«نماز در ادیان؛ بررسی عبادات و نیایش درادیان» کتابی از«ابوالقاسم جعفری»

به گزارش خبرنگار کتاب شبستان، «نمازی که اسلام معرفی کرده کامل‌ترین نمازهاست. ازابتدا تا انتهای آن یک نیت واحد وجود داشته و هیچ حرکت اضافه‌ای هم دیده نمی‌شود؛ در واقع هماهنگی بسیار کاملی میان حرکات و گفتار نماز در اسلام وجود دارد. ..»  جمله ای که بیان شد سخنی از نویسنده کتاب پیرامون اثر است که با تحقیق و بررسی درباره نماز در ادیان مختلف به این باور رسیده است که نماز دردین اسلام کامل ترین نوع نماز است.

 نویسنده همچنین در آغاز کتاب عنوان می کند که:« هدف کتاب تنها بیان و بررسی نماز و پرستش در ادیان مطرح جهان است و هیچ گونه قضاوتی در مورد آنها ندارد و هدف آن است که خواننده گرامی در مقایسه ای بین آنچه در کتاب گفته شده است و نماز بیان دراسلام که کامل ترین عبادت الهی را آورده است ، معرفتی بیشتر به نماز اسلامی پیدا کند. به خصوص در بخش ادیان غیرالهی که آنها که آنها پایه بسیاری ازعرفان های انحرافی نوظهورشده اند.»

  ابوالقاسم جعفری، نویسنده، اثر خود خود را در در دو بخش و و 12 فصل  تهیه و تنظیم کرده است.

  فصل های دوازده گانه این اثرعبارت اند از: « نماز انبیای الهی در قرآن و کتاب مقدس»،«یهودیت»،«مسیحیت» ، « آیین زردتشت» ، «صابیان» ، «آیین هندو»،« آیین بودا» ،«آیین جینه» ،« آیین سیک»، «آیین کنفوسیوس»، « آیین دائو»،« آیین شینتو» .

 در بخشی از مقدمه این اثر می خوانیم:« اگر ادیان را به دو بخش الهی و غیرالهی تقسیم کنیم، ادیان الهی عبارت اند از: یهودیت ، مسیحیت ، اسلام، زردتشت، و صابئین؛ و ادیان غیر الهی عبارت اند از آیین های : هندو ، بودا ، سیک، دائو، کنفوسیوس و شینتو. آیین سیک  درهند تلفیقی از آموزه های اسلام و هندوست و از آنجا که توحید را از اسلام گرفته است شباهت بسیاری به ادیان الهی دارد، ولی بنیانگذار آن، یعنی "نانک" ، پیامبر نبود و ادعای نبوت نیز نداشت و به همین دلیل از نظرما جزو ادیان الهی  شمرده نمی شود.

 ادیان الهی دارای عبادات و نمازهای روزانه مشابه هستند و این نمازها به توصیه بنیانگذاران آن ادیان بوده است، اما در ادیان غیرالهی ، بخش مهمی از عبادات روزانه ، تربیت نفس و انظباط درون است. در آیین هندو از خدایان تجلیل شده و سپس حاجت ها به درگاه آنان عرضه می شود، اما در بسیاری از معابد شینتو و بودایی ژاپن، کسی که به زیارت معبد رفته است، آمرانه از خدای معبد نیازهای خود را می طلبد و عنصرتحمید ، تجلیل و ستایش از خدای معبد بسیارکم رنگ است. اگر خواسته زائرمحقق شد دوباره به معبد باز می گردد و در روی کاغذ یا تکه چوبی مراتب تشکر خود را ابراز می دارد و اگر خواسته اش محقق نگردید، معبد دیگری را برای خود برمی گزیند. از این رو، غرض از دعا و نیایش در معابد ژاپنی نه بخشایش گناهان یا کسب سعادت روحی ، که بهزیستی تن و کامیابی این جهان است.

  در تحقیق حاضر ناگزیریم، به تسامح هر گونه نیایش به درگاه خدا یا خدایان را که با نوعی آیین، به ویژه رکوع و یا سجده همراه باشد "نماز" بنامیم  تا شامل ادیان غیر الهی نیز بشود.»

