ریشه تقریب در عقلانیت اسلامی است

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، مراسم بزرگداشت روز پژوهش، عصر یکشنبه، 26 آذر با حضور آیت الله تسخیری، مشاور مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام، حجت الاسلام دکتر محمدحسین مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و مولوی نذیر احمد سلامی برگزار شد؛ البته بنا بود در این مراسم حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران نیز حضور یابد که بنابر دلایلی امکان حضور در این مراسم را نیافت.

آیت الله محمدعلی تسخیری، مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام طی سخنانی در این مراسم اظهار کرد: زمانی بود که تقریب غریب بود. مرحوم آیت الله واعظ زاده که این حرکت را به تبع استاد بزرگوارش حضرت آیت الله بروجردی آغاز کرد، واقعا غریبانه فعالیت می کرد و انتقادها، تهمت ها، سوالات و تشکیکات متوجه این مرد بزرگ بود.

وی ادامه داد: من می دیدم که این مرد غریبانه چالش می کند و تحمل همه حرف ها را دارد، گاهی گفته می شد این تقریب دیگر چه مقوله ای است، نه در روایات هست و نه در آیات، گاهی هم گفته می شد تقریب بین حق و باطل یعنی چه؟ تقریب با تبلیغ مکتب اهل بیت(ع) سازگار نیست. گفته شد و گفته شد و تقریبی ها واقعاً در غربت بودند و این چنین بود تا امروز که تقریب را فهمیدند.

آیت الله تسخیری بیان کرد: درست است که لفظ تقریب در آیات و روایات و حتی تعابیر بزرگان نیست ولی ریشه هایش در قرآن نمایان است، ریشه تقریب در عقلانیت اسلام است و عقلانیت در همه جای قرآن مطرح است. ریشه تقریب در گفت وگوی منطقی است و در قرآن تئوری منطقی جامعی مشاهده می شود. در آیه 24 سوره مبارکه سباء بهترین متن تقریبی در گفت وگو را پیدا می کنید، قرآن به پیامبر(ص) دستور می دهد که به کفار بگو: «قُلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ وَإِنَّا أَوْ إِيَّاكُمْ لَعَلَى هُدًى أَوْ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ».

مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام تصریح کرد: پس از این آیه و در آیه 25 سوره مبارکه «سباء» خداوند یکی از شرایط گفت وگوی منطقی را بیان می کند و می فرماید: «قُلْ لَا تُسْأَلُونَ عَمَّا أَجْرَمْنَا وَلَا نُسْأَلُ عَمَّا تَعْمَلُونَ»، پس گفت وگوی منطقی باید در فضای سالم انجام شود. فضای شلوغ اجازه گفت وگوی منطقی را به پیامبر(ص) نمی داد، آنها «هو» می کردند و می گفتند: تو مجنون هستی؛ به پیامبر(ص) امر شد که به مستمعین بگوید  به فضای سالم بروید و آنجا گفت وگو و فکر کنید آیا حرفی که من می زنم حرف یک مجنون است؟ من که میان شما زندگی کرده ام.

آیت الله تسخیری با بیان اینکه قرآن گفت وگوی منطقی دارد، افزود: دو گفت وگو کننده باید هم سطح باشند، امروز شبهات و اشکالاتی که در گذشته در مورد تقریب مطرح می شود در حال از بین رفتن است، اگر گفته می شود تقریب بین حق و باطل معنی ندارد مقصود تقریب میان حق مطلق و باطل مطلق بود. لذا زمینه های مشترک بین تفکرات انسانی وجود دارد و ما آن تفکرات مشترک را به عنوان محور گفت وگو قرار می دهیم.

وی گفت: واقعا زحمت ها کشیده شد تا این زمینه ها هموار شود، مرحوم واعظ زاده خوشحال بود و یادآوری می کرد که امیدوارم این دانشگاه روزی محور گفت وگوهای منطقی شود. 

مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام با اشاره به بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در مورد دانشگاه مذاهب اسلامی و تاکید معظم له بر محور شدن این دانشگاه برای گفت وگو در جهان، اظهار کرد: من گاهی با خود می اندیشیدم که مسلمانان در بدترین وضع خودشان بودند مثلا در جنگ احزاب اما در این حالات آیه قرآن می آید و می گوید مسلمانان باید الگوی همه مردم جهان باشند. پس با این وصف ما باید بسیار امیدوار باشیم.

وی ادامه داد: ما امیدواریم که این دانشگاه و دانشگاه های همسان بتوانند به جایگاه رفیعی برسند که خط دهند و گفت وگوی منطقی شکل بگیرد، امروز همه جنایاتی که دیده می شود و همچنین تعدی به حق به دلیل نبود گفت وگوی منطقی است. وقتی گفت وگوی منطقی نباشد انسان به سوی امیال خود می رود. هدف این دانشگاه بسیار بلند و بدانید که راه تقریب راه مقدمی است، راه اهل بیت(ع) است.

آیت الله تسخیری در پایان ابراز امیدواری کرد: سیر اهداف مقدس تقریب به مقصد برسد چراکه  نبود تقریب یعنی داعش، تکفیر و داعش و گروه های انحرافی که چهره اسلام را موحش نشان می دهند

ظرفیت های دانشگاه مذاهب اسلامی برای تحول علوم انسانی

همچنین در ابتدای این نشست حجت الاسلام دکتر مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی طی سخنانی اظهار کرد: به نظرم این دانشگاه در بحث تحول و بومی سازی علوم انسانی که از مطالبات مقام معظم رهبری است از این ظرفیت برخوردار است که بتواند گام های مثبتی را بردارد.

وی ادامه داد: امروز در دنیا بیشتر به دنبال تقارب علم و دین هستند و اگر در دو تا سه دهه قبل مساله تقابل میان علم و دین مطرح بود اما امروز  شاهد برگزاری نشست های علمی و حلقه های مطالعاتی و همچنین ورک شاپ هایی در دانشگاه های اروپا و آمریکا هستیم که از مساله تقارب و نزدیکی میان و علم دین سخن می گویند.

حجت الاسلام مختاری بیان کرد: اگر تا دهه های قبل این مساله مطرح می شد که علم هندسه دین را تعیین می کند امروز چنین نبوده و جریان به این سمت می رود که تقارب میان علم و دین مطرح شود. در این میان دانشگاه مذاهب اسلامی این ظرفیت را دارد و همواره تلاش های مجموعه همکاران دانشگاه این است که از ایده های جدید و رشته های جدید در جهت تنویر افکار جامعه نقش به سزایی را ایفا کند و ارایه آثار و پروژه هایی که منتشر می شود در راستای این هدف است که بخشی از نیازهای جامعه به ویژه نسل جوان را پاسخ دهد.

گفتنی است در پایان این مراسم ضمن تجلیل از پژوهشگران برگزیده دانشگاه مذاهب اسلامی از چهار اثر پژوهشی دانشگاه شامل کتاب های «الجامع لشرحي التجرید» اثر حجت‌الاسلام  دکتر عبدالحسین خسروپناه، «ما استدل به الحنفية من آثار صهر ختم البرية» اثر مولوی محمد اسحاق مدنی استاد دانشگاه مذاهب اسلامی و عالم اهل سنت و نیز دو کتاب حجت‌الاسلام دکتر محمد حسین مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با عنوان «درآمدی بر مبانی وحدت اسلامی؛ فرصت ها و چالش ها» و «درآمدی بر سبک زندگی از منظر اسلام» و نیز منشور اخلاق پژوهش دانشگاه و وبسایت جدید این دانشگاه رونمایی شد.