به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از طلیعه، دکتر عطاء الله رفیعی‌آتانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت درباره تفاوت های مبانی علوم انسانی غربی و علوم انسانی اسلامی گفت: علوم اجتماعی و انسانی در ایران ترجمه ای از علوم انسانی غربی است. بنابراین ذاتا ظرفیت و قابلیت و تبیین و حل مسائل زندگی ایرانی را ندارد و برای تبیین و حل مسائل زندگی مردمان و جوامع دیگری ایجاد شده است.
وی افزود: مبانی علوم اجتماعی و انسانی غربی مبتنی بر مبانی زندگی ما نیست. مبانی زندگی آنها مادی گرایانه است که ابعاد فرامادی و غیرمادی انسان در آن مدنظر قرار نمی گیرد. به همین دلیل مسائل زندگی ما با یکدیگر فرق می کند، مثلا حجاب برای غرب مساله نیست، زیرا در جوامع غربی بی‌حجابی مساله محسوب نمی شود.
رفیعی آتانی افزود: مبانی زندگی ما با غرب متفاوت است و بنابراین مسائل ما هم متفاوت می شود، اما با این حال مطالب علمی آنها را ترجمه می کنیم و تدریس و تحقیق می کنیم و از آن طریق می خواهیم به سراغ حل مسائل زندگی برویم.
وی ادامه داد: جامعه ما تجربه شیرینی از استفاده از علم ندارد و به همین علت کمتر به عالمان و صاحبنظران علمی مراجعه می کند مثلا دانش اقتصاد اسلامی از سوی سازمانهای به کار گیرنده مورد بهره برداری قرار نمی‌گیرد. از سوی دیگر علوم انسانی و علوم انسانی اسلامی در نظام ارزشی مردم جایگاه شایسته ای ندارد و مردم بیشتر علاقه مند هستند که فرزندان شان تحصیلات پزشکی و مهندسی داشته باشند.
رفیعی آتانی اضافه کرد: با توجه به اینکه یک اقتصاددان چند برابر بیشتر از مهندس به جامعه می تواند کمک کند اما تحصیلات در بخش اقتصاد دارای مطلوبیت نیست و یکی از دلایل آن هم توقع داشتن درآمد زودهنگام و زودبازده است. ارزش گذاری و اعتباربخشی اجتماعی هم به رشته های علمی در اندازه پایینی است.
معاون پژوهشی مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا با بیان اینکه جامعه علمی ما مقلد است، گفت: جامعه، علم برای حل مسائل زندگی تولید نمی کند بلکه علم را ترجمه و ترویج می کند. در جامعه علمی مقلد عموم جامعه و به کارگیرندگان به سراغ علم نمی روند و این وضعیت فعلی ماست. اما با این توصیفات ما توفیق زیادی در عرصه تولید علم داشته ایم. طی حدود چهل سالی که از انقلاب اسلامی می گذرد دستاورد بالایی با توجه به مشکلات کشور داشته ایم، زیرا فقط یک ملت و یک کشور تولید کننده علوم انسانی با رویکرد اسلامی بوده ایم و در مقایسه با تمام غرب که در حدود ۵۰۰ سال رویکرد علمی داشته، دستاوردهای قابل توجهی داشته ایم.
به گفته وی ما نسبت به آنچه که باید باشیم و آنچه که می توانستیم باشیم فاصله داریم اما در جایگاهی که امروز قرار داریم در مقایسه با غرب جایگاه کمی نیست.
رفیعی آتانی با اشاره به عدم کارآیی و بهره روری پژوهش های علوم انسانی در ایران گفت: به کارگیرندگان علوم داخلی را به کار نمی گیرند و تولیدکنندگان علم هم ترجمه ای کار می کنند ضمن اینکه ما زمان زیادی هم نداشته ایم. با گذشت زمان آزمون و خطای ما به نتیجه مطلوب می رسد.
این استاد دانشگاه افزود: افرادی که باید از علوم انسانی اسلامی استفاده کنند تا نقایص آن مشخص شود از آن استفاده نمی کنند. امروز افراد برای انجام کارهای اقتصادی از اقتصاددانان مشورت نمی گیرند اما برای ساخت ساختمان از مهندس ساختمان مشاوره گرفته می شود و در حوزه مسائل جامعه شناسی هم همه خود را صاحبنظر می دانند.
رفیعی آتانی بیان کرد: با توجه به عدم سرمایه گذاری های لازم در حوزه علوم انسانی اسلامی توسط دولت و بخش خصوصی و عدم اهتمام مردم و دولت در به کارگرفتن آن و نه حمایت از آن، در این فاصله زمانی دستاوردهای خوبی به دست آمده است.
این محقق و نویسنده کشورمان تصریح کرد: وقتی مساله جدی طرح نشود عالمان، علم را برای علم تولید می کنند و از سوی دیگر مسائل تخصصی توسط صاحبنظران مطرح نشود و هر شخصی خود را صاحب نظر بداند، مفاهیم از سطح انتزاعی به واقعیت های جامعه تنزل پیدا نمی کند. واقعیت زندگی یعنی مردم و اگر مردم جستجو نکنند، مسائل و مشکلات شان را بدون مراجعه به علوم حل و فصل می کنند.
وی اظهار کرد: علوم انسانی فعلی برای زندگی مردم کارآیی ندارد، زیرا آنها برای رفع مسائل شان به آن مراجعه نمی کنند. این ارتباط دو سویه است یعنی وقتی مردم مراجعه نکنند به تدریج این علم از بین می رود.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه مردم به رفع مشکلات شان به دانشمندان و متخصصان مراجعه نمی کنند، گفت: دانشمندان فقط علم را ترجمه می کنند و در نتیجه در کلاف سردرگمی که قرار داریم می افتیم. بنابراین باید فرهنگ سازی شود که جامعه برای رفع مسائل اجتماعی و انسانی به عالمان این علوم مراجعه کنند و مطالبه گری کنند.
رفیعی آتانی در پایان با اشاره به تغییر سرفصل های دروس دانشگاهی گفت: تغییر سرفصل ها هم یکی از کمک هایی است که می توان به تولید علم کرد اما مقدار کمک آن زیاد نیست. آنچه که می تواند به تولید دانش در کشور کمک کند نظریه پردازی برای حل مسائل زندگی مردم است. به جای تغییر سرفصل دروس باید مسائل زندگی مردم را مشخص کنیم. ما با پارادایمی متفاوت از پارادایم مطالب ترجمه ای می توانیم این مسائل را حل کنیم. تغییر سرفصل‌ها گام است، اما گام بلندی نیست.
نظر شما