دکتر هومن نامور روانشناس در پاسخ به این سوال که چه آسیب‌های فردی و اجتماعی از طریق شبکه مجازی متوجه افراد است، به خبرنگار شبستان گفت: این مسئله شامل چند آسیب است. مثل این است که بگوییم آسیب‌های دوران نوجوانی چه هستند. این آسیب ها چند گانه هستند که یکی از آنها دروغگویی است. آسیب های شبکه های مجازی نیز چندگانه هستند. به عنوان مثال یکی از آنها سلفی گرفتن است. در 25 مقاله برتر از سال 2013 تا 2017 می توانم به جرات بگویم 10 مقاله برتر مربوط به فضای مجازی است.
دکتر نامور ادامه داد: از فیسبوک بگیرید، که امروز در ایران خیلی با آن ارتباط نداریم اما در جاهای دیگر استفاده از آن متداول است، تا فضاهای مجازی مانند تلگرام و اینستاگرام یک پیام به ما می دهد و آن این است که اولا هنوز فضاهای مجازی در حال رشد است و هنوز موضوعیت فضای مجازی به طرح آسیب شناسی نمی تواند بپردازد. همیشه می گوییم زمانی می توانیم در مورد یک کشور آسیب شناسی کنیم و حرف بزنیم که نرخ رشدش به یک ثبات رسیده باشد. وقتی هنوز با سرعت بسیار زیاد جمعیت فضای مجازی دارد رشد می کند، هنوز به یک نقطه آسیب شناسی نرسیدیم که بخواهیم در مورد آن صحبت کنیم.
وی اظهار داشت: آسیب های ضمنی از طریق شبکه های اجتماعی لزوما مربوط به فضای مجازی نیست. بخشی از آن مربوط به خود ماست. گاه رسما فضای مجازی به ما آسیبی نمی رساند بلکه ما خودمان ضعف داشتیم و آسیبی را متوجه خودمان کردیم. به عنوان مثال نمی توانیم بگوییم فضای مجازی باعث طلاق شده است. ما می خواستیم طلاق بگیریم اما فضای مجازی آن را تصریح کرده است. نمی توانیم بگوییم فضای مجازی باعث اعتیاد شده است. ما می خواستیم اعتیاد پیدا کنیم و فضای مجازی موجب شد که زودتر به سمت اعتیاد برویم. پس مباحث را خلط نکنیم و همه چیز را گردن فضای مجازی نیندازیم.
این روانشناس با بیان اینکه 25 پژوهش برتر دنیا در مورد شخصیت مسایل مهمی به ما می گوید، عنوان کرد: این پژوهش ها به ما می گوید آدم هایی که ارتباطات بیرونی کمتری دارند در فضای مجازی ارتباطات شان بیشتر است. آدم هایی که در فضای مجازی ارتباطات سنگین تر، بهتر و دوستی های چندلایه تری دارند، در دنیای واقعی ارتباطات شان کمتر است. این مساله یک زنگ خطر بزرگ است. آدم هایی که مهارت های اجتماعی و روابط بین فردی شان ضعیف است، نمی دانند چطور باید ارتباط برقرار کنند و مشکل دارند بنابراین ترجیح می دهند به فضای مجازی بروند. این افراد در فضای مجازی جرات مندتر هستند زیرا در فضای مجازی می توانند چیزهایی بگویند که در دنیای واقعی نمی توانند بیان کنند.
دکتر نامور اظهار داشت: فرد صد سال در دنیای واقعی نمی تواند به کسی بگوید "دوستت دارم" اما در فضای مجازی راحت هرچه دلش می خواهد، می گوید و حتی پررنگ تر از "دوستت دارم" هم می گوید. این فرد در فضای مجازی می تواند زیر حرف هایش بزند و مسئولیت حرف هایش را نپذیرد. به عنوان مثال می تواند بگوید حواسم نبود و پیام را اشتباه فرستادم. می خواستم این پیام را برای فرد دیگری بفرستم. فضای مجازی آدم را چندلایه تر می کند. این آسیب است که آدم در مهارت های اجتماعی فردی روبرو و یا چهره به چهره ضعیف است اما فضای مجازی به او رشد می دهد که این رشد اختاپوسی بسیار رشد ضعیفی است که فرد را در روابط بین فردی ضعیف تر می کند.
این روانشناس با اشاره به اینکه می تواند در مورد استفاده درست از شبکه های مجازی فرهنگسازی کرد، گفت: بنده یک کار کوچک در جامعه راه انداختم. در برنامه کام شیرین چالشی راه انداختم و گفتم در 13 روز نوروز امسال آن را اجرایی کنیم. اسم این چالش را سازش گذاشتم و گفتم "سبد آرامش زندگی شیرین" یعنی هر جا که می رویم تلفن همراه را کنار بگذاریم و بیشتر با یکدیگر ارتباط رودررو داشته باشیم. یک چیز را باید درک کنیم و آن این است که هر کس با فضای مجازی در افتاد ورافتاد. نمی شود با فضای مجازی مقابله کرد و آن را جمع کرد زیرا فضای مجازی لاجرم اجتماعی است.
وی خاطرنشان کرد: فکر کودکانه ای است که بپنداریم، می توانیم فضای مجازی را از میان برداریم. امروز اگر من و شما از خانه بیرون بیاییم و پول نداشته باشیم می توانیم به دوستمان زنگ بزنیم و درخواست کنیم که برایمان پول واریز کند. امروز وقتی از خانه بیرون بیاییم، اگر جوراب نپوشیده باشیم به خانه برنمی گردیم ولی اگر موبایل خود را جا گذاشته باشیم حتما به خانه برگردیم. امروز روزگاری است که موبایل تنها وسیله ای است که اگر در خانه جا گذاشته باشیم، برمی گردیم. جنگیدن با این فلسفه بی نظیر چندلایه که عضو زندگی ما شده است، خیلی کار کودکانه ای است.
دکتر نامور اظهار داشت: ما نمی توانیم فضای مجازی را کنار بگذاریم و اصلا نمی شود که آن را کنار بگذاریم. مقابله با فضای مجازی، جنگ بی خودی است و حتی نباید در مورد این مقابله حرفی بزنیم. ما باید بلد باشیم که با این فضا بسازیم. برای همین من اسم چالشی را که راه انداختم، سازش گذاشتم. ما باید یاد بگیریم چطور از این فضا استفاده کنیم. باید یاد بگیریم یک جایی موبایل را کنار بگذاریم و ارتباطات بین فردی داشته باشیم. باید بدانیم امروزه بخشی از سبد خانواده مربوط به تلفن همراه و فضای مجازی است و اینکه بخواهیم آن را حذف کنیم، کاملا اشتباه است و امکان پذیر نیست. ما باید با فضای مجازی کنار بیاییم و از آن استفاده درست کنیم.
گفتگو از مریم داوری
نظر شما