ترامپ بیشترین ضربه را به اعتبار امریکا زد/حضور فیزیکی داعش در دنیا بسیار محدود شد/عربستان دیه جانباختگان منا را پرداخت نکرده است

خبرگزاری شبستان-مریم رضازاده: علیرضا رحیمی آزاده و جانباز ۵۵درصد، به عنوان نماینده منتخب مردم تهران به دهمین مجلس شورای اسلامی وارد شد. این آزاده در سن ۱۴سالگی در جبهه به اسارت دشمن بعثی درآمد. اسفند سال ۱۳۶۱ خبرنگار خبرگزاری فرانسه، یکی از اردوگاه‌های اسیران ایرانی در عراق را به تصویر کشید که در آن گزارش تصویری، نوجوان رزمنده ایرانی که به اسارت بعثی‌ها درآمده بود، با خواندن شعری به خانم خبرنگار تذکر داد حجاب اسلامی را رعایت و روسری به سر کند.

علیرضا رحیمی، مجروح جنگ و آزاده ۱۴‌‌ساله شوشتری گفت: «ای زن به تو از فاطمه این‌گونه خطاب است/ ارزنده‌ترین زینت زن حفظ حجاب است.» او سال ۱۳۶۳ و پس از سه سال اسارت به‌همراه گروهی از اسیران مجروح آزاد شد و به ملاقات بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران رفت که در آن ملاقات، امام‌خمینی(ره) رادیوی شخصی خود را به او هدیه داد و برایش آرزوی موفقیت کرد. این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی چندی پیش مهمان خبرگزاری شبستان بود و پاسخگوی سوالات خبرنگاران شبستان بود.

ارزیابی شما از تصمیم ترامپ برای تغییر پایتخت رژیم صهیونیستی به بیت المقدس و اجلاس کشورهای اسلامی در ترکیه در این خصوص چیست؟  

موضوع تصمیمی که ترامپ گرفت از چند زاویه قابل بررسی است در وهله اول پس از شکستی که رژیم صهیونیستی در جبهه مقاومت متحمل شد آنها در پی این بودند که این شکست را پوشش دهند و تحت الشعاع قرار دهند، اینکه داعش در سوریه و عراق به صورت کامل بیرون رانده شده بود و حضور فیزیکی اش از بین رفت در سطح جهانی زیاد جلب توجه کرد. نکته قابل توجه این است که صهیونیست ها در نقاط مختلف به دنبال این هستند که افکار عمومی را منحرف کنند و در حال حاضر که در دنیای اسلام وحدت مواضع وجود ندارد آنها از همین شکست و گسست ها استفاده می کنند که حداکثر انحراف افکار عمومی را رقم بزنند و یکی از موارد پایتخت رژیم صهیونیستی در اورشلیم است.

این اقدام نتیجه معکوس داد و یک همگرایی بیشتری را در جهان اسلام رقم زد و باعث وحدت نظری بین کشورهای مختلف اسلامی شد که این یکی از موارد بسیار شاذ و نادر بود که در یک موضوعی کشورهای اسلامی اینگونه با هم همگرا و اشتراک نظر داشته باشند البته در این میان کشورهایی که با رژیم صهیونیستی مراوداتی داشتند یا با کشورهای اسلامی به صورت خصومت آمیز رفتار کرده اند نمی توانند در مواضعشان جدیت داشته باشند یا بیرق مخالفت با رژیم صهیونیستی را همانند دیگر کشورها بالا ببرند. عربستان در این موضوع مواضع محکمی را گرفت و مخالفتی نسبت به تصمیم ترامپ داشت ولی وقتی این مخالفت را در کنار پیمان مودتی که عربستان با امریکا منعقد کرد و سلاح علیه مردم مظلوم فلسطین گرفت؛ می گذاریم می بینیم این دو نوع اقدام این کشور با هم همخوانی ندارد.

