به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا شاکرین، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره تحقق اهداف الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: هر جامعه ای اگر بخواهد مسیر رشد و تعالی و تکامل را طی کند علاوه بر اینکه نیاز به برنامه ریزی دارد، نیاز به الگو و نقشه راه کاملی دارد که بر اساس آن برنامه ریزی برای کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت آماده کند. باید اهداف و غایاتی که در سطح کلان به آن می رسد را مشخص کند و ابعاد و جوانب مختلف مساله را ببیند و نقشه راه خود را تصحیح کند.
وی افزود: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از یک سو برای تامین چنین نیازی در جامعه ایران بوجود آمده است. یکی از مسائلی که کشور ما فاقد آن بوده و در چند سده اخیر جزو نیازهای مغفول مانده بوده است، نداشتن الگوی کامل پیشرفت بود و همین یکی از زمینه های عقب ماندگی جامعه ما با الگوگیری از الگوهای بیگانه در مسیر و روند پیشرفت محسوب می شود.
شاکرین افزود: وجود چنین خلایی باعث شد که صاحبنظران و کارشناسان بتوانند در برنامه ریزی حساب شده ای به الگویی دست یابند که مسیر آینده کشور را به خوبی ترسیم کند و اهداف و غایات متعالی را که جامعه ما می تواند به آن دست یابد را شناسایی کرده و مسیر پیشرفت را با آرمان ها و ارزش های اسلامی هماهنگ کنند که نیازی داخلی محسوب می شود.
وی در ادامه گفت: نیاز به داشتن الگو صرفا نیاز جامعه ما نیست و در مقیاس وسیع تر نیاز جهان اسلام محسوب می شود یعنی جهان اسلام هم در چند سده اخیر در بسیاری از مواقع در مسیر تعالی و پیشرفت قرار نگرفته و یا اگر در این مسیر بوده با الگوهای غربی و بیگانه از اسلام و دور شدن از ارزش های اسلامی همراه بوده است. بنابراین جهان اسلام هم نیاز به چنین الگویی دارد.
شاکرین یادآور شد: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت علاوه بر اینکه می تواند نیاز داخلی را پاسخ دهد، می تواند الگویی از تمدن اسلامی در دوران امروز و متناسب با مقتضیات عصر حاضر فراروی آزادی خواهان و اصلاح گرایان اجتماعی قرار دهد که بتوانند مسیر خود را به خوبی طی کنند و الگویی برآمده از اسلام در مقابل الگوهای توسعه غربی در اختیارشان قرار بگیرد.
ضرورت همکاری حوزویان و دانشگاهیان در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
وی با اشاره به عملکرد قشر دانشگاهی و حوزوی در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: تدوین چنین الگویی که جنبه ها و ابعاد مختلفی را داراست بدون مشارکت فعال و موثر همه نخبگان علمی کشور اعم از حوزوی و دانشگاهی ممکن نیست به این دلیل که از یک سو متکی به مبانی دینی است و از سوی دیگر هم منطبق با نیازهای کشور و برآمده از ذهن و اندیشه ایرانی است و این مساله ای نیست که تنها در حوزه های علمیه وجود داشته باشد بلکه متفکران دانشگاهی ما هم سهم بزرگی به خصوص در ارتباط با نیازهای اجتماعی و مسائل مختلف آن در ابعاد مختلف فرهنگی و اقتصادی و سیاسی و …دارند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: هنگامی اطلاعات این دو قشر تکمیل می شود که هم دیدگاه ها و اندیشه های اسلامی ملاحظه شود و هم اقتضائات جامعه به خوبی شناخته شوند و این دو نهاد بزرگ علمی حوزه و دانشگاه با تمام امکانات شان بسیج علمی را راه اندازی کنند و ظرفیت علمی شان را به کار گیرند تا بتوان تعاملی را برای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت انجام داد.
شاکرین با اشاره به سهم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در برنامه ششم توسعه گفت: به دلیل اینکه این الگو در مراحل تدوین و تکمیل قرار دارد هنوز به نهاد و ارگانی ابلاغ نشده است در نتیجه برنامه های توسعه مبتنی بر این الگو نوشته نمی شود. بعد از اینکه این کار ابلاغ و نهایی شود به عنوان سند بالادستی در نوشتن برنامه های پنج ساله توسعه هم به مرجع تبدیل خواهدشد، اما هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است.
وی افزود: البته ویژگی ها و ابعادی از الگو در قانون اساسی ما منعکس شده و طبیعتا برنامه های توسعه با الهام از قانون اساسی نوشته می شود، همچنین بخشی از جنبه های دینی موضوع با توجه به نظارت های شورای نگهبان و دیگر نهادها لحاظ می شود. همچنین حضور شخصیت هایی که در مرکز الگو حضور داشته و در تدوین سند توسعه هم همکاری دارند، تا حدی زمینه هایی را پدید می آورد که بخش هایی از آنچه در قانون اساسی یا الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مد نظر است در این اسناد هم گنجانده شود.
