اریگامی، هنری سرشار از جذابیت و تفکر

خبرگزاری شبستان – مشهد؛ هنر همیشه اشکال مختلفی داشته و در همه موضوعات و زمینه های متنوع کاربردهای فروانی هم دارد، گاهی هنر به معنای داشتن یک استعداد است که آن را کشف و در جهت استفاده مطلوب و بهره برداری پرورشش می دهیم، گاهی هنر به معنای آموختن یک حرفه برای امرار معاش در مدت عمر است، گاهی هنر آمیخته با استعداد، آموختن و تدریس است که می توان این موضوع را بهترین نوع هنر دانست.

هنر همیشه منبعی سرشار از نبوغ، خلاقیت و عظمت است، هنر گاهی ابزاری برای سنجش احساسات، عواطف و بزرگی است، هنر مظهر تفکر، اندیشه و استعداد بوده و همچنان خواهد بود، اینکه شخصی چطور به هنر نگاه کند بستگی به دیدگاهش به زندگی دارد، انسانها به دلیل تفاوت در نژاد، فرهنگ و حتی ذهن دیدگاههای متفاوتی در مورد هنر دارند.

برخی انسانها هنر را وسیله ای برای امرار معاش و کسب درآمدهای فراوان می دانند، عده ای از انسانها هنر را وسیله ای برای رسیدن به اهداف دیگرشان می دانند، برخی هنر را هدیه ای از جانب خالق برای به آرامش رسیدن می دانند، اما هنر معنی ای فراتر از اینها دارد، در حقیقت هنر معجزه ای از جانب خالق برای به رخ کشانیدن عظمت خویش است که آن را در قالب های مختلف در فکر، روح و جسم انسان قرار داده است.

یکی از قدیمی ترین هنرهایی که با ذهن، جسم و روح آدمی سروکار دارد هنر اریگامی(کاغذ و تا) است که پیشینه چند هزار ساله دارد و ابداع آن را برخی از زمان به وجود آمدن کاغذ می دانند، گروهی معتقدند که اولین بار خم کردن کاغذ در چین متداول شده است، استفاده از ماکت ‌های کاغذی خانه برای سوزاندن در مراسم تدفین از دلیل این ادعا است، اما شکی نیست که این ژاپنی‌ ها بوده اند که هنر خم کردن کاغذ را کمال بخشیدند و به عبارتی از آن خود ساختند، البته هزینه بالای تهیه کاغذ موجب شده بود که از این هنر فقط برای مراسم خاص استفاده شود.

اريگامي هنر و انديشه تا دادن کاغذ (يا صفحاتي از جنس پلاستيک ، فلز و مواد ديگر) براي خلق شکل هاي مختلف مي باشد، به طور کلي اين طرحها با يک برگ کاغذ مربع شکل آغاز مي‌شود که هر روي آن ممکن است به رنگ متفاوتي باشد و بدون بريدن کاغذ ادامه مي‌يابد، اين شکل ها تعداد زيادي از حيوانات، پرندگان، ماهي ها، وسايل بازي، وسايل دکوري، شکل هاي هندسي و اشکالي در ارتباط با گرافيک، معماري و صنعت را شامل مي شوند.

در دوره‌های مختلف تاریخی ژاپن، اوریگامی حضور داشته است، در خلل دوره موروماچی، در قرون چهاردهم تا شانزدهم میلادی (۱۳۳۳–۱۵۷۳)، اوریگامی مدرن به‌گونه‌ای اصولی توسط یک نویسنده ناشناس نگاشته شده است سپس در دوره ادو (۱۶۰۳–۱۸۶۷) اوریگامی به‌ صورت یک سرگرمی فراگیر که البته در آن زمان، Orisueنامیده می‌شد در آمد.