زاویه دیگری که شاید بشود موضع ترامپ را تحلیل کرد این بود که مواضع ترامپ آزمایشی بود برای جهان اسلام می خواستند یک تست افکار عمومی را نسبت به حساسیت ها در رابطه با مساله فلسطین داشته باشند، بیش از 5 سال است که موضوع فلسطین تحت الشعاع داعش و جنایاتی قرار گرفته است که در سوریه و عراق اتفاق افتاده است البته حوادث لبنان و یمن نیز بر این مساله تاثیر گذاشته بود. در این آزمایش جهان اسلام به خوبی عمل کرد و همگرایی بسیار خوبی بین کشورهای اسلامی اتفاق افتاد.

نشستی در ترکیه در سطح سران کشورهای اسلامی برگزار شد این نشست را چگونه ارزیابی می کنید؟

این نشست با تاخیر قابل توجه برگزار شد، به نظر می رسد کشورهایی که با خط مقاومت و جمهوری اسلامی زاویه دارند و نگاهشان بیشتر عربی است تا اسلامی و محوریت شان بیشتر اتحادیه عرب است تلاش کردند که این کنفرانس را تحت تاثیر قرار دهند یعنی متاثر از فضای به نوعی عربی آن را قرار دهند هوشمندی جمهوری اسلامی ایران هم در تدوین بیانیه و هم در مواضعی که اتخاذ کرد اجازه نداد که در این مسیر این اتفاق بیفتد.

با توجه به همه مسایلی که در حال حاضر وجود دارد چه آینده سیاسی را برای ترامپ پیش بینی می کنید آیا فکر می کنید ترامپ در طول 3 سال باقیمانده استیضاح خواهد شد یا نه؟ برای دور دوم حضور خود در کاخ سفید دیگر شانسی نخواهد داشت؟

به نظر می رسد آقای ترامپ رئیس جمهوری بوده است که بیشترین ضربه را به اعتبار امریکا در افکار عمومی دنیا زده است و خود افکار عمومی آمریکا نیز یکی از چالشهایی که با ترامپ دارند این است که به نوعی وی اعتبار سیاسی امریکا را در سطح دنیا مخدوش کرده است و نفرتی که از آمریکا در افکار عمومی وجود داشت را بیشتر کرده است.

رقابتهای انتخاباتی در امریکا هنوز تمام نشده است همچنان موضوعاتی همانند حمایت روستا از ترامپ و بحث های داخلی همانند پروژه سلامت و بیمه و مسایل مالیات از دیگر مسایلی است که باعث نارضایتی در امریکا نسبت به ترامپ شده است.  در افکار عمومی دنیا نیز تصمیمات خلق الساعی که ترامپ می گیرد به نوعی بدعتی در سیاست بین الملل است همانند خروج از پیمان پاریس و یا تصمیمی که ترامپ در مورد قوانین مهاجرت در مورد 8 کشور دنیا گرفت نیز به شدت سیاست خارجی امریکا را زیر سوال برده است که از یک ثبات و از یک رویکرد واحدی برخوردار نیست و از ان تبعیت نمی کنند.

علاوه بر اینکه اعتبار امریکایی ها زیرسوال است و نفرت عمومی رو به افزایش است به نظر می رسد استانداردهای دوگانه را در سطح دنیا در دوره ترامپ بیشتر می بینیم و این موضوعی است که رفتار هیئت حاکمه امریکا را بیشتر زیر سوال می برد.

