دکتر جان الله کریمی مطهر، دبیر شورای بررسی متون و کتب علوم انسانیِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: با اشاره به اهمیت تغییر نگرش نسبت به مقوله پژوهش در کشور، گفت: این مهم نیازمند آن است که نگاهی خرد و یا کلان (به نسبت مساله) در مورد پژوهش داشته باشیم.
وی ادامه داد: در نگاه خُرد سنجه هایی نظیر روش مندی پژوهش، میزان استناد به اثر و کاربست آن مهم است و می توان قضاوت کرد که در صورت تطبیق اثر با سیاهه ای از ویژگی ها به کشف «پژوهشِ کیفی خوب» یا «پژوهشِ کمی خوب» نائل شده ایم.
کریمی مطهر تصریح کرد: اما از سویی دیگر و در نگاهی کلان تر، فعالیت علمی را نه با سنجه اثر مستقیم، بلکه تأثیر آن در پیشبردِ دانش در حوزه تخصصی و برهه زمانی خاص مورد قضاوت قرار دهیم. در نگاهی کل گرایانه، می توان مجموعه ای از پژوهش ها یا مجموعِ پژوهش های حوزه ای خاص را در دوره زمانی خاص و در بستر امکانات موجود و به صورت فرایندی بررسی و تحلیل کرد.
دبیر شورای بررسی متون و کتب علوم انسانیِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تاکید کرد: این بدان معناست که بیش از آنکه رویِ محصولِ یک پژوهش خاص و ویژگی های آن تمرکز کنیم، باید برای نقش آن در پر کردن خلأهای دانش اهمیت قائل می شویم. البته من ضرورتاً با نگاه محصول محور و استفادۀ آنی از تولیدات یک فعالیت علمی موافق نیستم. اعتقادم این است که زنده نگه داشتن فرهنگ اندیشه ورزی و فرایند تولید علم اهمیت بیشتری دارد.
وی بیان کرد: البته به تبع آن «فرآورده های علمی دانش پایه» نیز حاصل خواهد شد. نکتۀ قابل تأمل این است که فعالیت علمی نظام مندی که منجر به تولید علم شود تنها در هیئت پژوهش هایی امکانپذیر است که به صورتی روش مند منجر به کشف روابط علی و معلولی و یا همبستگی متغیرهای مختلف شده اند.
کریمی مطهر با بیان اینکه متأسفانه هنوز هم پژوهش ها و مطالعات علمی در جامعه ما بدون برنامه ریزی صحیح و بدون سرمایه گذاری مبتنی بر برنامه و در حدی ناکافی انجام می گیرد، ابراز کرد: هنوز بستر لازم و مناسب برای پژوهش مهیا نیست. امروزه بدون حمایت و برنامه ریزی و مدیریت درست و دانش محور نمی توان در حوزه های مختلف علمی پا به پای کشورهای مختلف جهان پیش رفت. ناگفته نماند در بسیاری از موارد پژوهش هایی که در کشور ما انجام می شود متناسب با نیازها و خلأهای موجود جامعه نیست و دانشگاه ها و پژوهشگاه های ما با جامعه پیوند خوبی ندارند.
استاد زبان و ادبیات روسی دانشگاه تهران ادامه داد: این بدان معناست که عمومی سازیِ دانش رخ نداده است که باید در این زمینه نیز کار کرد. از طرف دیگر، برخی از سیاست گذاران پژوهشی و کارفرمایان و ذینفعان نیز به پژوهشگر و موسسات پژوهشی نگاه درستی ندارند. به همین دلیل در مواقعی که به کوچک ترین مشکلی بر می خورند بلافاصله امکانات و بودجۀ پژوهشی را قطع می کنند، چون اعتقادی به موسسات پژوهشی و مطالعاتی برای رفع مشکلات جامعه ندارند.
این محقق ابراز کرد: پژوهشگر باید با داشتن یک برنامۀ پژوهشی درازمدت به دنبال کشفی عمیق در حوزه ای خاص باشد. ترویج و عمومی سازی دانش نیز از باید از اولویت ها قرار گرفته و سیاستگذاران آموزشی باید تلاش کنند با جذب و زمینه سازی برای انجام فعالیت های پژوهشی، شبکه ای در هم تنیده از پژوهش ها را رقم بزنند تا هم افزایی علمی اتفاق بیفتد.
کریمی مطهر در پایان خاطرنشان کرد: البته لازمۀ چنین اقدامی وجود اراده ای جدی برای حمایت از پژوهش است. در همین راستا باید به نخبگان پژوهشی اعتماد کرد و به آنها اختیارات و امکانات لازم را داد تا برنامه ریزی کنند و سایر نخبگان و دلسوزان را جذب کنند که در این صورت است که هم افزایی دانش رخ می دهد و برایند تولیدات علمی موثرتر می شود.
نظر شما