به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، با وجود اینکه سال هاست بحث تصویب قانون کپی رایت و پیوستن به "کنوانسیون جهانی برن" در کشور مطرح است و لوایح مختلفی از قبیل لایحه مالکیت فکری و لایحه حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط توسط دولت تنظیم شدند اما هنوز هیچکدام در مجلس شواری اسلامی به تصویب نهایی نرسیده اند و ایران هنوز "کنوانسیون برن" برای حمایت از آثار ادبی و هنری را امضا نکرده است.
با رشد وسایل ارتباط جمعی، رسانه ها و شبکه های اجتماعی مختلف، آثار ادبی و هنری و فکری بدون هیچ ضابطه و قانونی حتی در سطح بین المللی تکثیر و منتشر شد نیاز به تصویب قانونی برای جلوگیری از سوءاستفاده از حقوق مولفان و آثارشان احساس شد.
بعدها"کنوانسيون برن"کامل ترين و کاربردي ترين قانونی بود که با همکاری و همفکری دولت ها در این زمینه تصویب شد. کنوانسیون برن یک معاهده بین المللی در زمینه حق تکثیر و حق مولف اثر است. همه کشورهايي که در پی پیوستن به سازمان تجارت جهاني بودند، بايد اصول برن را بپذیرند و اجرا کنند.
کشورما اگرچه تاکنون به این کنوانسیون ملحق نشده است،اما این اتفاق باید ديريا زود بیفتند و ایران نیز به این معاهده جهانی بپیوندد و در این صورت است که امکان جهانی شدن آثارمختلف فکری، فرهنگی وهنری، صنایع و نمودهای مختلف فرهنگ عامه کشورمان فراهم می شود.
کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس اصلی ترین کمیسیونی است که با این لایحه در ارتباط است. الهیار ملک شاهی، رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی در هفتمین همایش ملی «حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط» که دوم خرداد امسال در کتابخانه ملی برگزار شد، با اشاره به اهمیت مسئله دارایی‌های فکری و صیانت از آنها گفت: در حال حاضر دولت لایحه‌ای را با محوریت وزارت ارشاد تقدیم مجلس کرده و اکنون در دستور کار مجلس قرار گرفته است؛ این لایحه یک لایحه نسبتاً خوب است که بررسی آن از مدتی پیش شروع شده است.
ملکشاهی با اشاره به اینکه دارایی‌های فکری معمولاً به محض انتشار و افشا در معرض خطر و سرقت از ناحیه سودجویان قرار می‌گیرند، گفت: باید قوانین را به شکلی تنظیم کنیم که حق انحصار استفاده از حقوق مالکیت آنها برای خالق آثار محفوظ باشد. ملکشاهی معتقد است باید با منابع حقوقی دنیا رابطه‌ای دوطرفه، چندجانبه و بین‌المللی ایجاد کنیم؛ کما اینکه از سال ۸۳ به بعد جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون‌های مهمی در همین زمینه ملحق شده است.
طبق گفته ملک شاهی لایحه مالکیت هنری و ادبی قرار است بعد از ماه مبارک رمضان در مجلس بررسی می‌شود.
دکتر محمد مهدی فرقانی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره تاثیر قانون کپی رایت بر نقض گسترده حقوق مالک و مولف اثر گفت: نادیده گرفتن حق مولف تنها در ایران دیده نمی شود حتی در کشورهای غربی که قانون کپی رایت ندارند کپی پیست و نقل قول بدون ذکر منبع چه در زمینه های علمی و چه در امور خبری و غیره به صورت فراوان دیده می شود.
رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه با بیان اینکه معتقدم این معضلی جهانی است، افزود: در واقع حقوق مالکیت فکری و معنوی عملا در فضای مجازی رعایت نمی شود. در کشوری مثل ما که اصلا قانون کپی رایت را نداریم و به قانون جهانی آن نپیوسته ایم ممکن است این مشکل مضاعف باشد .البته قانون حمایت از حقوق مولفان و هنرمندان داریم که در واقع به نوعی ناظر به حق مولف هم هست اما عملا فضای مجازی به لحاظ فنی، ساختاری و تکنولوژیک این امکان را فراهم کرده که به وفور محتواها باز تولید و تکثیر شوند و حق و حقوقی هم برای منابع تولید کننده در نظر گرفته نشود.
