مریوان شهر جهانی کلاش/ صنعت هزار ساله کلاش بافی در انتظار تایید نمایندگان یونسکو

خبرگزاری شبستان – کردستان// چند روز گذشته شهر مریوان میزبان نمایندگان شورای جهانی صنایع دستی بود که این شهر با عنوان شهر جهانی کلاش معرفی شود.

کلاش پاپوشی از جنس پارچه و نخ است که در مناطق کورد نشین توسط مردم منطقه برای فصل بهار و تابستان استفاده می شود و به دلیل خنکی با گذشت هزار سال هنوز هم طرفداران زیادی دارد.

کفه آن از پارچه نخی و رویه آن نخ پنبه ای است، رویه آن سفید و  کفه آن در رنگ های از جمله  آبی و سفید، آبی و قرمز طراحی می شود که به وسیله صنعت دست ساز زنان و مردان منطقه کردستان ساخته می شود و نسل به نسل تا به امروز چرخیده است و مهمترین وجه تمایز آن خنک بودن و عدم عرق کردن پا در فصل تابستان و هوای گرم است.

کلاش در گذشته در مناطق کورد نشین هم برای مردان و هم برای مردان ساخته می شد اما امروز فقط مردان از آن استفاده می کنند که تفاوت نوع مردانه آن نوک برآمده آن برای استحکام بیشتر بود که آن هم به دلیل انجام کارهای سنگین و پیاده رویی بیشتر مردان طراحی می شد و امروز به دلیل ظرافت و تغییر سلیقه افراد، نوع مردانه کلاش دستخوش تغییرات جزیی شده و نوک برآمده آن حذف شده است.

از خصوصیات منحصر به فرد کلاش می توان به این نکته اشاره کرد که چون کفه کلاش کاملا پارچه ای است و رویه آن نیز نخ می باشد٬ پا مطلقا داخل آن عرق نمی کند، رطوبت پا از طریق پارچه و نخ به بیرون هدایت می شود و پا خنک می ماند و  این خاصیت را درهیچ پای افزاری نمی توان دید.

از دیگر خصوصیات کلاش، تقارن آن است، به این معنی که چپ و راست برای آن نیست و پیاده روی با کلاش متناسب با فرم و مرفولوژی پاها می باشد، کفه آن و قسمت سینه گود پا بر آمده و در پاشنه پا بر جسته این فرم باعث رفع خستگی و عدم خسته شدن پاها در هنگام پیاده روی می شود.

موضوع بسیار مهم و حائز اهمیت آن است که از نظر زیست محیطی هیچ نوع آلودگی محیط بعد از استفاده آن ایجاد نمی شود، چون مواد مصرفی آن کاملا طبیعی است و در خاک کمتر از یک سال تجزیه و به عناصر طبیعی خود تبدیل می شود در حالی که سایر پای افزارها چند سال طول می کشد که تجزیه شود.

در ساخت و تولید این پای افزارهیچ نوع دستگاه صنعتی دخیل نیست این امر باعث می شود زمینه اشتغال را برای افراد زیادی در منطقه ایجاد کند. مواد اولیه مورد نیاز برای کلاش پارچه نخی مانند متقال٬ چلوار٬ نخ تابیده شده نمره٬ لایه، لایه٬ پوست٬ یا چرم گاو است.

بعد از انتخاب سایز مورد نظر کاشی بند زیر آن را باز کرده٬ کفه آنرا با سبزه ماش داده تا شیره سبزه در بافت کفه نفوذ کند سپس آنرا پوشیده و هر چند مدت باید به صورت لنگه به لنگه پوشید تا فرم و مدل آن به هم نخورد و همچنان زیبا بماند.

ساخت کفه و بافت رویه ان به طور متوسط چهار روز وقت لازم دارد. قیمت هرجفت کلاش به طور متوسط در شهر سنندج هفتاد هزار تومان است که این رقم متناسب با نوع بافت و کیفیت آن متغیر است.

کلاش را با آب سرد و پودر لباس شوئی می شورند٬ بلافاصله دوعدد بطری شیشه ای و یا قالب کفش را داخل آن قرار می دهند و سپس قسمت بیرونی آن را می شویند بعد از خشک شدن بطری ها را بیرون می آورند.

هیچ شهر به اندازه مریوان بافنده کلاش ندارد
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در سنندج گفت: جهانی شدن مریوان به‌عنوان شهر کلاش از سال 94 استارت خورد و پرونده مقدماتی آن تشکیل و در چند روز گذشته با بازدید هیات شورای جهانی صنایع دستی به این شهرستان، امیدواریم به هدفی که پیش بینی کرده ایم نزدیک شویم.

