خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "یکی از بهترین راه های درمان انحرافات اجتماعی به ویژه در میان جوان ها بهره گیری از کارکردهای شفابخش دین در حوزه عبادت و معنویت است. شما امروز یک سرچ ساده ای در اینترنت داشته باشید می بینید که در همین غرب چقدر مقاله و کتاب از سوی روانشناسان و جامعه شناسان در این باره تالیف و منتشر شده است. البته این را هم بگویم که آن ها برای این که حقایق معلوم نشود و گرایش فزاینده به اسلام در غرب مهار شود می آیند و اسلام هراسی و فوبیای اسلام را در رسانه هایشان تبلیغ می کنند تا حقایق معلوم نشود. با این همه ما در همین غرب و با وجود همه این شعبده بازی هایی که انجام می شود تشنگی انسان معاصر به دین و معنویت و نیاز فطری انسان را به عبادت حس می کنیم." حجت الاسلام و المسلمین ساجدی، محقق و پژوهشگر حوزه نماز و معنویت در بسترهای اجتماعی است. وی مولف آثاری چون "نماز و آسیب های اجتماعی با نگاهی به طلاق و ناهنجاری های جنسی و افول سرمایه اجتماعی" و "عصر نیاز به دین" است . محوریت این آثار بر روی این حقیقت قرار گرفته که دین و باورهای دینی و اعمال عبادی می تواند در کنترل آسیب های اجتماعی موثر واقع شود و بحران های معنایی که امروز در جوامع غرب و کشور خودمان می بینیم ناشی از دورافتادگی انسان ها از معنویت و اعمال معنوی است. آنچه در ادامه می آید بخش اول گفتگوی ما با این پژوهشگر دینی است.
شما به عنوان یک محقق فرهنگ اقامه نماز در جامعه ما را چطور می بینید؟
عرض کنم که در باب نماز به نظر می رسد جایگاه نماز در کشور ما جایگاه مناسبی نیست. به عبارت دیگر ما نتوانستیم جامعه را به سمت یک جامعه نمازخوان هدایت کنیم. فرهنگ نماز در جامعه ما هنوز درونی و فرهنگ سازی نشده است. خب اگر ما می توانستیم این فرهنگ را در جامعه مان درونی کنیم برکات فراوانی به ما می رسید و از طرفی محقق نشدن این فرهنگ، سوالات زیاد و شبهات فراوانی را پدید می آورد.
چه سوالاتی؟
مثلا این پرسش را طرح می کنند که با توجه به این که قرآن می فرماید ان الصلوه تنهی عن الفحشا و المنکر پس چرا در جامعه اسلامی ما این همه فحشا و منکر وجود دارد و مشاهده می شود. شما نگاه کنید که اگر ما در مسیر افزایش دانش و عمل به نماز در جامعه حرکت نکنیم عملا دین زیر سوال می رود.
از چه طریقی؟
الان می بینید که عرفان های کاذب ظهور کرده اند و ادعای رقابت با دین را دارند. ما نماز را مهم ترین عبادت ها در مسیر عرفان اسلامی می دانیم فلذا باید برای رشد فرهنگ نماز تلاش های ویژه ای صورت گیرد، در غیر این صورت بدبینی به کارکردهای دین رشد خواهد کرد و گفته خواهد شد نمازی که شما می گفتید این تبعات و آثار را دارد چرا آن آثار و شواهد را در جامعه و سطح روابط اجتماعی و فرهنگی نمی بینیم. مقام معظم رهبری در پیامی که سال گذشته به اجلاس سراسری نماز دادند تأکید کردند که تمرکز شما باید بر روی نقش نماز در رفع آسیب های اجتماعی باشد. تحقیقات و پژوهش هایی که در این زمینه صورت گرفته نشان دهنده نقش مثبت نماز و باورهای دینی در کاهش آسیب های اجتماعی است. آثار متعدد چه آن ها که در ایران صورت گرفته و چه حتی در غرب موید این مطلب است.
گویا حضرتعالی خود اثری در این زمینه منتشر کرده اید.
ما به همراه یکی از دوستان کتاب "نماز و آسیب های اجتماعی با نگاهی به طلاق و ناهنجاری های جنسی و افول سرمایه اجتماعی" را منتشر کردیم که نگاه کلی به نقش نماز در رفع آسیب های اجتماعی دارد.
نتایج این پژوهش چه چیزی را نشان داد؟
این کتاب در اجلاس سال گذشته رونمایی شد. ما در این کتاب تحقیقی در دو بعد انجام داده ایم. هم نگاهی به تحقیقات روانشناختی و جامعه شناختی در آثار غربی بر روی کارکردهای معنویت و باورهای دینی بر کاهش آسیب های اجتماعی داشته ایم و هم نگاهی به پژوهش های نظری و میدانی که در مراکز مختلف ما از جمله دانشگاه ها و حوزه صورت گرفته است.
مشخصا آثار غربی چه تم و موضوعی را در این باره دنبال کرده اند؟
آن ها به دنبال اصل امکان اثرگذاری ارتباط با خداوند و انجام عبادات در کاهش آسیب ها هستند و ثابت کرده اند که عبادت و باورهای عمیق قلبی به خداوند این کاهش را نشان می دهد. ما البته معتقدیم اسلام در رتبه بالاتری ما را به این هدف می رساند.
چطور؟ شرح می دهید؟
ببینید در حوزه اخلاق ما می توانیم اخلاق منهای دین را بفهمیم اما دین کمک می کند ما هم به فهم بهتری از اخلاق برسیم و هم تحقق عینی اخلاق در جامعه امکان پذیرتر باشد. این یک حقیقت است که ادیان ابراهیمی کمک می کنند که هم فهم بهتری از اخلاق صورت گیرد و هم امکان تحقق اخلاق در جامعه فراهم تر شود و در میان ادیان ابراهیمی، اسلام به عنوان آخرین دین همین هدف را به نحو کامل تری محقق می کند.
نکته جالب ماجرا این است که اگرچه غرب به صورت سیستمی و نظام مند با کارکردهای دین در تضاد است و نمی خواهد اجازه دهد که فرهنگ دینی در جامعه پیاده شود اما همان غرب امروز به این نتیجه رسیده که می تواند از عبادت و ارتباط با خدا برای رفع آسیب های اجتماعی بهره ببرد. من زمانی که خارج از کشور بودم می دیدم با این که آمریکا با اسلام میانه خوبی ندارد اما در همان آمریکا در زندان هایی که مسلمان ها حضور داشتند اجازه می دادند که مبلغان وارد زندان ها شوند و با این زندانیان صحبت کنند.
چرا این اجازه ها را می دهند؟
به خاطر این که عینا و عملا می بینند که یکی از بهترین راه های درمان انحرافات اجتماعی به ویژه در میان جوان ها بهره گیری از کارکردهای شفابخش دین در حوزه عبادت و معنویت است. شما امروز یک سرچ ساده ای در اینترنت داشته باشید می بینید که در همین غرب چقدر مقاله و کتاب از سوی روانشناسان و جامعه شناسان در این باره تالیف و منتشر شده است. البته این را هم بگویم که آن ها برای این که حقایق معلوم نشود و گرایش فزاینده به اسلام در غرب مهار شود می آیند و اسلام هراسی و فوبیای اسلام را در رسانه هایشان تبلیغ می کنند تا حقایق معلوم نشود. با این همه ما در همین غرب و با وجود همه این شعبده بازی هایی که انجام می شود تشنگی انسان معاصر به دین و معنویت و نیاز فطری انسان را به عبادت حس می کنیم.
نظر شما