استنباط های دینی را باید به سمت تعاملات ادیانی و مذاهبی فعال کرد

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم به نقل از دفتر آيت الله احمد مبلغي، وی  در نهمین دور گفتگو با شورای جهانی کلیساها افزود: اسلام به دو دلیل به فراتر از صلح می اندیشد؛ یکی آن که سلم از حیث مفهومی، به مسالمت در روابط نظر دارد و دیگر این که قید "کافة" (جملگی) که در آیه است با صلح موردی یا مقطعی نمی سازد.

وی افزود: قرآن به دنبال سلم به عنوان یک طرح کلان، فراگیر و قابل تداوم برای همه است.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به این که اعتدال گرایی دينی از رهگذر سه تلاش عمده و هم افزا در جوامع بشری امروز مستقر می گردد، گفت: این سه، یکی پررنگ کردن "بخش های مثبت و افراط گریز تاریخ" و حضور بخشی به آن ها  در حافظه جوامع امروزی است و دیگری تصفیه محیط های اجتماعی متدینان به ادیان و مذاهب از طائفه گری و رسوبات و لایه های آن است و سومی تعمیق روش های منتهی به استنباط  خطوط اعتدال گرایی دینی در جوامع متدین به ادیان و مذاهب می باشد.

آیت الله مبلغی در خصوص تلاش اول گفت: تاریخ هر جامعه دینی دارای دو بخش مثبت و منفی است، که یکی  تجربه ها، اندیشه ها و گرایش های اعتدالی است و دیگری تجربه ها، اندیشه ها و گرایش های افراطی است.  وی گفت: گاه  بر حسب دلائلی بخش منفی، فعال می گردد و گاه به دلائل دیگر بخش مثبت تاریخ ذهنیت ها را تسخیر می کند.

وي ادامه داد: باید دو کوشش علمی و عملی همزمان صورت بگیرد تا بخش های مثبت تاریخ که گاه در لابه لاهای تاریخ گم می شوند احیاء، برجسته و فعال گردند و بخش های منفی افراط گرا قدرت مانور  خود را از دست بدهند و در حافظه جامعه فاقد حضور گردند.

آيت الله مبلغي با اشاره به ضرورت تصفیه محیط اجتماعی از تعصب و طائفه گری نيز گفت: "طائفه گرایی زدایی" یک نهضت اجتماعی است که آموزش، فرهنگ و تقنین باید به کمک آن بشتابند.  

وی استنباط اعتدال دینی و خطوط آن از منابع دینی را از ديگر روش هاي استقرار اعتدال گرایی ديني و مذهبی در جامعه دانست و گفت: عالمان دین این مهم را بر دوش دارند و آن ها قبل از هر چیز باید روش فهم و استنباط را تصحیح و تنقیح نمود.

* چهار عنصر روشی جهت کارامد سازی استنباط های ادیانی و مذاهبی
رئيس مرکز تحقيقات اسلامي مجلس افزود: برآمدن در استنباط از فطرت به سمت فهم نصوص دینی، برآمدن در استنباط از توجه عمیق به انعکاس رحمانیت خداوند بر نحوه  تعامل با اتباع ادیان  و انسان، توجه به خاستگاه های مشترک ادیان در استنباط و تمرکز  بر مشترکات آنان دراهداف و آموزه ها چهار عنصر روشی تاثیر گذار جهت کارامد سازی عملیات استنباط های ادیانی و مذاهبی است و به اعتدال گرایی دینی و مذهبی منتهی می شود.

آيت الله مبلغي گفت: هر چند تصفیه محیط تاریخی از رسوبات افراط گری،  تصفیه محیط اجتماعی از تعصب و طائفه گری و استنباط اعتدال دینی و خطوط آن هر کدام مستقل هستند ولی بر یکدیگر تاثیر می گذارند به همین دلیل نباید در مرحله اقدام و انجام یکی را به تاخیر انداخت و آن را به بعد موکول کرد.