 معنای لغوی نماز

 "نماز" واژه ای استکه در زبان پهلوی ، درست به همین صورت امروزی آن، به معنای " احترام" ،" تعظیم" و "ستایش" وجود داشته است. اصل آن نیز در زبان اوستایی از ریشه "نمه" ، به معنای میل و گرایش ، کرنش، خم شدن، درود و ستایش است. و نخستین فراز از بخش گاهان اوستا که تاریخ سرایش آن به سه هزار سال پیش بر می گردد، با این عبارت شروع می شود:" اینک در آغاز با دست های برافراشته ، تو را نماز می گزارم ." هم چنین در زبان سنسکریت واژه " نمس" به معنای"خم شدن" ، اطاعت کردن" ، "ستایش کردن" و تهنیت همراه با احترام زیاد نسبت به خدایان است. وجود واژاه نماز هم در اوستا و هم در متون هندی ، مانند رامایانه، گواه آن است که اولا ، این واژه متعلق به اقوام آریایی بوده و قدمت بسیاری دارد و ثانیا ، اصطلاح نماز خطاب به خداوند و به منظورتکریم و پرتش به کار می رفته است.

نماز آدم ونوح (ع)

درباره حضرت آدم و نوح (ع) در قرآن کریمه کلمه " صلات" نیامده است، اما طبق سخن قرآن کریم آنها افرادی مستجاب الدعوه و دارای دعا و نیایشی مخصوص به بودند و اگر به حدیث مشهور رسول اکرم (ص) توجه شود که فرمود: "الدعا مخ العباده"، طبق آیه شریفه که درباره حضرت حضرت نوح (ع) می فرماید :« فدعا ربه انی مغلوب فانتصر » می توان به حضرت نوح و با استدلالی مشابه برای برای حضرت آدم نیز نماز مخصوص به آن حضرات را نسبت داد.

 نمازحضرت ابراهیم (ع) نماد مبارزه با پرستش شیطان

 در دنیای باستان ، پرستش صور گوناگونی داشت . برخی از مردم به جهت ترس از مردگان به نیاپرستی روی آورده بودند که نمونه آن را در ادیان چین و ژاپن می تواند مشاهده کرد. حتی برخی معتقدند بت ها در مواردی مجسمه نیاکان بوده اند . قربانی نیز یکی  دیگر از صور پرستش در دنیای باستان بود . این آیین جهت فرونشاندن خشم خدایان انجام می شد و از قربانی  انسان ها تا حیوانات و یا ریختن جرعه ای آب و شراب و نیز به آتش افکندن کودکان را شامل می شد. در بابل رسم بود که هر خانواده ای نخستین کودک خود را به کاهنان معابد می سپرد تا به درگاه خدایان قربانی کنند.

نماز مبارزه با سحر و جادو

  میان حضرت ابراهیم (ع) تا حضرت سلیمان (ع) بیش از هزار سال فاصله بوده است. در طی این مدت ، بار دیگر بنی اسرائیل به انحراف کشیده شدند ، به طوری که در زمان حضرت سلیمان (ع) ارتباط با شیاطین و اجنه و سحر و جادو بار دیگر رونق گرفت . از این رو ، حضرت سلیمان نیز مطابق با نیازهای آن زمان ، معجزه ای بی نظیر از خدا طلب کرد تا با حکومت بر اجنه و مهار آن ها ، مردم را از شروری که از این طریق به آنان می رسید، رها کند. سپس سلیمان نبی به اقدامی اساسی در مبارزه با شرک دست زد و آن احیای نماز با ساختن قبله ای برای یکتا پرستان بود که به "بت همیقداس" یا " بیت المقدس"و یا " هیکل سلیمان" معروف است. این بنا قبله نمازگزاران شد و نشان داد که نماز تنها وسیله  رهایی از شرک است که در آن زمان خود را در کسوت سحر و جادو نشان داده بود .

  در این اثر نویسنده تلاش می کند با زبانی ساده و بیانی مختصر خواننده را با مفاهیم نماز آشنا و اهمیت این فریضه  با اهمیت را برای خوانندگان مشخص کند.

 بنا بر گفته نویسنده  که تحقیقات بسیاری در این زمینه داشته است ، تا کنون کتابی با این مضمون به زبان فارسی، نوشته نشده است و «نماز در ادیان» در نوع خود منحصر به فرد است؛ بیش از 90 درصد منابع این کتاب به زبان انگلیسی هستند

 موسسه فرهنگی انتشاراتی ستاد اقامه نماز  اثر حاضر را در 341 صفحه چاپ کرده است.