در صحبتهایتان اشاره کرده اید حضور فیزیکی داعش در دنیا از بین رفته است آیا واقعاً خطری از جانب داعش دنیا را دیگر تهدید نمی کند؟

عقبه داعش را اگر سیستم فاشیسم بدانیم، باید بگوییم فاشیسم از یک فضای ذهنی و روانی و برداشت درونی می آید و به یک فضای فیزیکی ختم می شود و یکی از مظاهر فاشیسم نیز داعش است، در دوره های مختلف دیده ایم که گروههای گوناگونی با ادعاهای دینی و ملی ظهور پیدا کرده اند که غیر از هویت فاشیسم هیچ هویت دیگری برای آنها قابل تصویر نیست، داعش علی رغم اینکه به نام اسلام آمده اند اما ریشه در فاشیسم داشته اند و مهمترین گذاره ای نیز که برای این گروه می توان در نظر گرفت این است که انها می گویند هر کس با ما نیست علیه ماست و با این تعبیر آنها کل جهان اسلام را به نوعی رافضی می دانند و این خطرناکترین بینشی است که به اسم پیامبر گرامی اسلام (ص) و مقدسات ممکن است علیه خود جهان اسلام به کار گرفته شود.

خوشبختانه براساس همت ها و مجاهدت هایی که در جهان اسلام به ویژه در سوریه و عراق اتفاق افتاد به لحاظ فیزیکی داعش بسیار محدود شد و یا به تعبیری از عراق و سوریه رانده شدند ولی اینکه اروپایی ها با یک انگیزه خاصی به این گروهک ملحق شده اند و تعداد قابل توجهی اروپایی به این گروهک ملحق شده بود لذا همین تعداد خطراتی را در آینده متوجه این کشورها خواهند کرد.

نقطه عزیمت بعدی داعش چه منطقه ای در جهان خواهد بود؟

اخباری رسید که داعش به سمت شرق آسیا حرکت می کند اکثر داعشی هایی که از کشورهای مختلف به این گروه انحرافی محلق شده اند پس از متلاشی شدن داعش و بازگشت به کشورشان تهدید بالقوه ای علیه کشورشان هستند، در چند روز گذشته صفحه اول روزنامه های انگلیس به شدت بر روی این مساله مانور دادند و تیتر زدند که تروریست ها را به خانه راه نمی دهیم در واقع منظور انها از بیان چنین مطالبی در نشریاتشان این بود که انگلیسی هایی که به داعش ملحق شده اند قابلیت اینکه مجدد در جامعه انگلیسی بتوانند فعالیت داشته باشند را نمی پذیرند و این مساله را وزیر دفاع انگلیس نیز اعلام کرد.

به نظر می رسد که حرکت داعش به لحاظ فیزیکی یا تهدیدی که ممکن است در آینده داشته باشند به سمت شرق آسیا باشند ولی در حال حاضر دنیا متوجه شد که اگر در مواجه با تروریست جدیت نداشته باشند این تهدید ممکن است به سمت خودشان نیز با جدیت تمام برگردد.

آینده روابط ایران و عربستان را چگونه پیش بینی می کنید؟

به نظر می رسد عربستان سعودی از هیئت مشورتی واقع نگری استفاده نمی کند یا عقلانیت بر هیئت مشورتی که در هیئت حاکمه این کشور وجود دارد غلبه ندارد واقع بینی حکم می کرد که همگرایی در جهان اسلام با هر قیمتی اتفاق بیفتد. ما دیدیم عربستانی ها خط گسست را در جهان اسلام دنبال کردند در این میان یک عده نیز در روابط ایران و عربستان شیطنت کردند و باعث تعمیق این شکست و گسست شدند.

نقش عربستان سعودی همانند ایران در جهان اسلام قابل توجه است چرا که عربستان از ظرفیت خوبی هم از لحاظ اسلامی و هم اقتصادی و هم منطقه ای برخوردار است، شکست و گسستی که در روابط این دو کشور هست و نگاهی که ما به سعودی ها داریم هیچکدام نباید باعث شود که نقش و جایگاه اثرگذار این دو کشور در جهان اسلام فراموش کنیم. به هر حال انسانهای بزرگ ممکن است خطا کنند و کشورهای بزرگ نیز ممکن است ولی جبران آن نیز باید به عظمت آن خطا باشد یعنی به همان نسبت که آمدند به کشور اسلامی مانند یمن هجوم بردند و هنوز از کشتار بی رحمانه مردم مظلوم یمن دفاع می کنند قاعدتاً جبران آن کار بزرگتر و شهامت بیشتری را می طلبد، شهامت از بازگشت خطا همت بزرگی را می خواهد ولی آنچه که برای ما مسلم است این است که ایران هیچگاه روابط و مناسبات دو کشور را نفی نکرده است و اگر سعودی ها به طور جدی خواهان بازسازی روابط باشند حتماً ایران استقبال خواهد کرد.

