خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "درباره منافقان قرآن با نکوهش یاد می کند و می فرماید اینها کسانی هستند که اذا قاموا الی الصلاه قاموا کسالی. انسان برای این که ببیند که مومن است یا منافق اگر مومن است ایمان او قوی است یا ضعیف با این نشانه ها می تواند خود را ارزیابی کند. فرمود منافقان کسانی هستند که وقتی به نماز می ایستند کسلند یعنی حضور قلب ندارند، یا اعتقاد ندارند یعنی توجه قلبی ندارند گرچه ممکن است پیشانی آنها وصله ای بسته باشد. نظیر خوارج ولی چون واقعیتی در کار آنها نیست قرآن از آنها به کسالت یاد می کند."
آنچه در ادامه می آید بخشی از دیدگاه های آیت الله جوادی آملی، اندیشمند برجسته دینی در کتاب "نماز و نمازگزاران" است.
ذات اقدس الله در مقابل انبیاء و اولیاء و مومنین مسئله کافران و منافقان و افراد ضعیف الایمان که اهل تجزیه نمازند را نام می برد و آنها را نکوهش می کند. درباره کسانی که اصلا اهل نماز نبودند نماز را قبول نداشتند مثل کافران می فرماید: اینها باید طعمه دوزخ بشوند. اولین چیزی که یاد می کند این است فلا صدق ولا صلی ولکن کذب و تولی ثم ذهب الی اهله یتمطی اولی لک فاولی ثم اولی لک فاولی، بعد از این که فرمود فلا صدق اولین فرعی که از فروع دین نام می برد مسئله نماز است گرچه بعضی احتمال دادند که فلا صدق یعنی تصدق و صدقه نداد. اما به قرینه ولکن کذب و تولی نشانه آن است که تصدیق نکردند نه این که صدقه ندادند علی ایحال مهمترین فرعی که بعد از لا صدق ذکر می کند همان لا صلی است. چه این که مبتلایان به دوزخ وقتی وارد عذاب الیم جهنم شدند آنجا از آنها سوال می شود که ما سلککم فی سقر اولین جوابی که می دهند لم نک من المصلین و لم نک نطعم المسکین و کنانخون مع الخائصین و کنانکذب بیوم الدین. اولین جواب این است که ما اهل نماز نبودیم.
نماز منافقان چگونه است؟
درباره منافقان قرآن با نکوهش یاد می کند و می فرماید اینها کسانی هستند که اذا قاموا الی الصلاه قاموا کسالی. انسان برای این که ببیند که مومن است یا منافق اگر مومن است ایمان او قوی است یا ضعیف با این نشانه ها می تواند خود را ارزیابی کند. فرمود منافقان کسانی هستند که وقتی به نماز می ایستند کسلند یعنی حضور قلب ندارند، یا اعتقاد ندارند یعنی توجه قلبی ندارند گرچه ممکن است پیشانی آنها وصله ای بسته باشد. نظیر خوارج ولی چون واقعیتی در کار آنها نیست قرآن از آنها به کسالت یاد می کند. چه این که سخنی فرمود: ولا یاتون الصلوه الا و هم کسالی. اینها اصلا نماز را جز باکسالت نمی خوانند. چه در خلوت چه در جلوت چون اهل نماز نیستند. در سخن دیگر درباره منافقان فرمود: لا یذکرون الله الا قلیلا. اینها کم به یاد خدایند با این که اینها منافقانند و به حسب کمیت خیلی بیش از بعضی افراد دیگر به یاد خدا بودند. اما قرآن فرمود:
اینها کم به یاد خدا هستند.
