اشاره: با توجه به پژوهش محققان، تهران از جمله مناطقی است که به دلیل فعال بودن گسل‌ها، احتمال وقوع زلزله در آن بسیار بالا است، اما نکته مهم آن است که تهران آمادگی لازم را برای مقابله با این پدیده طبیعی مخرب ندارد. در این زمینه گفت‌وگویی با «محمود حسینی»، عضو هیئت علمی مرکز مقاوم‌سازی ایران و دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله انجام داده‌ایم. متن زیر گزیده ای از این گفت و گوست.
ساختمان‌های تهران از نظر ساخت و ساز و مقاوم بودن در برابر زلزله در چه وضعیت قرار دارند؟
ساختمان‌های فرسوده و قدیمی که جای بحثی ندارند و تکلیف‌شان مشخص است، اما مهم‌ترین مشکلی که داریم ساخت و سازهای نامناسب ساختمان‌ها است. متأسفانه به قدری این ساخت و سازها در تهران بی‌کیفیت است که هر لحظه احتمال آن می رود که ساختمان در حال احداث فرو بریزد و یا به دلیل گودبرداری نامناسب، ساختمان مجاور ریزش کند. باید قانون و ضمانت اجرایی لحاظ شود تا این مشکل ادامه پیدا نکند. الان وضعیت طوری است که اگر در تهران زلزله بیاید تقریبا همه شهر نابود و مردم آواره شهرهای دیگر می‌شوند.
چه تدابیر امنیتی برای وقوع زلزله احتمالی تهران در نظر گرفته شده است؟
در این زمینه برنامه‌ای جامع تهیه شده است. یک هزار و دویست ساختمان سوله به عنوان مقر با تهجیزات اولیه ساخته شده است. این سوله در تمام مناطق تهران به عنوان سرپناه وقت احداث شده که در هر محله فلش راهنما به سمت این سوله‌ها زده شده است، البته به نظر من تعداد آن بسیار کم است و باید به گونه‌ای باشد که هر محله حداقل یک سوله داشته باشد.
این سوله‌ها فقط سرپناه هستند یا امکانات دیگری هم دارند؟
فعلا فقط سرپناه هستند، اما باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که فقط برای اسکان افراد نباشد. باید وجود مرکزهای اطلاع‌رسانی، امدادرسانی، بیمارستان صحرایی و ... در آنها لحاظ شود؛ در واقع این سوله‌ها استفاده چند منظوره داشته باشند. امیدواریم به زودی این امکانات تجهیز آماده شود. تدبیر امنیتی دیگری که در این زمینه اندیشیده شده مانورهای مربوطه است که در سازمان‌های زیربنای شهری و شریان‌های حیاتی تهران مثل سازمان آب، برق، گاز و مخابرات انجام می‌شود تا در شرایط بحرانی بدانند چه کار باید بکنند.
هنگام وقوع زلزله خود این افراد هم دچار بحران می‌شوند، چطور توقع داشته باشیم که بحران و وضعیت خود را ندیده بگیرند و به دیگران خدمت‌رسانی و کمک کنند؟
اشکال این موضوع، همین است. این افراد خود و خانواده‌هایشان در تهران هستند و نباید انتظار داشته باشیم که این افراد (مثلا راننده آمبولانس) که موقع زلزله نگران خانواده‌هایشان هستند، سر کار بمانند و به دیگران کمک کنند. برای همین برای این کار از استان‌های معین کمک می‌گیریم، مثلا زنجان و اصفهان که به تهران، نزدیک‌تر هستند. آن موقع این افراد نگران خانواده‌هایشان نیستند، اما این قضیه هم بی‌اشکال نیست. این افراد به دلیل اینکه در تهران نیستند، خیابان‌ها و مناطق تهران را به خوبی نمی‌شناسند از این رو در عملکرد دچار مشکل می‌شوند، ضمن اینکه موقع زلزله شهر تخریب هم شده این مشکل چند برابر می‌شود.
آیا راه حلی برای رفع این مشکل اندیشیده شده است، برای این افراد برنامه‌های آموزشی و آشنایی با مناطق تهران به صورت دوره‌ای گذاشت؟
بله، این پیشنهاد ارائه شده است که این افراد به صورت چرخشی در تهران خدمت کنند و به مأموریت بیایند و آن‌قدر این برنامه ادامه پیدا کند تا کاملا به مناطق آشنا شده و در ذهن آنها ماندگار شود، اما فعلا در حد پیشنهاد است و اجرایی نشده است.
در خبرها می‌شنویم که هر صد سال یک بار در تهران زلزله‌ای عظیم میآید و الان این فاصله زمانی طی شده است. چقدر این ادعا صحت و سقم دارد؟
این‌گونه اخبار قطعا شایعه است. در اینکه تهران منطقه‌ای زلزله‌خیز است، هیچ شکی نیست؛ اما با وجود پیشرفت علم هنوز هیچ‌‌کس نمی‌تواند بگوید زلزله چه زمانی اتفاق می‌افتد. اینکه می‌گویند صد سال یک بار در تهران زلزله‌ای فاجعه‌بار میآید، حرف عده‌‌ای آدم فرصت‌طلب است.
گفتید که مراکز دولتی مثل سازمان آب و برق و مخابرات و ... شریان‌های حیاتی تهران هستند. خود این سازمان‌ها از نظر مقاوم‌سازی در چه وضعیتی هستند؟
بسیاری از این ساختمان‌ها متأسفانه در وضعیت مطلوبی قرار ندارند، مثلا ساختمان وزارت خارجه یا مرکز مخابرات، البته برخی بهسازی شده‌اند، اما خیلی هم نمی‌توان به بهسازی انجام شده مطمئن بود. این مراکز قطعا موقع وقوع زلزله دچار بحران می‌شوند و نمی‌توانند کمک‌رسانی خوبی به مردم داشته باشند. باید برنامه جامع، همه‌جانبه و ضربتی تنظیم و فورا به اجرا دربیاید. هرچند هزینه بالایی می‌طلبد، اما ارزش دارد.
عملکرد رسانه بخصوص صدا و سیما را در زمینه اطلاع‌رسانی به مردم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رسانه وظیفه دارد مردم را آگاه و مطلع کند، وقتی مردم از مشکل‌ها باخبر شدند، حساس می‌شوند و از مسئولان توقع خواهند داشت. متأسفانه مردم به دلیل رخوت و روزمرگی از مسئولان در این زمینه چیزی نمی‌خواهند البته این نتیجه عملکرد ضعیف رسانه است. اصحاب رسانه باید برنامه‌های متعددی درباره مقاوم‌سازی زلزله و نحوه برخورد با آن را داشته باشند، نه اینکه چند وقت یک بار همایشی انجام شود و فقط در حد یک خبر به گوش بعضی از افراد جامعه برسد. مردم باید با افزایش آگاهی خود مسئولان را به فکر و عمل اساسی در این زمینه وا می دارند.
پایان پیام/
نظر شما