با توجه به این مشکلات موضوع دیه جانباختگان حادثه منا به کجا می رسد؟

این موضوع به فراموشی سپرده نشده است و کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز پیگیر این موضوع بوده است. این موضوع با یک مشکل حقوقی مواجه است بحث دیه حجاج به لحاظ صلاحیت قضایی برای رسیدگی باید در دادگاه صالحه عربستان سعودی رسیدگی شود. زیرا این واقعه در کشور عربستان اتفاق افتاده است اما به لحاظ پیگیری این موضوع جمهوری باید پیگیر ان باشد و وزارت امور خارجه به صورت مکرر و بدون وقفه پیگیر آن بوده است که با وکلای بین المللی ارتباط برقرار کند و با چند تیم بین المللی حقوقی گفتگو کرده است که به نوعی وکالت یک جای خانواده بازماندگان حادثه منا را این وکلا بپذیرند و به وکالت از این افراد بتوانند در عربستان سعودی طرح دعوا کنند اما سعودیها موضوع را مسکوت گذاشته اند و نه اعلام آمادگی کرده و نه چراغ سبز نشان داده اند.

از طرفی دستگاه دیپلماسی به دلیل نبودن ارتباط دیپلماتیک میان ایران و عربستان با سختی مواجه است اما این موضوع را از طریق کشور سوئیس به عنوان کشور حافظ منافع پیگیری کرده است و خطوط شش ماهه پیش که جناب قشفایی آخرین گزارش را از اقدامات وزارت خارجه به کمیسیون ارایه داده اند که در آن قرارداد وکالت با چند تیم حقوقی بین المللی ذکر شد که برای این موضوع مشکلات حقوقی ذکر شده است والا این موضوع از طرف جمهوری اسلامی فراموش نشده است و پیگیری آن متوقف نشده است.

ما نیز اعتقاد داریم که جمهوری اسلامی باید تلاش خود را مضاعف کنداما باید بگوییم که موانع حقوقی و دیپلماتیک موجب تاخیر در پیگیری حقوق جانباختگان حادثه مناست. به هر حال این حق مسلم خانواده های بازماندگان حادثه مناست که به حقوق خود برسند و ما نیز معتقدیم که جمهوری اسلامی باید در راه استیفای این حق تلاشی مضاعف به خرج دهد. علاوه بر اینکه سعودیها دلجویی لازم را نتوانستند از خانواده های جانباختگان حادثه منا انجام دهند از لحاظ حقوقی نیز تاکنون یک ریال از دیه هایی که به طور مسلم بر عهده آنها بوده است نیز پرداخت نکرده است.

نشست کمیسیون مشترک برجام هفته گذشته در وین برگزار شد و دو نماینده فنی از ایران در این کمیسیون حضور پیدا کردند ارزیابی تان از این جلسه چیست؟

این جلسات کارشناسی جلساتی است که بعد از انعقاد برجام بین ایران و 1+5 برگزار و در سه سطح کارشناسان، معاونین وزرای امور خارجه و وزرای امور خارجه کشورها برگزار می شود. جلسه اخیر کارشناسی که در وین برگزار شد در راستای جلسات قبلی است و ویژگی خاص آن این بود که بدعهدی ها و نقض عهدهایی که از طرف آمریکا انجام گرفته بود از طرف کارشناسان ما اعلام شد و این مسایل مورد بررسی قرار گرفت.