تعبیری از امیرالمومنین (ع) درباره ذکر خدا نزد منافقان
در ذیل این آیه روایتی از حضرت امیر المومنین سلام الله علیه رسیده است که فرمود: معنای قلیل این است که وقتی اینها در حضور دیگران باشند سعی می کنند به یاد خدا باشند، وقتی تنها شدند یاد خدا را فراموش می کنند چون در حضور دیگران برای دیگران است نه رضای خدا این چیز اندکی است این هم از غرر روایات است بنا به تعبیر سیدنا الاستاد مرحوم علامه طباطبائی رضوان ا... تعالی که در ذیل آیه این روایت را نقل می کند و می فرماید که از غرر و از لطائف روایات است که معنای لطیفی را از آیه استفاده کردند که ناظر به کیفیت است نه کمیت گرچه لسان آیه لسان کمیت است ولی محتوای آیه کیفی است که لا یذکرون الله الا قلیلا این اندک است و سودی هم ندارد و منافقان اصولا کسانی هستند که لا یاتون الصلاه الا وهم کسالی قرآن کریم به همه کسانی که با نماز مانوس اند فرمود لا تقربوا الصلاه و انتم سکاری حتی تعلموا ما تقولون. فرمود: شما هنگامی که نمی دانید چه می گوئید و مستید به نماز نزدیک نشوید تا این که بفهمید چه می گوئید گرچه مستانه به نماز وارد شدن با این آیه نهی شده است و اما آن تعلیل عام است فرمود: حتی تعلموا ما تقولون، یعنی انسان در هنگام نماز باید بداند که چه می گوید زیرا هنگام نماز خدا را می بیند. گرچه خدا در همه حالات او را می نگرد. در قرآن کریم راجع به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و نمازگزاری او هم این آیه نازل شد که الذی یراک حین تقوم و تقلبک فی الساجدین. چه این که او مصلی علی العبد است که فرمود: هو الذی یصلی علیکم لیخرجکم من الظلمات الی النور. تا شما را از هر تاریکی و تیرگی برهاند و به نور برساند. اگر الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الضلمات الی النور. راه اعمال این ولایت تکوینی و صلوات فرستادنش به برکت صلوات خود انسان است انسانهائی که مردان با ایمان هستند و اهل نمازند مشعمول صلوات الهی هستند، غرض آن است که این صلوه و این صلوات برای مردان با ایمان این خصوصیت را دارد اما مردمان منافق اینچنین اند که اصلا لا یاتون الصلوه الا و هم کسالی و قرآن درباره افرادی که نمی فهمند چه می گویند فرمود: لا تقربوا الصلاه و انتم سکاری حتی تعلموا ماتقولون چون خدا شما را در این حال می بیند و بهترین حالی است که شما در محضر ذات اقدس الهی هستید.
آن ها که نمی دانند چه می گویند و چه می خوانند
درباره آنها که نمی فهمند چه می گویند، نمی فهمند چه می خوانند یا نمی خوانند یا باطل می خوانند فرمود: وای بر اینها، در مقابل آن مصلین که در سوره معارج آمده است که همه فضائل و ترک رذایل را به همراه دارند این مصلین که در سوره ماعون آمده که بسیاری از رذایل را همراه دارند اینها کسانی هستند که مشمول آیه می گردند که فرمود: اضاعوا الصلوه و اتبعوا الشهوات. اینها کسانی هستند که نماز را ضایع کردند و پیرو شهوات شدند چون ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر. اگر نماز نباشد قهرا پیروی شهوات و پیروی منکر بدنبال او خواهد آمد. اگر نماز باشد انسان هلوع و جزوع و منوع نیست ولی اگر نماز نباشد هلوع و جزوع و منوع است. پس اگر چنانچه برای کافران و منافقین و افراد ضعیف الایمان آثار سوئی ذکر می کند مهمترین منشاء اثر آن را همان ترک نماز یا تضییع نماز می داند که اضاعوا الصلوه متقابلا وظیفه مردان الهی را در حکومت اسلامی همین می داند که فرمود: الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلوه. در این بخش قرآن کریم سه مرحله دارد.
درباره تمکین و اقامه نماز فرمود: و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثیناین اصل کلی در همین راستاست که فرمود: وعد الله الذین آمنوا منکم و عملو الصالحات لیستخلفنهم فی الارض و لیمکنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبد لنهم من بعد خوفهم امنا یعبدوننی لا یشرکون بی شیئا. بعد فرمود اگر ما به وعده خود وفا کردیم و اینها را متمکن در ارض کردیم و این مستضعفان را وارث زمین کردیم برنامه هایشان این است که مکناهم فی الارض اقاموا الصلوه بعد در فصل سوم آن خصوصیت صغرای مشخص را بیان می کند که الیوم اکملت لکم دینکم.
نظر شما