دسته گردانی رسم کهن لاهیجی ها در محرم

خبرگزاری شبستان - رشت، گیلانیان از روزگاران گذشته دارای آداب و رسومی خاص در برپایی سوگواری حسینی بوده و مراسمات عزاداری در هر نقطه این استان ولایتمدار با آئین‌های خاص خود برگزار می شود.

در این بین سهم لاهیجی ها بسیار است و آئین های خاص و منحصر به فرد محرم در این شهرستان چون کرنا، زاری زاری، کرب زنی، چهل منبر و شب هفتم زبانزد خاص و عام است.

همه این آئین‌ها با برنامه ریزی خاصی از اولین شب محرم آغاز شده و تا شب هفتم امام، جمعه (۱۴ مهر ) ادامه دارد.

یکی از معروفترین آئین های محرمی که در استان زبانزد بوده و مردمان بسیاری را به سمت خود می کشاند مراسم ویژه دسته گردانی است که به دسته گردانی هفت محل مشهور است.

لاهیجان دارای هفت محله قدیمی است که محور عزاداری‌های حسینی هستند و هیئت های عزاداری در این محلات حضور یافته و سوگواری می‌کنند.

پمپ بنزین، امیرشهید، شعربافان، گابنه، جیره‌سر و اردو بازار، پردسر، خمیرکلایه، غریب‌آباد و خالوباغ، کاروانسرابر، آقاسیدحسین و کوی زمانی و لاشیدان مطلق، و آخرین محل چهارپادشاه یا میدان به ترتیب محله هایی هستند که از شب پنجم محرم هیئت های سینه زنی و زنجیز زنی خود را در شهر حرکت داده و به سوگواری می‌پردازند.

راهپیمایی های سوگوارانه ماه محرم از پنجمین روز این ماه آغاز می شود و دوازده شب پی در پی انجام می گیرد. سوگواران هر محله در آغاز شب با آوای غمگینانه شیپوری با خوراکی های شیرینی چون قوام پلو، شیرین پلو و متبخان که از سوی بزرگ ترهای هر محله ای پخته و به مسجد فرستاده می شود پذیرایی می شوند.

نخستین دسته عزاداری از محله پمپ بنزین است، هر محل قرار است از شش محل دیگر گذر کند، پس از رسیدن به هر یک از محلات در حالیکه عزاداران حسین منتظر ورود آنان هستند سوگواری کرده و بعد از اندکی استراحت هیئت مجدداً به سوی محل دیگر حرکت می‌کند.

پمپ بنزینی ها، پس از آنکه مساجد و تکایای هفت محل امیرشهید، اردو بازار، خمیر کلایه، کاروانسرابر، پرده سر، گابنه و محله میدان و شعربافان را پشت سر می گذارند، در ساعاتی که تقریبا از نیمه شب گذشته (حوالی صبح) به محله خود می رسند.

ششم محرم نوبت امیرشهیدی هاست و هفتم هم محله شعربافان عزاداری می کند. در این شب جمعیت افزوده می شود زیرا سنت کهن شوراب محله ای ها در عزاداری محرم به نام «کرب زنی» بسیاری را به این مراسم می کشاند.

 کرب زنان در جلوی هیئت حرکت کرده و با ریتم

خاصی سوگواری می کنند. کرب، پاره چوبی استوانه ای شکلی به سنگینی 400 تا 600 گرم است که از وسط به دو نیم تقسیم شده و هر نیمه تسمه ای چرمی دارد که در کف دست جای می گیرد و با تکه چرمی دیگری به پشت دست بسته می شود و دست کرب زن در میان آن قرار می گیرد. کرب زن ها در حالیکه اکثرشان لباس سیاه به تن دارند با حرکات مخصوصی این دو تکه چوب را در زیر پا و پشت سر خود در حالیکه خم و راست می شوند با ضرب آهنگ خاصی، یکنواخت به هم زده و به صدا در می آورند و قسمتی از مرثیه را تکرار می کنند.

محله گابنه نیز در هشتم محرم که فردایش تاسوعاست کاری می کند مانند امیر شهیدی ها و شوراب محله ای ها، و در نهمین روز محرم که مصادف با شب عاشورا اردو بازاری ها دسته گردانی می کنند و به همین منوال ادامه دارد.

در حالیکه مراسم عزاداری و دسته گردانی در اکثر شهرهای کشور بعد از روز عاشورا پایان می یابد اما در لاهیجان به گونه ایی دیگر است.۱۰ محرم پردسری ها و یازدهم محرم  اهالی محل خمیر کلایه دسته گردانی می کنند و ۱۲ محرم نوبت غریب آبادی ها و خالوباغی هاست که به واسطه حضور مداحان برجسته کشوری و استانی دارای ویژگی های خاص خود است.

چهاردهمین روز محرم نوبت محله آقا سیدحسین (شیشه گران لاهیجان) است که با دو محله لاشیدان مطلق و و کوی زمانی هماهنگ شده و هر سه محل در این شب دسته گردانی می کنند که جمعیت کثیری برای دیدن هیئات عزاداری خود را به لاهیجان رسانده تا از نزدیک شاهد عزاداری آسید حسینی ها باشند.

روز پانزدهم محرم که به شب هفت امام معروف است عاشورایی دیگر در لاهیجان برپاست در این شب نوبت اهالی محله میدان است، محله ميدان که قديمی ترين محله در لاهيجان است و مقبره چهار پادشاهان در آن قرار دارد بر پا کننده و متولی آخرين شکوه عزاداری حسينی در لاهيجان است و شاهد حضور هیئات سینه زنی و زنجیرزنی از شهرها و روستاهای اطراف در این شب هستیم. این شب پایان عزاداری های حسینی توسط لاهیجی هاست.

مراسم شب هفتم امام در لاهیجان اوج محرم است که تا پاسی از شب ادامه می یابد، ویژگی برجسته این شب که باعث شده بسیاری از مردم شهرهای همجوار حتی استان های دیگر برای دیدن آن به لاهیجان سفر کنند هفت شتری است که در پيشاپيش هیئت ها برای مردمی که کمتر ديده اند آن را از جزابيتی خاص برخوردار کرده است.