خبرگزاری شبستان – شیراز: همه ساله اول اردیبهشت ماه، روز اغاز نگاشته شدن کتاب «گلستان»، با عنوان سال روز بزرگداشت «شیخ اجل»، ابومحمد مشرف الدین مصلح بن عبدالله بن مشرف متخلص به «سعدی» شناخته می شود، شاعری که بسیاری از شاعران بزرگ همچون خواجوی کرمانی، عبید زاکانی و حتی حافظ شیرازی از وی الهام گرفته اند، او در سال 606 هجری قمری در شیراز متولد شد و کتاب های مختفلی چون غزلیات سعدی، گلستان و بوستان از خود به جای گذاشت.
در یادداشت های ابن بطوطه همچنین نشان می دهد که زمزمه اشعار سعدی در بین ملوانان چینی نیز مرسوم بوده است، این شعر را ابن بطوطه از بر شده است:
تا دل به مهرت داده ام / در بحر غم افتاده ام
چون در نماز استاده ام / گویی به محراب اندری
به نظر می رسد که سعدی از عالم گیر بودن شعر و کلام خود آگاه بوده و در جایی می گوید:
شنیده ام که مقالات سعدی شیراز / همی برند به عالم چو نافه ختنی
در این بخش اشعاری نشان داده می شود که حافظ مصرع یا بیتی از سعدی را به همان شکل نقل قول کرده است:
در بیت هفتم غزل شماره چهار دیوان حافظ آمده است:
جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب / که وضع مهر و وفا نیست روی زیبا را
این در حالی است که در دیوان غزلیات سعدی، در بیت سوم غزل ۲۹۰ آمده است:
جز این قدر نتوان گفت بر جمال تو عیب / که مهربانی از آن طبع و خو نمی آید
غیر از این در 11 مورد دیگر هم حافظ از دست همشهری خودش کپی برداری کرده است.
این درحالی است که خواجوی کرمانی در 25 مورد از دست سعدی شیرازی کپی کرده که برخی از آنها با اندکی تغییر توسط خواجوی کرمانی استفاده شده است و در برخی از موارد هم همان متن کپی شده است.
در بیت نهم غزل نهم دیوان غزلیات سعدی آمده است:
سعدی نگفتمت که مرو در کمند عشق / تیر نظر بیفکند افراسیاب را
در بیت پنجم غزل شماره 37 غزلیات خواجوی کرمانی آمده است:
ای دل نگفتمت که مرو در کمند عشق / آخر بقصد خویش چرا میکنی شتاب
این یک مصرع شعر از سعدی بود که توسط خواجوی کرمانی تاحدی کپی برداری شده بود.
در بیت دوم غزل چهلم غزلیات سعدی آمده است:
دگر به روی کسم دیده بر نمی باشد/ خلیل من همه بت های آزری بشکست
در بیت ششم غزل 148 غزلیات خواجوی کرمانی آمده است:
دلم ببتکده می رفت پیش ازین لیکن/ خلیل ما همه بت های آزری بشکست
این روال در اشعار عبیدزاکانی هم وجود داشت و غیر از این اوحدی، سیف فرغانی و سلمان ساوجی هم از روی اشعار سعدی کپی برداری کرده اند، در بیت هفتم قصیده شماره سه سعدی در مدح جلال‌الدین شاه شجاع مظفری و فتح اصفهان آمده است:
دعات گفتم و دشنام اگر دهی سهلست / که با شکردهنان خوش بود سوال و جواب
اما عبیدزاکانی در بیت هشتم اشعار خود گفته است:
به پیش خود بنشان شاهدان شیرین کار / که با شکردهنان خوش بود سوال و جواب
سعدی شیرازی بیشتر نقاط دنیای آن زمان را دیده بود و خواندن حکایات وی از سفرهایش همواره شیرین بوده و هست، او را به طور مطلق استاد و پادشاه سخن لقب داده اند، او در نظامیه بغداد که از مهمترین مراکز علمی زمان وی بود، تحصیل کرد.
