روح الله سعیدی: «توانایی غلبه بر تهدیدها»، اولین نقطه مثبت نظام جمهوری اسلامی ایران است که رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران نظام در شانزدهم مرداد سال جاری مصادف با ششم رماه مبارک رمضان بیان کردند. یادداشت زیر چگونگی دست‌یابی به این توانایی را بررسی می‌کند. رهبر انقلاب نقطه قوت اول جمهوری اسلامی را توانایی غلبه بر تهدیدها دانستند. به‌زعم ایشان جمهوری اسلامی ایران در طول حیات سی و دو ساله خود با انبوهی از تهدیدات سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی مواجه بوده است که از سوی دشمنان با هدف سرنگونی نظام - در حالت ایده‌آل- و یا لااقل عقب نگاه داشتن آن طراحی شده‌اند. جنگ تحمیلی، توطئه‌های آمریکا، تحریم‌های اقتصادی به اصطلاح فلج‌کننده - چه به صورت انفرادی و چه از مجرای سازمان ملل متحد- و نیز تحریک قومیت‌ها از جمله‌ی این تهدیدها بوده‌اند. اما جمهوری اسلامی ایران در کمال ناباوری و اعجاب همگان توانسته است خیل عظیم تهدیدات خارجی و داخلی را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارد و امروز به اذعان صریح دشمنانش بسیار قدرتمندتر و باثبات‌تر از دیروز می‌باشد. از همین رو رهبر انقلاب معتقدند:
«ما در محاسبه نقاط قوت نظام باید این را در نظر بگیریم. نظامی تنها، بدون پشتیبان بین‌المللی، با دشمنی قدرتمندترین قدرتمندان مادی جهانی، در طول سی و دو سال با تهدیدهای متوالی و پی در پی مواجه بوده، اما بر همه این تهدیدها فائق آمده؛ این خیلی نقطه مهمی است.»1
به نظر می‌رسد راز غلبه‌ی نظام اسلامی بر تهدیدات براندازنده‌ی دشمنان در خلال سه دهه‌ی گذشته، اتصال به منبع فیاض قدرت الهی و درنتیجه قرارگرفتنِ آن در جریان شمول امدادهای غیبی و سنن حاکم بر نظام هستی است که البته به دلیل ماهیت غیرمادی از سوی سیاست‌مداران و تحلیل‌گران مادی‌گرای غربی در هنگام ارزیابی قدرت ایران مورد محاسبه قرار نمی‌گیرد. در حقیقت امام خمینی رحمه‌الله از همان ابتدا بنای نهضت خود را بر شالوده اتکال به قدرت لایزال الهی استوار نمود و این منبع قدرت‌آفرین را در مواجهه با عظیم‌ترین قدرت‌های نظام بین‌الملل و در رأس آنها ایالات متحده آمریکا به یاری طلبید. در سایه همین رابطه مقدس بود که نهال نوپای انقلاب با وجود همه‌ی دسیسه‌های بدخواهان بالید و همواره استوار ماند تا امروز که به درختی تنومند بدل گردیده است. رهبری معظم با تأیید این فرضیه معتقدند:
«انقلاب اسلامی خیلی ریشه‌دار است... خیلی ارکان مستحکمی دارد؛ وخدای متعال هم پشتیبان ماست؛ همین‌طور که من بارها از قول امام (رحمه‌الله) نقل کرده‌ام که فرمودند: من از اولی که وارد این قضیه شدیم، دیدم یا احساس کردم یک دست قدرتی دارد کارها را پیش می‌برد. حقیقتاً همین‌جور است؛ و ایشان این را به من فرمودند. انسان این دست قدرت الهی را می‌بیند.»2
هرچند که پشتوانه الهی قدرت جمهوری اسلامی ایران برخلاف اهرم‌های قدرت سخت‌افزاری از ویژگیِ عینیت و مشاهده‌پذیری برخوردار نیست، اما طی سه دهه گذشته همواره در صحنه عمل منشأ اثر بوده و آثار آن به وضوح قابل رؤیت است. تا جایی که دست نامرئیِ عنایت پروردگار، نقشه‌های پیچیده دشمنان را یک به یک نقش بر آب نموده و نوک پیکان تهدیدات آنان را به سوی خودشان منحرف ساخته است. حوادث و تحولات عجیب منطقه و جهان در برهه کنونی که ترجمان آیات روشن‌گر قرآن کریم هستند، آشکارا این مدعا را اثبات می‌کند:
از ابتدای پیروزی انقلاب، قدرت‌های بزرگ به رهبری ایالات متحده کوشیدند تا با حمایت همه‌جانبه از رژیم بعث عراق و نیز تجهیز و تحریک گروهک‌های تروریستیِ معاند نظام مانند منافقین، جندالله و پژاک، تهدیدهای نظامی ـ امنیتیِ شدیدی را علیه جمهوری اسلامی بیافرینند و نظام را با کاربرد اهرم سخت‌افزاری ساقط نمایند. اما به حکم قاعده «إن ینصرکم الله فلا غالب لکم» (آل‌عمران، 160) نه هشت سال جنگ تحمیلیِ نابرابر و نه انبوه ترورهای مسئولان دولتی و مردم بی‌گناه ایران توانست در سد آهنین انقلاب خللی وارد کند. در مقابل شاهد بودیم که طی سال‌های اخیر، آمریکا قدم به کارزار دو جنگ بدفرجام در افغانستان و عراق نهاد که حاصلی جز هزینه‌های مالی کمرشکن، تلفات بسیار و موج نفرت جهانی به همراه نداشت.
از سوی دیگر آتش گروه‌های تروریستی اینک دامن‌گیر خود کشورهای غربی شده است. در چند روز گذشته اسقاط دو بالگرد ناتو توسط طالبان که به هلاکت تمامی سرنشینان انجامید، خونبارترین ایام حضور سربازان ائتلاف در افغانستان طی سال‌های گذشته را رقم زد. همچنین فاجعه‌ی هولناک تروریستی نروژ که از قدرت‌گیری گروه‌های افراطی نئونازی در اروپا حکایت دارد، جهان غرب را دچار بهت و حیرت کرده است.
کارگر نیفتادن تهدیدهای نظامی ـ امنیتی، دشمنان را به فکر تهدیدهای سیاسی انداخت تا شاید بتوانند با حمایت از جریانات اپوزیسیون، جمهوری اسلامی را به سبک انقلاب‌های مخملین از درون مضمحل نمایند. حوادث پس از انتخابات سال 88 نقطه‌ی اوج این تهدیدها بود که طی آن طیف‌های مختلف معاند همگی تحت لوای واحد به رویارویی با نظام برخاستند. اما قاعده خدشه‌ناپذیرِ «و إن تصبروا و تتقوا لا یضرکم کیدهم شیئاً» (آل‌عمران، 120) همه‌ی کید و مکر بدخواهان را ناکام گذاشت. رهبر معظم انقلاب با آرامش و صبر خود در مواجهه با فتنه عمیق 88 به این آیه‌ی اطمینان‌بخش تمسک جستند که: «الذین قال لهم الناس إنّ الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم فزادهم ایماناً و قالوا حسبنا الله و نعم الوکیل» (آل‌عمران، 173) (کسانی که مردم به آنها گفتند که براستی مردم (کافران) بر ضد شما بسیج شده‌اند پس از آنها بترسید. ولی (آنها به جای ترس) ایمانشان افزوده شد و گفتند خداوند ما را کفایت می‌کند و او چه خوب نگهبان و یاوری است.) لذا در سایه هدایت روشنگرانه‌ی ایشان و حضور مقتدرانه‌ی مردم در صحنه‌هایی مانند راه‌پیمایی نهم دی، بساط فتنه‌ی 88 برچیده شد و تهدید آن مرتفع گردید.
همچنین تحریم‌های به اصطلاح فلج کننده اقتصادی تهدید دیگری بود که قدرت‌های بزرگ برای درهم شکستن مقاومت جمهوری اسلامی و واداشتن آن به تغییر رفتار و تمکین در برابر زیاده‌خواهی‌های آنان بر سر راه کشور قرار دادند. اما این بار نیز وعده الهی که می‌فرماید: «إن الذین کفروا ینفقون أموالهم لیصدوا عن سبیل الله فسینفقونها ثم تکون علیهم حسرة ثم یغلبون» (انفال، 36) (آنان که کافر شدند، اموال خود را صرف می‌کنند تا از راه خدا جلوگیری کنند. در آینده نیز از این‌گونه خرج‌ها خواهند داشت. سپس (اموال هزینه شده) مایه حسرت آنان می‌گردد و شکست می‌خورند.)