مکانیزمی که برجام پیش بینی کرده است مکانیزم اعلام رسمی شکایت به کمیسیون مشترک برجام است، علاوه بر اینکه اتحادیه اروپا روسیه و چین در این کمیسیون پایبندی شان را به برجام اعلام کرده اند و بر این مساله تاکید کرده اند که احتمال گسست برجام وجود ندارد منتهی نگاه ما به لحاظ حقوقی این است که 1+5 یک مجموعه واحد در مقابل ایران است و اینگونه نیست که اگر نقض عهدی از طرف امریکا اتفاق افتاد دیگران بری باشند و مسئولیتی متوجه شرکای امریکا نباشد و به همان نسبت که امریکایی ها نقض عهد می کنند به همان نسبت نیز موضع 1+5 در برجام تضعیف می شود و این موضوعی است که خود اروپایی ها و چینی ها و همچنین روس ها نمی خواهند اتفاق بیفتد. نگاه ما به این جلسات کارشناسی نگاه سازنده ای است و به نوعی مقدمه ای برای کمیسیون مشترک است که این کمیسیون موارد را مورد بررسی قرار دهد.

وزیر خارجه انگلیس اخیراً سفری را به ایران داشته اند اهداف سفر به صورت رسمی چه از طرف جمهوری اسلامی ایران و چه از طرف دولت انگلیس اعلام شد ولی بعدها دولتها به نوعی مسایلی مطرح شد که وی برای پیگیری پرونده دیگری به ایران سفر کرده است. در مجموع این سفر را چگونه ارزیابی می کنید و آیا این رفت و آمدها به ایران نشان از قدرت بالای جمهوری اسلامی ایران در چانه زنی های منطقه ای ندارد؟

جایگاه استراتژیک ایران موضوع جدیدی نیست ایران هم به لحاظ ژئوپولوتیکی و هم به لحاظ مواضعی که در منطقه می گیرد جایگاه حساسی را داراست ایران در عمل مبارزه جدی را علیه تروریست در منطقه انجام داد و نگاه افکار عمومی دنیا  به ایران نیز این است که این کشور به دنبال ایجاد آرامش در منطقه خاورمیانه است و به همین دلیل نیز اتهامات بزرگ امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را نمی پذیرند.

در حال حاضر امریکایی ها بحث بی ثبات کردن منطقه توسط ایران را مطرح می کنند که این برخلاف اقدامات ایران است و به دنبال ایجاد آرامش در منطقه است و دیدیم در سوریه و عراق امنیت با مشارکت ایران برقرار شد نقشی که جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر در منطقه دارد یک نقش توازن بخش و تعادل بخش در منطقه است حتی در حوزه دریا نیز باید بگوییم این نقش ایران نسبت به گذشته پررنگ تر شده است ما در گذشته در حوزه اقیانوس هند، باب المندب و دریای سرخ حضور کمرنگی را داشتیم اما در حال حاضر نقش ما در این مناطق پررنگ شده است.

انگلیسی ها نیز به این نقش پررنگ ایران پی برده اند و آنها به این نتیجه رسیده اند که اگر بخواهند مشکلی را در منطقه حل کنند بدون حضور ایران امکان حل این مشکلات وجود ندارد که همه اینها نشان از اقتدار و عظمت جمهوری اسلامی ایران دارد که همه آنها را مدیون خون شهداء، جوانمردانی که پای کار ایستاده اند می دانیم البته نباید فراموش کنیم که سیاستهایی داهیانه مقام معظم رهبری در تدوین راهبردهای کلی سیاست خارجی اثربخشی خاص خودش را داشته و دارد و در برجام دیدیم مسیری که ما انتخاب کرده ایم یعنی بحث نرمش قهرمانانه را مدیون مقام معظم رهبری هستیم.