محسن علوی، با بیان اینکه مریوان به عنوان شهر صنایع دستی در بین آثار باستانی و گردشگری کشور ثبت ملی شده است، افزود: ایران هر سال 2 سهمیه دارد و 2 شهر کشور را با برند خاص آن، برای جهانی شدن به شورای جهانی صنایع دستی معرفی می کند

وی ادامه داد: تاکنون چهار شهر کشور با قابلیت های مختلف شامل مشهدمقدس شهرجهانی سنگ های قیمتی، اصفهان شهر جهانی صنایع دستی، تبریز شهرجانی فرش و لاجین به عنوان شهر جهانی سفال در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و مریوان به عنوان شهر جهانی کلاش و صنایع دستی به عنوان پنجمین شهر ثبت شده ایران در این فهرست است.

این مقام مسئول با بیان اینکه شهر مریوان در سال 2017 کاندید جهانی شدن شد، افزود: هیات شورای جهانی صنایع دستی متشکل از سه کارشناس از کشورهای استرالیا، کویت و ایران روز دوشنبه (25 تیر) در سفری 2 روزه از کارگاه ها، مغازه ها، بافنده ها و آموزشگاه های کلاش مریوان بازدید کردند.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان اذعان کرد: خوشبختانه در بازدیدهای انجام شده نظر هیئت شورای جهانی صنایع دستی جلب شد و در کل نظر مثبتی بر این موضوع داشتند که نتیجه نهایی آن ظرف سه الی چهار ماه آینده اعلام می شود که امیدواریم مریوان را با عنوان شهر جهانی کلاش ثبت کنیم.

علوی، مریوان را مرکز اصلی کلاش دانست و افزود: در حال حاضر 2 هزار و 663 نفر بافنده کلاش در مریوان وجود دارد و در هیچ شهر دیگری به اندازه یک دهم مریوان آمار رسمی کلاش بافی را نداریم و برای اینکه یک شهر عنوان جهانی شدن را داشته باشد بایستی دارای پارامترهای خاص باشد که مریوان با ظرفیت های که دارد می تواند این عنوان را کسب کند.

وی به اهمیت معرفی شهر مریوان با عنوان جهانی اشاره کرد و ابراز داشت: داشتن یک شهر جهانی باعث می شود نام استان خود به خود به چشم بیایید و این موضوع از لحاظ توسعه گردشگری بسیار اهمیت دارد.

وی همچنین بیکاری را مشکل اصلی جامعه امروز برشمرد و افزود: ثبت مریوان با عنوان شهر جهانی کلاش موجب توسعه اشتغال در منطقه می شود و می توان با تجاری سازی، طراحی جدید با حفظ اصالت، بازاریابی و بسته بندی به اشتغالزایی در منطقه کمک کرد.

کلاش مشخصات جهانی شدن را دارد

فرماندار مریوان نیز در نشست با هیات داوران شورای جهانی صنایع دستی تاکید کرد: کلاش کوردی همه مشخصات جهانی شدن را دارد.

محمد شفیعی با اشاره به قدمت هزار ساله کلاش درمنطقه غرب و  مریوان و مناطق اورامانات مختصرا به مشخصات و خصوصیات فیزیکی کلاش پرداخت و  افزود: 90درصد از مردم روستا ها و مناطق شهری مریوان به بافت کلاش مشغول  بود و در هر خانه ای  یک یا دو نفر  به این حرفه فعالیت دارد.

به گفته وی  خانواده های زیادی هستند که از این راه امرار معاش کرده و حتی آن را به صورت هنری آیینی و مقدس همچنان حفظ کرده اند.

وی با اشاره به اینکه فرایند ساخت کلاش کاملا طبیعی و از هیچ گونه  مواد خاصی یا شیمیایی و مصنوعی استفاده نشده است ، یادآور شد: کلاش برای سلامت پا و حتی دیسک کمر مفید اشت.

شفیعی با بیان اینکه کلاش  به عنوان کالای صنعتی در مرز رسمی باشماق که سومین مرز رسمی کشور است از طریق سلیمانیه با بیش از 49 کنسولگری  مراودات آن به صورت تجاری انجام می شود؛ خاطر نشان کرد: کلاش  حتی در مدارس  و در هنرستان های مریوان در سالجاری تحصیلی به صورت اختیاری برای علاقه مندان تدریس می شود.

بافندگان کلاش کمترین سود را تولید آن می برند

نسرین محمدی، بافنده کلاش است که در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در سنندج گفت: 15 سال است که دارم کلاش می بافم و از این راه کسب درآمد می کنم.

وی ادامه داد: درست است که درآمد کلاش بافی خوب است اما در کنار آن زحمتش هم زیاد است.

این بافنده کلاش بیان کرد: تنها وسیله ای که یک بافنده لازم دارد فقط نخ و قلاب است که با آموزش ساده می توان بافت ان را به خوبی یاد گرفت و ظرف دو الی سه روز می توان یک جفت کلاش بافت.

وی به درآمد بافت کلاش اشاره کرد و افزود: برای هر جفت کلاش هزینه ای جزیی به بافنده داده می شود و از آنجا که هزینه هر جفت کلاش در بازار بالای ۱۵۰ هزار تومان است، بیشترین سود کلاش بافی به جیب فروشنده های کلاش می رود.