دکتر فرقانی در ادامه توضیح داد: فکر می کنم این خود معضلی است. با حضور تکنولوژی های جدید ارتباطی و در فضای مجازی خیلی از مفاهیم و حوزه ها باز تعریف شده اند و معتقدم باید حقوق مولف و حقوق مالکیت فکری و معنوی هم امروز باز تعریف شود و تعریف جدیدی از آن ارائه شود. برای اینکه فضای مجازی نه متوقف و نه کند می شود و روز به روز تولید محتوا در این فضا افزایش پیدا می کند و به هر حال قوانینی که در غیاب فضای مجازی برای حق مولف وضع شده است در زمان فعال بودن فضای مجازی الزاما پاسخگوی واقعیت زمانه نیست.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه بیان کرد: بنابراین خود قانون و حقوق مالکیت فکری و معنوی و خود کپی رایت باید متناسب با تحولات عصر حاضر تعریف شود و شرایط و مقررات دیگری برای آن پیش بینی شود که در عصر حاضر هم جوابگو باشد.
وی افزود: همه محتواها شامل حقوق مالکیت فکری و ادبی نمی شود و فقط اطلاعاتی که فقط شما می توانید منشا تولید آن باشید می تواند جزو این قانون محسوب شود.
به گزارش شبستان آثار ادبی و هنری قابل حمایت در این لایحه شامل هر نوع اثر کتبی از جمله کتاب، رساله، جزوه، مقاله نمایش نامه و هر نوع دست نوشته چاپی و الکترونیکی ، اثر شفاهی شامل سخنرانی، نطق و موعظه، شعر، ترانه ، سرود، تصنیف، قصه و نظایر آن اعم از کتبی و شفاهی، اثر نمایشی از قبیل تئاتر زنده شنیداری یا پانتومیم، پرده خوانی، خیمه شب بازی، تعزیه خوانی، تردستی، معرکه گیری، نمایش های سیرکی و سایر آثاری که برای نمایش های صحنه ای خلق می شوند، اثر موسیقایی باکلام و بدون کلام، اثر شنیداری – دیداری، اثر هنری تجسمی - تزئینی از قبیل نقاشی ، خوشنویسی، تذهیب، منبت کاری، سنگ آرایی، پیکر تراشی ، اثرهنری کاربردی، اثر هنری یا ترسیمی از قبیل نقشه ، طرح، انگاره، نقشه جغرافیایی ، اثرهنری یا ترسیمی چند بعدی از قبیل اثر مربوط به حوزه های جغرافیایی، مکان نگاری، معماری و یا علوم تجربی، اثر عکاسی، اثر معماری و اثر نرم افزاری می شود.
در صورتی که این لایحه در مجلس تصویب شود بزرگ ترین مزیتی که برای اهالی فرهنگ و هنر دارد جلوگیری از سوءاستفاده از آثارشان است و البته پیگیری افراد خاطی. خواننده ها و موزیسین هایی که آثارشان به راحتی روی خروجی هایی سایت ها قرار می گیرد و هر کسی می تواند با یک کلیک ساده و بدون پرداخت هیچ پولی آثار را دنلود کند، مولفانی که متن و محتوای آثارشان بدون اجازه در فضای مجازی منتشر شده و مورد استفاده قرار می گیرد، عکاسان و هنرمندان حوزه تجسمی که گاه آثارشان بدون کسب اجازه مورد استفاده که نه مورد سوءاستفاده قرار می گیرد،کارگردان هایی که فیلم هایشان هنوز روی پرده نیامده در فضای اینترنت دست به دست می شوند، اقشاری هستند که شاید با تصویب این قانون کمی روی آرامش را ببینند.
یکی از مزیت های مهم تصویب قانون کپی رایت و پیوستن ایران به معاهده جهانی ظرفیتی است که برای کار با دنیا فراهم می شود واین ارتباط با دنیا بدون تصویب قانون کپی رایت ممکن نیست.
امید که این لایحه بعد از ماه مبارک رمضان در مجلس شواری اسلامی بررسی و تصویب شود تا اولین قدم را در کشور در راه صیانت از آثار و حقوق مولفان و هنرمندان و صاحبان فکر و اندیشه و برداریم و شاهد تحولی عظیم در عرصه صادرات فرهنگی و هنری به دنیا باشیم.
گزارش: الهام عطائی
نظر شما