بر اساس آنچه که برخی مذهب سعدی را غیر تشیع می دانند، اما او در اشعارش به خوبی و با زیبایی هرچه تمام تر از عشق به محمد و آل محمد (ص) نام برده است و شعر زیبای سعدی شیرین سخن، در مدح و ثنای رسول گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) و اهل بیت پاک ایشان (ع) را شاهد هستیم که می گوید:
ماه فرو ماند از جمال محمد / سرو نباشد به اعتدال محمد
قدر فلک را کمال و منزلتی نیست / نظر قدر با کمال محمد
وعده دیدار هر کسی به قیامت / اسری شب وصال محمد
آدم و نوح و خلیل و موسی و عیسی /آمده مجموع در ظلال محمد
عرصه گیتی مجال همت او نیست / قیامت نگر مجال محمد
و آن همه پیرایه بسته جنت فردوس / بو که قبولش کند بلال محمد
همچو زمین خواهد آسمان که بیفتد / تا بدهد بوسه بر نعال محمد
شمس و قمر در زمین حشر نتابند / نور نتابد مگر از جمال محمد
شاید اگر آفتاب و ماه نتابند / پیش دو ابروی چون هلال محمد
چشم مرا تا به خواب دید جمالش / خواب نمی گیرد از خیال محمد
سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی / عشق محمد بس است و آل محمد
دکتر محمد جعفر محجوب، سعدی پژوه می گوید: گلستان سعدی بعد کلیله و دمنه نوشته شد و به خاطر استقبال عامه مردم دارای شهرت بود تا امروز هم همچنان این مسئله محبوبیت باقی است.
آرش پورعلیزاده، از شاعران برجسته گیلان با اشاره به کتاب «چمدان معطر» مجموعه غزل مهدی فرجی، شاعر کاشانی پرداخته و می گوید: این کتاب مجموعه ای از اشعار عاشقانه و گرایش به سعدی و بازآفرینی سعدی با نگاه امروزی، ویژگی اصلی این کتاب است.
این شاعر گیلانی تاکید می کند: امروز عاشقانه های سعدی بین جوانان بسیار رواج یافته است.
بیشتر عمر این شاعر در زمان مغول ها بوده است و سعدی در این ایام بیشتر به اخلاق و اخلاق مداری توجه کرده است، مسئله ای که امروز هم به آن نیاز است، سعدی تاثیر خاصی بر روی زبان فارسی داشته است، آثار او به گونه ای آسان است که حتی در مدارس هم به آن توجه می شود.
از میان نویسندگان معاصر، ابراهیم گلستان و محمدعلی جمالزاده از سعدی تاثیر گرفتند، او همچنین اولین شاعر ایرانی بوده که آثارش به زبان های خارجی و اروپایی ترجمه شده است، غزل های او توسط بزرگان موسیقی ایران همچون استاد شجریان و استاد بنان خوانده شده است.
دکتر محمدابراهیم دینانی، چهره ماندگار فلسفه ایران با اشاره به اینکه رنه دکارت، فیلسوف معروف اروپایی باید اخلاق را از سعدی یاد بگیرد، می گوید: آنان که می گویند انسان خواب نمی تواند انسان خواب دیگری را بیدار کنند، بر اساس آثار سعدی دچار اشتباه هستند.
وی، سخن این شاعر بلندآوازه را شاعری توانا در قدرت خیال می خواند و می افزاید: شعر به قدرت خیال زنده می شود و سخن سعدی جمع بین عقل عملی و نظری است.
به گفته دکتر کاووس حسنلی، سعدی پژوه و استاد دانشگاه شیراز، حضور سعدی در میان مردم باعث شده است تا اشعار وی بیشتر عمومیت داشته باشد، می گوید: سعدی در میان مردم بوده و حتی با زبان شوخی با مردم بر می آید و این پیوند او با مردم به این خاطر است که سعدی گرفتاری ها و مشکلات مردم را درک کرده و آنها را در اشعار خود آورده است.
با این گفتار دکتر حسنلی می توان دریافت، ماندگاری سعدی شیرازی به این خاطر است که او یک رسانه مردمی بوده است.
دکتر محجوب اعتقاد دارد: تاکنون کسی به زیبایی سعدی سخن نرانده است و شاید کسی هم نباشد همچون وی به این اندازه به زبان فارسی تسلط داشته باشد.
مرحوم پروفسور داریوش شایگان، نویسند ارزشمند کشور هم سعدی را فردی می داند که همواره به پادشاهان و افراد حکومتی نصیحت می کند، مرحوم پروفسور داریوش شایگان، نویسند ارزشمند کشور هم سعدی را فردی می داند که همواره به پادشاهان و افراد حکومتی نصیحت می کند،؛ این موضوعی است که اشرف بروجردی، معاون فرهنگی رئیس جمهور هم بر آن تاکید دارد که او همواره دست از نصیحت کردن حاکمان برنداشته و بر مردم محوری تاکید داشته است، این مهم در 2 اثر نامی سعدی به طور کامل قابل لمس است.
کوروش کمالی سروستانی، مدیر مرکز سعدی شناسی هم بر لزوم بازگشت به آموزه های سعدی تاکید می کند و می گوید: فاصله زیادی در جامعه با گفته های سعدی وجود دارد.
سعدی شیرازی در 27 ذیحجه یکی از سال های 690 و یا 695 در شیراز بدرود حیات گفت و در خانقاهی که در آن اقامت کرده بود، دفن شد که امروزه به نام سعدیه شناخته می شود.
گزارش: محسن تورع
نظر شما