشرفت و توسعه حوزه های علمیه شده است، اظهار کرد: باید در زمینه نصوص مرتبط با روابط امت، مطالعات جدی انجام شود تا بتوانیم راهی را برای رفع اختلافات بین شیعه و سنی پیدا کنیم.