به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: پنجمین دور گفت‌وگوی دینی مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و شورای اسقفان سوییس صبح یکشنبه، پنجم شهریورماه در سالن حوزه ریاست سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
در این نشست آیت الله محمدعلی تسخیری، مشاور مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام طی سخنانی با بیان اینکه در هر جامعه ای باید دنبال عواملی که افراطی گری و رادیکالسیم را رشد و تقویت می دهد، باشیم، اظهار کرد: باید ببینیم که چه عواملی انسان را در سطح فردی و اجتماعی افراطی گر می کند. معتقدم نقص اخلاقی بزرگترین عامل ایجاد یک فرد افراط گر است.
وی ادامه داد: مرحوم فیض کاشانی در یکی از آثار خود می گوید عامل افراطی گری در جامعه ناشی از استکبار است. تکبر در سه مرحله است، یکی تکبر برای الله، دیگری تکبر بر انبیاء و دیگر بر خلق است. اگر انسان خودش و خدای خود را شناخت و مقام پیامبر(ص) را به خوبی شناخت، هرگز به سوی تکبر حرکت نمی کند. تکبر وقتی در برابر خدا باشد جریانی شبیه فرعون پیش می آید، فرعون به تعبیر قرآن خود را مقابل خدا می دانست و می گفت من خدای والای شما هستم.
آیت الله تسخیری تصریح کرد: ابلیس خدا را می شناخت، ولی به سمت تکبر رفت. گاهی تکبر در قبال انبیاء مطرح می شود. برخی امت ها می گفتند ما مطیع پیامبری از جنس بشر شدیم آنها نیز مثل ما بشر هستند چرا باید به عنوان پیامبر قبول شان کنیم؟
وی ابراز کرد: معتقدم در همه جوامع بزرگترین عامل حرکت به سوی رادیکالیسم و افراطی گری عامل نشناختن خود است. اومانیسم بزرگترین عامل استکبار انسانی است، بزرگترین نقص لایحه حقوق بشر جهانی این است که فقط حقوق انسان ها را بیان کرده ولی حقوقی که بر انسان است را مطرح نکرده است. من امیدوارم که ما به عنوان روحانیون جوامع بتوانیم حقیقت الله در وجود انسان ها را بشناسانیم؛ اگر این حقیقت در وجود ما و دیگران باشد هرگز سوی افراطی گری و رادیکالیسم حرکت نمی کردیم و می توانستیم جامعه سالمی را بسازیم.
بنابر این گزارش، در ادامه این نشست حجت الاسلام محمود محمدی عراقی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز طی سخنانی اظهار کرد: از مسایل پُرچالش در تاریخ ادیان و از مباحث فلسفه نظری، پرسش از رابطه و مساله عقل و دین است. هر ساله در جهان اسلام صدها مقاله و کتاب و پژوهش منتشر می شود. اساسا تبیین نسبت عقل و دین به تعریف ما بستگی دارد. از مهمترین علل رشد اندیشه افراطی گری در جوامع اسلامی و جوامع مسیحی، برداشت منفی از عقل و دین و کنار گذاشتن عقل است.
محمدی عراقی افزود: باید پذیرفت که در عالم اسلام و مسیحیت، گروه ها و نحله هایی پدید آمدند که بین عقل و دین فاصله انداختند و حتی تضاد بین آن دو ایجاد کردند تا جایی که گفتند هر جا عقل از یک در وارد شد، دین و ایمان از دیگر خارج می شوند. این چالش چنان گسترش یافت که دینداران را تبدیل و تقسیم به سه دسته عقل گرا، عقل گریز و حتی گروهی عقل ستیز کرد.
این پژوهشگر ابراز کرد: امروز همچنان این مشکل پابرجاست. این تفکر غلط همان شجره خبیثه ای است که میوه خشونت را بار می آورد و انسان ها را از هم جدا کرده و به نام دین به جان هم می اندازد. فقیهان مسلمان و مسیحی با این نحله ها هرگز موافق نبودند بلکه بر سازگاری عقل و دیانت تاکید و جوهر دین را عقل ذکر کرده اند.
محمدی عراقی با اشاره به اینکه تفکر عقل گرایی در اسلام و به ویژه مکتب تشیع برگرفته از مکتب پیامبر(ص) و بر پایه آموزه های امیرالمومنین امام علی(ع) است، تصریح کرد: در قرآن سیصد آیه در باب تفکر و عقل بیان شده است و نکوهش عقل گریزی. اهمیت و جایگاه عقل در اسلام تا جایی است که به اعتقاد و اجماع علمای اسلام حتما باید از روی دلیل عقلی مساله ای مطرح شود وگرنه پذیرفتنی نیست. در عالم فقه و شریعت و در مکتب قاطبه فقهای شیعه، عقل از ادله چهارگانه است، اما آنچه که مایه تاسف و عجب است اینکه با وجود این دلایل و شواهد در عالم اسلام و تاریخ مسلمین، شاهد پیدایش گروه های عقل ستیز و افراطی هستیم که منشا خشونت و جنگ و حتی برادرکشی ها هستند.
وی با اشاره به شکل گیری و بروز نحله های عقل ستیز در اسلام اظهار کرد: در بعد ریشه های تاریخی گرایش های خشونت طلب در اسلام اشاره می کنم به صدر اسلام و بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) که نخستین نشانه های ظهور افراطی گری شروع شد و جریانی به نام خوارج با ترور حضرت امیر(ع) در مسجد کوفه و حین نماز این جنایت هولناک را مرتکب شد که خودآگاه یا ناخودآگاه سبب بر هم زدن نظم و اجتماع مسلمانان شد.
محمدی عراقی در پایان یادآور شد: آنها در توجیه باورهای نادرست و با کنار گذاشتن عقل چنین شدند و اساسا بنیادی ترین علت گرایش به افراطی گری تبیین نادرست رابطه عقل و دین و کمرنگ شدن عقل در ساحت دین است.
نظر شما