به گزارش خبرنگار مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، مساجد به عنوان جایگاه عبادت مسلمانان، از مهم‌ترین نهادهای جامعه اسلامی با کارکردی چندمنظوره به شمار می‌آیند که همواره در طول تاریخ اسلام در جامعه مسلمانان نقشی بنیادین داشته‌اند، در همین راستا توقع می‌رود تا در نظام جمهوری اسلامی ایران هم برای پرداختن به مباحث دینی و رفع موانع و مشکلات پیشروی مساجد به عنوان مبدأ شکل‌گیری انقلاب اسلامی، تلاش شود.
در گفت‌وگویی با الهام فخاری؛ عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران، تلاش کرده‌ایم تا برنامه‌ها و اولویت‌های کاری این کمیسیون را در حوزه مساجد جویا شویم، که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ـ یکی از مشکلاتی که در شهر تهران با آن روبرو هستیم، کمبود تعداد مساجد است، که برای جبران این کمبود در پایتخت، شورای اسلامی شهر تهران در دوره گذشته خود، ساخت ۴۰۰ مسجد محلی در طول چهار سال را تصویب کرد، اما بعد از پایان چهار سال، تنها تعداد کمی از این مساجد ساخته شد، برنامه شما در شورای اسلامی شهر تهران به منظور پیگیری این مصوبه و نیز رفع این کمبود چیست؟
در مورد مساجد باید یک ارزیابی اولیه انجام شود، زیرا برای مثال وقتی من به عنوان یک شهروند به مسجدی در پایتخت می‌روم، با در بسته مواجه می‌شوم و آنها ساعات زیادی به روی مردم باز نیستند و این یک اشکال بزرگ محسوب می‌شود، به نظر من قبل و یا در کنار توسعه کمی مساجد باید در روند و شیوه کار آنها نیز بازنگری شود که این مهم به مدیریت شهری مربوط نیست، بلکه دستگاه‌های متولی مساجد باید در این زمینه برنامه‌ریزی کنند.
در حوزه مساجد حتما باید به کیفیت ارایه خدمات و اینکه آنها چگونه ارایه می‌شوند، توجه لازم شود، زیرا کیفیت ارایه خدمات مساجد به مردم به همان اندازه کمیت مساجد مهم است.
اینکه مساجد خانه خدا هستند و در آنها باید به روی همه مردم باز باشد و در تمام ساعات به مردم ارایه سرویس دهند، موضوع مهمی است که با فراهم کردن ابزارها و امکانات و ملاحظات امنیتی و حفاظتی در مورد آنها نباید از آن غافل بود.
متاسفانه در حال حاضر مساجد به یک ساختار فیزیکی محدود شده‌اند و به یک شیوه اداره می‌شوند که تنها در هنگام اذان و برای اقامه نماز جماعت باز باشند، البته در کنار مساجدی که چنین ویژگی‌هایی دارند، برخی از مساجد هم هستند که پر رونق و رفت و آمد هستند و استقبال مردم به ویژه جوانان از آنها بسیار است و در بافت‌های محلی به وسیله شهروندان به خوبی اداره می‌شوند، که این مساجد به عنوان الگوهای موفق باید معرفی شوند تا دیگر مساجد از آنها الگوبرداری کنند.
ـ ارزیابی شما از معماری مساجدی که امروز در حال ساخت هستند، چیست؟ آیا می‌توان روند فعلی ساخت و طراحی مساجد در کشور را همسو با پیشینه آنها دانست؟
نه تنها در معماری مساجد بلکه در مورد معماری همه بناهای شهری، شاهد این هستیم که یک الگوی واحد و یا پروتکل واحدی برای تبعیت از آن وجود ندارد که بتوانیم آن را اعمال کنیم، در مورد معماری بناهای دیگر نیز با یک بلندمرتبه‌سازی روبرو هستیم که منطبق با معماری ایرانی اسلامی و هویت شهرها نیست.
آن چیزی که مهم است، این است که باید در معماری‌های بناهای ما هویت فرهنگی و اسلامی و ایرانی نمود داشته باشد و این هویت ایرانی اسلامی در نماهای شهری بویژه عبادتگاه‌های مذهبی خودش را نشان می‌دهد، زیرا متاسفانه پیش زمینه‌هایی که پیام رسان معنویت به مخاطب باشد، در مساجد عصر کنونی وجود ندارد تا در مخاطب اثرگذار باشد.
اگرچه امروز کشور ما مهد و خاستگاه کاشی‌کاری های سنتی و مذهبی است، اما متاسفانه این هنر اسلامی و ایرانی در معماری‌های مساجد مورد توجه قرار نگرفته است و تنها در درصد کمی از مساجد از کاشی کاری‌های ایرانی اسلامی استفاده می‌شود، زیرا در سازه بناها اصل بر سازه‌های استحکامی است، به نظرم امروز در الگوهای شهرسازی، بیش از توجه به هویت و شناسنامه بناها به سازه‌های فلزی، مکانیکی و فنی در بناها توجه می‌شود.
نوع معماری برخی از مساجد قدیمی در کشورمان که در دنیا شناخته شده‌اند، همانند مسجد شیخ لطف‌الله و یا مثلا مسجد ارک، به گونه‌ای است که حتی افراد غیر مسلمان تحت تاثیر فضای آنها قرار می‌گیرند، این در حالی است که در عصر کنونی به بهانه رفع تکلیف و افزایش آمار مساجد و به این منظور که بگوییم تاکنون این تعداد مسجد ساخته‌ایم به معماری مساجد توجهی نمی‌شود.
گویا برای سازندگان و طراحان آنها اهمیتی ندارد که این بنا مسجد است یا ساختمان یک اداره، در حالی که برای ساخت مسجد نیت معمار و سازنده مسجد، فضای ذهنی و رویکرد فکری سازنده آن بسیار مهم است.
ـ به نظر شما مساجد باید توسط دولت‌ها ساخته شوند، یا توسط مردم؟
ساخت مساجد امری معنوی است که باید به صورت مردمی دنبال شود، زیرا که با این رویکرد و با الگوهای مردمی می‌توانیم در این عرصه موفق شویم، باید مشارکت مردم را در ساخت مساجد فراهم کنیم و اگر مردم توان مالی برای ساخت مساجد را ندارند، در ساخت و احداث آن به هر اندازه‌ای که توان مالی دارند، مشارکت کنند، اما در عین فرهنگسازی برای مشارکت مردم در ساخت مسجد، لازم است مساجد پرآوازه، متفاوت و مجلل با حمایت مالی و پشتوانه حاکمیتی ساخته شوند.
ـ مساجد چگونه می توانند محور و قطب فرهنگی و اجتماعی محلات قرار گیرند؟
معتقدم مسجد هر محله باید به نوعی بافت و روحیات آن محله و مقتضیات آن را بازتاب دهد و اثر اصلاحی بر محلات داشته باشند.
درهای مساجد باید شبانه‌روز به روی مردم باز باشند و پناهگاهی برای همه اقشار جامعه باشند، زیرا در این صورت است که ارتباط مردم با این خانه‌های خدا سهل‌تر و پذیراتر می‌شود و مرکزی برای رسیدگی به مشکلات زندگی مردم خواهند بود، به نظرم متولیان اداره مساجد باید برای دستیابی به چنین مسجدی تلاش کنند.
مسجدی قطب و محور محله است که علاوه بر اینکه محل عبادت است، پاسخگوی شبهات جوانان نیز باشد و امام جماعت مسجد زمینه حضور افراد بسیاری را در آن فراهم کند.
نظر شما