این پژوهشگر اظهار کرد: در حال حاضر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به عنوان مرجع اساسی و نهایی در سطح جامعه تدوین و ابلاغ نشده در نتیجه نمی توان انتظار داشت که برنامه ششم توسعه از آن به عنوان سند بالادستی بهره برده باشد.
شاکرین در پاسخ به این سوال که اجرای الگو در جامعه مستلزم وجود چه بسترهای مساعدی است، گفت: بسترها و زمینه های مساعد دارای انواع گوناگونی هستند و به تناسب ابعاد و الگو مشخص می شوند. الگو دارای ابعاد فرهنگی است و بالطبع بسترهای فرهنگی را هم می طلبد البته نه اینکه فقط جنبه های فرهنگی بستر فرهنگی را بطلبد بلکه جنبه های اقتصادی و سیاسی و زیست و محیطی و … هم بسترهای فرهنگی را طلب می کنند. اگر بخواهیم کلیاتی از بسترهای مساعد کننده یاد کنیم همه بسترها در وجوه مختلف دارای اهمیت هستند که به نوبه خودشان در زمینه فراهم سازی زمینه های مساعد برای اجرای الگو نقش دارند.
شاکرین اضافه کرد: این بسترها محدودیت هایی را برای اجرای الگو فراهم می کنند و به همین دلیل در اندیشکده هایی که مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دارد باید هر کدام رصد شوند. این مراکز باید محدودیتهایی که داریم را شناسایی کنند و الگو را متناسب با آنها طراحی کنند. ضمن اینکه برای اجرا بسترها باید تقویت شوند تا این الگو بتواند به خوبی عملیاتی شود.
وی با اشاره به اعلام الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از هشت سال قبل تا کنون وضعیت فعلی آن را برشمرد و گفت: کسانی که با مباحث توسعه ای و پیشرفت سر و کار نداشته باشند به خصوص در وضعیت فراعرصه ای که همه ابعاد و زوایای اجتماعی را شامل می شود، شاید نگاه شتابزده ای به این مباحث داشته باشند و بخواهند که به سرعت مبانی آن را نوشته و عملیاتی کنند و نتایج آن را در سطح اجتماع هم شاهد باشند. این اشتباهی است که نه تنها عموم افراد جامعه بلکه گاهی برنامه ریزان و دست اندرکاران امور اجتماعی هم دچار آن می شوند و در مواقعی در عملکرد دولت ها چنین شتابزدگی هایی خود را نشان داده است.
شاکرین بیان کرد: مقام معظم رهبری تاکید کردند که وقتی چنین موضوعی مطرح می شود به این معنا نیست که با سرعت نسخه ای نوشته شود بلکه چنین کاری نیازمند فعالیت مستمری است که اندیشمندان و نخبگان حوزوی و دانشگاهی به عنوان برنامه درازمدت به آن نگاه کنند، البته باید ابتدا بخشی از موضوع ارائه شود و در ادامه به تدریج تکمیل گردد.
وی اضافه کرد: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ابتدا ساختاری برای عملکرد کار خود طراحی کرد که چگونه وارد این حوزه شود تا موضوع را به خوبی مدیریت کند. به همین دلیل ساختاری طراحی شد و اندیشکده هایی را فعال کردند که هر کدام از آنها از یک زوایه به خصوص موضوع را پیگیری می کنند. بعضی از این اندیشکده ها دارای جنبه های زیرساختی هستند مانند اندیشکده مبانی که جنبه فراعرصه ای دارد، یعنی ناظر به حوزه خاصی نیست. بعضی از اندیشکده ها جنبه عرصه ای دارند و در حوزه اقتصاد، خانواده، تعلیم و تربیت و … کار می کنند.
این محقق ادامه داد: محصول کار اندیشکده ها و روابطی که بین آنها برقرار شده و ساختاری که برای الگو طراحی شد، موجب شد تا اسناد پایه پنج ضلعی این الگو تدوین شود تا بر اساس آن بتوان اقدامات بعدی را انجام داد. در سال ۱۳۹۵ که پنجمین همایش ملی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد، این اسناد تولید و در همایش عرضه شد.
شاکرین در پایان بیان کرد: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت همچنین برای تعمیق اسناد پایه وقت مناسبی گذاشت و همایشی که در اردیبهشت ماه امسال برگزار کرد، محصول بررسی های جدید و بازخوانی اسناد پایه بود. بنابراین اکنون استناد پایه در الگو شکل یافته و پس از نهایی شدن آن باید اقدامات لازم در ادامه صورت گیرد.
نظر شما