در دوره میجی (۱۸۶۸–۱۹۱۲) اوریگامی در برنامه درسی مدارس و حتی مهد کودک‌ها وارد شد تا کودکان هنر و مهارت کار با انگشتان را بیاموزند، از آن زمان تاکنون کاغذ مربعی ۱۵ در ۱۵ سانتی ‌متری اوریگامی در همه‌جا فروخته می‌شود و اوریگامی برای سرگرمی و آموزش در مقیاس وسیع مورد استفاده قرار می‌گیرد و اگر بخواهیم تعریفی از اریگامی بگوییم، اریگامی هنری است که در آن خوب دیدن، تمرکز ذهن و بکارگیری ظرافت دستان بسیار مهم و مورد توجه است، هدف این هنر خلق طرح های جالب با کاغذ به کمک تاهای هندسی است و به نوعی پرورش و هماهنگی ذهن و دست می باشد.

در کشور ما هم این هنر سالیان بسیاری است وارد شده اما عده بسیار اندکی وجود دارند که این هنر را آموخته اند و در حال تدریس به دیگران هستند، البته تفکری غلط مبنی بر اینکه اریگامی همان کاردستی است در بین بسیاری رواج دارد و زدودن این فکر از ذهن آنها مستلزم طی زمان است، برای اطلاع از اوضاع اریگامی در مشهد به سراغ فردی رفتم که ۱۰ سال از عمر خود را در این حیطه سپری کرده و اکنون به موفقیت های خوبی دست پیدا کرده است.

بعد از چندین دفعه که قرار مصاحبه به دلایل مختلف کنسل شده بود در نهایت با یک هماهنگی سریع و در یکی از روزهای گرم خرداد و ماه مبارک رمضان به ملاقاتش رفتم، دفترش در طبقه دوم یک ساختمان بود، وارد دفترش شدم، زیاد بزرگ نبود، اتاقی کوچک در ابتدای ورودی و سالنی که آن را با پارتیشن به دو قسمت تقسیم کرده بود، که یک قسمت آن را چند صندلی و میز گرفته بودند و مشخص بود محل برگزاری جلسات است و قسمتی دیگر که به نوعی کارگاهش بود، برای شروع صحبت هایمان آنجا را انتخاب کردم.

وارد کارگاهش شدم و اولین چیزی که توجه من را جلب کرد اشکال مختلف و زیبایی بود که به وسیله هنر اریگامی درست شده بود، قبل از اینکه بنشینم چند دقیقه ای فقط به اشکال هندسی و یا هر آن چیزی که با اریگامی ساخته شده بود نگاه کردم، هنری که تا چند روز قبل اطلاعات چندانی در موردش نداشتم و من هم مانند بسیاری دیگر اریگامی را به عنوان یک کاردستی می دیدم، به هرحال نشستیم و صحبت هایمان را آغاز کردیم.

فاطمه رحمانی نسب استاد هنر اریگامی و مدیر آتلیه هنری پارتا به خبرنگار خبرگزاری شبستان در مشهد گفت:۱۵ سال از عمرم را در عرصه فعالیتهای هنری گذراندم اما به طور مجزا ۱۰ سال است که اریگامی را به صورت حرفه ای شروع کرده ام و آن را به اشکال مختلف انجام می دهم البته کار اصلی من طراحی پارچه بود ولی چون می خواستم کار متفاوتی انجام دهم با اریگامی آشنا شده و شروع به استفاده از این هنر در جهت پیشبرد فعالیت هایم کردم که این مسئله باعث شد کارهای متفاوتی انجام بدهم.

وی با تاکید بر اینکه اریگامی هنری است که غیر از سرگرمی جنبه های تخصصی دارد و باعث نوآوری و خلاقیت می شود، اظهار اشت:۸ سال قبل اولین نمایشگاه خودم را در مشهد دایر کردم که برای اولین مرتبه در ایران با هنر اریگامی بر روی پارچه انجام می شد، در آغاز فعالیتم و به خاطر نوآوری در کار از اریگامی بر روی پارچه استفاده می کردم اما بعد بر روی شالوده اصلی این هنر یعنی کاغذ اجرا کردم.

رحمانی نسب با اشاره به اینکه در صنایع مختلف می شود از این هنر استفاده کرد، افزود:در خارج از ایران از اریگامی در شاخه های مختلف پزشکی، طراحی صنعتی و معماری استفاده استفاده می کنند حتی در هر رشته ای که وجود دارد هم می توان با تغییر متریال آن از اریگامی استفاده مطلوب کرد.