* مفهوم اعتدال گرایی دينی و مذهبی
وي در بخش ديگري از سخنان خود با تعريف اعتدال ديني و مذهبی گفت: اعتدال دینی و مذهبی عبارت است از این که نسبت به یک دین یا مذهب بر پایه استنباط از آن، بینش، منش و روشی از  دینمداری شکل بگیرد که بر اساس آن نه تنها در قبال افراد غیر متدین به آن دین یا مذهب، ظلم (یعنی نفی حقوق آنان ) صورت نگیرد که فراتر،  اتباع آن دین و مذهب، رویکرد به اخلاق و کرامت انسانی را با غیر متدینان به آن دین و مذهب در پیش بگیرند و به سمت همزیستی با آنان، و حتی تعاون جدی با آنان برای بسط خیر  به پیش بروند.

* مولفه هاي چهارگانه شکل دهنده به اعتدال گرایی دينی
وي اظهار داشت: بر اساس تعریف یادشده ، رعایت حقوق غیر متدینان به دین متبوع، رعایت اخلاق و کرامت انسانی نسبت به آنان، برقراری روابط همزیستی با آنان و نهایتا تعاون و همکاری با آنان در بسط و نشر خیر به معنای مشترک آن، چهار مولفه مهم شکل دهنده به اعتدال دینی هستند.

آيت الله مبلغي با اشاره به تقسیم اعتدال دینی و مذهبی به اعتدال گرایی پویا و اعتدال گرایی ایستا گفت: اگر همه چهار مولفه یادشده تحقق بپذیرد، اعتدالی که شکل می گیرد، اعتدالی تام، پویا و سازنده  است؛ چه آن که با تحقق اين مولفه ها، نه تنها حقوق غیر را رعایت می کنیم و رفتاری اخلاقی را نیز در قبال او در پیش می گیریم بلکه فراتر، حتی زندگی انسانی با سرنوشت مشترک را با او پیدا می کنیم و مهمتر این که مشکلات مشترک فراروی انسان را نیز از رهگذر تعاون و همکاری با او  در مسیر حل شدن قرار می دهیم.

آيت الله مبلغي افزود: اما اگر صرفا مولفه اول یعنی عدم ظلم  به غير یا دو مولفه  اول و دوم یعنی عدم ظلم و رعایت اخلاق تحقق بپذیرد، اعتدالی که شکل می گیرد، اگر چه مهم است ؛ ولی نیم بند، و فاقد وصف پویایی است؛ چه آن که پویایی در تحرک به سمت همزیستی  و حل مشکلات انسانی تجسم می یابد.

* دین در ذات خود معتدل است
وي با اشاره به اينکه اعتدال از خارج دین به دین تحمیل نمی شود، گفت: شاید برخی تصور کنند که دین خود، فاقد اعتدال است یا حداقل خنثی است؛ این ماییم که باید  اعتدال را از باب مصلحت انسان به آن تحمیل نماییم! حقیقت این است که دین در ذات خود معتدل است این ماییم که به خاطر تاثیر پذیری از عوامل خارج از دین گاه افراط گری را به آن تحمیل می نماییم.

وي با اشاره به اينکه  در این زمینه دلائل روشن در آيه ه سوره ممتحنه، آيه 112 سوره نحل، آيه دوم و 48 سوره مائده آمده است، گفت: خداوند در ارتباط با لزوم دوری از ظلم به غیر و ضرورت رفتار انسانی و نیکوکارانه با او در آيه هشتم سوره مائده می فرماید: لا یَنهاکُمُ اللهُ عَنِ الذَّینَ لَم یُقاتِلوکُم فِی الدّینِ وَ لَم یُخرِجوکُم مِن دِیارِکُم اَن تَبَرّوهُم وَ تُقسِطوا اِلَیهِم.

آيت الله مبلغي افزود: قرآن آيه 112 سوره نحل  در ارتباط با رفتن به سمت زندگی همزیستانه انسانی "یاتیها رزقها من کل مکان" را به کار برده اند و پیداست که آمدن رزق از هر مکان در یک چارچوب تعامل و تعایش عینیت می یابد.
وي ادامه داد: در ارتباط با تعاون با غیر برای نشر خیر  آيه دوم سوره مائده "تعاونوا علی البر والتقوی" وآيه 48 سوره مائده "فاستبقوا الخیرات" نازل شده است.