بنابراین تحریم‌های اقتصادی علی‌رغم ایجاد برخی موانع ایذایی برای حرکت کشور، نتوانست فشار غیر قابل تحملی بر جمهوری اسلامی وارد سازد و اهداف تحریم‌کنندگان را برآورده سازد. در عوض می‌بینیم که امروز جهان سرمایه‌داری و سردمدار آن ایالات متحده آمریکا درگیر یکی از بی‌سابقه‌ترین موج بحران‌های اقتصادی است. افزایش سرسام‌آور بدهی‌های مالی آمریکا، افت ارزش دلار در برابر سایر ارزها و به تبع آن کاهش اعتبار بین‌المللی آمریکا، سقوط شاخص‌های بازارهای سهام و رکود و بیکاری گسترده که به گسترش نارضایتی‌های اجتماعی انجامیده، شرایط اسف‌باری را برای کشورهای غربی رقم زده است. رهبر معظم انقلاب در تحلیل شرایط امروز دشمنان نظام می‌فرمایند: «آنها راجع به ایران برنامه‌هایی داشتند؛ درست عکس آنچه که آنها می‌خواستند، خدای متعال مقدر کرد و پیش آمد. آنها ایران را تحریم کردند، اما بحران اقتصادی گریبان خودشان را گرفت. آنها فتنه 88 را برای زمین زدن جمهوری اسلامی تقویت کردند... اما نظام‌ها و رژیم‌های وابسته به خودشان یکی پس از دیگری زمین خورده یا متزلزل شده. آنها به عراق و افغانستان حمله کردند، برای اینکه ایران را محاصره کنند... اما خودشان محاصره شدند؛ پاشان در گل فرورفته، به دام افتادند؛ آنچه که آنها درباره ما تدبیر و عمل کردند، خدای متعال عکسش را مقدر کرد و نشد.»3
پس یکی از مهم‌ترین نقاط قوت جمهوری اسلامی ایران این است که به واسطه‌ی اتصال با منبع قدرت الهی، ظرفیت قابل توجهی برای از سرگذراندن تهدیدات براندازنده دارد. البته باید توجه داشت که این اتصال، دائمی و بی‌قید و شرط نبوده و تداوم آن به انجام دقیق مسئولیت‌ها بستگی دارد و در صورت قصور و کوتاهی نمی‌توان انتظار تحقق وعده نصرت الهی را داشت. رهبر معظم انقلاب در بیانات خود به حادثه‌ی عبرت‌آموز جنگ احد اشاره نمودند که لغزش مسلمین در انجام وظایف محوله، شکست تلخی را برای آنان به همراه داشت. ایشان سپس در تطبیق این حادثه با اوضاع کنونی فرمودند: «در عرصه جنگ بزرگِ میدان سیاست و اقتصاد جهانی، آدم هم می‌زند، هم می‌خورد؛ نباید خلاف انتظار باشد. اما می‌گویید از کجا این ضربه را خوردیم. بعد قرآن می‌فرماید: «قل هو من عند انفسکم». از خود شما بود، خودتان خطا کردید. ما یک جاهایی خطا کردیم... یک جاهایی طبق وظیفه عمل نکردیم...»4
با این حساب نباید فراموش کرد که نقاط قوت نیز همواره آسیب‌پذیر هستند و حفظ آنها در طول زمان مستلزم مراقبت هوشیارانه می‌باشد. در صورت بروز غفلت‌ها، همین نقاط قوت ممکن است به نقاط ضعف و زوال بدل گردند.
پی‌نوشت:
1. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران، 1390/5/16
2. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، 1388/7/2
3. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران، 1390/5/16
4. همان
پژوهشگر و دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه تهران
برگفته از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای
پایان پیام/
نظر شما