به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، در کانال تلگرامی بی نهایت (@bayenatt110) براساس بیانات و کتب مرحوم استاد علی صفایی حائری آمده است:
بعد از نظام تربيتى و نظام اخلاقى، نظام اجتماعى مطرح مى شود. كسانى كه آن شرايط در آنها به وجود آمد، با هم گره مى خورند و جامعه را به وجود مى آورند. اين اجتماع، يك «اجتماع منتخب» است، نه يك «اجتماع غريزى و توليدى» كه افراد به خاطر توليد كنار هم جمع شده باشند.
جامعه اى كه رسول اللَّه (ص) در مدينه به وجود آورد، جامعه اى است كه به آن جامعه اسلامى مى گوييم. نفراتى كه با يك هدف هماهنگ شده بودند و آن را انتخاب كرده بودند، در جمعشان هم، همديگر را انتخاب مى كردند. اين جامعه بر اساس «روابط توليد» به وجود نيامد.
در تاريخ اسلام، مى بينيم جامعه منتخبى كه در مدينه تشكيل شد، با اين معيارها به وجود آمد. آنها را جنگلها جمع نكرده بود، درياها جمع نكرده بود روابط اقتصادى جمع نكرده بود، قوميّت و قبيله ها به هم پيوند نداده بود كه پيوندهايى را گسسته بودند. آنها جامعه اى منتخب بودند؛ جامعه اى كه آنها را خصلت توليدى جمع نكرده بود، ضرورت ها جمع نكرده بود، عادتها يا دست تقدير در كنار هم ننشانده بود، كه انتخابشان آنها را با هم هماهنگ كرده بود. اين چنين جامعه اى مادامى كه آن بينش را داشت، هماهنگ پيش مى رفت و وقتى هم آن بينش را از دست مى داد، اصطكاك ها و درگيرى ها و در نتيجه تضادها و تصادمها و در نتيجه جنگها و درگيرى ها به وجود مى آمد كه هنوز هم شاهدش هستيم.
جامعه اسلامى، يك جامعه منتخب است و انتخابش هم نه بر اساس «نيازها»، نه بر اساس «توليد»، نه بر اساس «غريزه و انس» و نه بر اساس «قوميت و مليّت»، بلكه بر اساس انتخابى است كه افراد در اصل هدف داشته اند، براساس شرايطى است كه در مرحله تربيت و اخلاق طى كرده اند.
جمع شدن و جدا شدن اينها از چنين زمينه اى برخوردار است. اين جامعه منتخب از روابط توليدى هم بى بهره نيست؛ در حالى كه آن روابط تحت تأثير اين زمينه هاست.
جمع منتخب، يعنى جمعى كه همديگر را انتخاب كرده اند. كسانى كه به مدينه آمده اند، كسانى نيستند كه در مدينه كار داشته باشند. يكى از يمن، يكى از ايران و يكى از مكه آمده است.
امام سجاد (ع) در صحيفه سجاديه بر آنهايى درود مى فرستد كه با دورها نزديك و از نزديك ها دور شدند. اين جمع را جمع اسلامى مى گوييم. البته در جامعه اسلامى، تمام خصوصيات جوامع ديگر نيز هست؛ يعنى تقسيم كار و ... نيز وجود دارد.
كسانى را كه رسول اللَّه (ص) تربيت مى كرد، وجودهاى آزادى بودند كه مى توانستند شغل هايشان را انتخاب كنند و تخصّصهايشان را پيدا كنند. آنها مى توانستند وقتى يك جامعه تشكيل مى شود، گير شغل ها نباشند؛ چون مى دانستند ارزش در شغل نيست كه در نقش آدمى است. تقسيم بندى شغل ها بر اساس نيازها، اهميتها، ضرورتها و استعدادهاى آنها بود و كارهايى را عهده دار مى شدند كه زمين مانده بود.
روشن تر بگويم: جمع ها، شكلهاى مختلفى دارند و جمع و مجتمع اسلامى، عظمتش در اين است كه نه جمع «عادى» است، نه جمع «ماشينى» و نه جمع «سازمانى»، جمعى است كه هر واحدى خود مدير است.
در جمع هاى عادى، در يك اداره وقتى كارمندى، كار خود را انجام نداد، مدير، مسئولِ كمبودى است كه به وجود آمده است. مدير يا هيئت مديره، بايد خلأ را بر طرف كنند، در حالى كه در جمع عالى رسول اللَّه (ص) ، هر كس هم مدير است و هم كارمند: «كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِه».
و در اين جمع ديگر كسى نمى گويد من كار خود را كردم و به من مربوط نيست؛ زيرا آنچه به او مربوط است، كار زمين مانده است .تقسيم كار به اين كيفيت، انسانى ترين نوع تقسيم كار است
.
*برگرفته از کتاب حرکت، ص 124 تا 126
نظر شما