این استاد هنر اریگامی با بیان اینکه متاسفانه در ایران به اریگامی دید تخصصی ندارند و هر کسی نام اریگامی(هنر کاغذ و تا) را می شنود به یاد کاردستی معمولی می افتد اما باید این هنر را معرفی کنیم تا همگان بدانند اریگامی کاربردهای مهم، متفاوت و تخصصی هم دارد، ادامه داد:در ۷ سال گذشته برای آموزش و معرفی آن به سازمان های مختلف و ایجاد این ذهنیت که اریگامی فقط کاردستی نیست تلاش های فراوانی انجام دادم که تدریس و آموزش، برگزاری ورک شاپ اریگامی در معماری برای اولین مرتبه در کشور با همکاری دانشگاه آزاد مشهد، برگزاری ورک شاپ اریگامی در ریاضی و باز هم برای اولین مرتبه در کشور در کنفرانس بین المللی ریاضی و برگزاری نمایشگاههای مختلف بخشی از این فعالیت ها بوده است.

وی به برگزاری ۲ نمایشگاه با تکنیک موزائیک کاری(چیدن تکه های کوچک و خلق یک اثر) و نمایشگاه لوستر با طراحی پارچه اشاره کرد و گفت:اریگامی سالیان بسیاری است به ایران وارد شده و در مشهد هم عده بسیاری وجود دارند که کار اریگامی را انجام می دهند اما به صورت حرفه ای که گروهی داشته باشند نیست و فقط در حد کلاس های کوچک آموزشی است.

مدیر آتلیه هنری پارتا به دیگر فعالیت هایش در زمینه اریگامی در جهت معرفی این هنر اشاره کرد و اظهار داشت:در روز ارتش با ساخت ۸ هزار پرنده صلح با تکنیک اریگامی آنها را به وسیله هلی کوپتر ارتش در آسمان شهر مشهد رها کردیم و برای اولین مرتبه در جهان است که یک نهاد نظامی در کنار همچین برنامه ای قرار می گیرد.

این استاد هنر اریگامی با اشاره به اینکه اریگامی شاخه های متعددی دارد، افزود: متاسفانه برخی از مسئولین به دلیل اینکه شناخت کافی ندرند نگاهشان به اریگامی همان بحث کاردستی است ولی در حال حاضر اتفاقات خوبی برای اریگامی در حال رخ دادن است و ما هم به عنوان یک فعال در این حوزه تمامی تلاشمان را خواهیم کرد.

وی با اشاره به اینکه در حال نگارش کتاب یکی از سبک های آموزش اریگامی(۳D اریگامی) برای اولین مرتبه در ایران هستم و همچنین اولین کاغذهای مخصوص اریگامی را در استان تولید کرده ایم، ادامه داد:می توان از هنر اریگامی در مباحث درسی به خصوص ریاضی و علوم بهره گرفت که برای تحقق این مسئله در حال تلاش برای آغاز همکاری با آموزش و پرورش هستیم.

رحمانی نسب به برگزاری دوره آموزشی اریگامی توسط فنی و حرفه ای استان با ارائه مدرک رسمی اشاره کرد و اظهار داشت:اریگامی پایه های اولیه ای دارد که بر اساس آن تا زده می شود اما می توان از تاهای مختلف اشکال متفاوت درست کرد ضمن اینکه هزینه آموزش اریگامی بسیار اندک است و نسبت به مکانهای مختلف سنجیده می شود و مبلغ قابل توجهی را شامل نمی شود.

صحبت هایمان که تمام شد از این استاد خواهش کردم تا طریقه ساخت پرنده صلح را به من بیاموزد که وی قبول کرد، تمام زمانی که صرف ساختنش کردم چند دقیقه بیشتر نبود اما لذتی که به من دست داد غیر قابل وصف بود، ساخت پرنده که تمام شده یک سی دی آموزش اریگامی و مقادیری کاغذ را هم به من داد، خداحافظی کردم و با در دست داشتن پرنده صلحی که ساخته بودم و مشایعت وی از دفترش خارج شدم.