«شعر» نسبت به دیگر هنرها با انقلاب همراه‌تر است

به گزارش خبرنگار شبستان، سینا علی محمدی، شاعر و روزنامه نگار امروز 24 خرداد در بیست و سومین نشست از سلسله نشست های تخصصی ادبیات انقلاب اسلامی از نظر تا نظریه که در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد، گفت: وقتی می خواهیم اولین مواجهه با پدیده و موضوعی را داشته باشیم، مصداق ها و نمونه هایش در ذهن متصور می شود. وقتی می گوییم ادبیات انقلاب مصداق هایش در ذهن ما می آید که در ذهن هر کس یک طور است. بعد از قیام 15 خرداد جان تازه ای در ادبیات ایران دمیده می شود.

علی محمدی با بیان اینکه ادبیات انقلاب ویژگی های متعددی دارد، عنوان کرد: ادبیات انقلاب تنها متعلق به سال های 57 تا دفاع مقدس نیست بلکه ادبیات انقلاب یک گستره وسیع زمانی دارد. بومی گرایی از اواسط 40 در ادبیات ما شکل می گیرد. به عنوان مثال نویسندگانی همچون محمود دولت آبادی وارد فضای روستایی می شود. خیلی از نشریات دینی پا به پای ادبیات جلو می آیند و آرام آرام مضامین انقلابی مثل آرمان گرایی کاملا غلبه می یابد.

وی اظهار داشت: وقتی حضرت آیت الله خامنه ای در اوج فضای سیاسی می گویند" من دیپلمات نیستم من یک انقلابی هستم" در چنین شرایطی ما نمی توانیم بگوییم این فضا ادبیات انقلاب ندارد. وقتی رهبر جامعه تاکید دارند که من انقلابی هستم و در جامعه نمودهای انقلاب را می بینیم، نمی توانیم بگوییم امروز ادبیات انقلاب وجود ندارد. ادبیات را هیچ وقت نمی توان از جامعه جدا کرد. مبارزه با ظلم و ستم و عدالت طلبی از ویژگی های ادبیات انقلاب است. ادبیات انقلاب، دفاع مقدس، مقاومت، ایثار و شهادت در امتداد هم قرار دارند نه در روبروی هم، اینها همدیگر را تقویت می کنند.

این شاعر و روزنامه نگار با اشاره به اینکه شعر نسبت به همه هنرهای همراه تر با انقلاب است، بیان کرد: شعر خیلی از نظر زمانی با انقلاب همراه بوده است. شعر را از نظر کمی، کیفی در همراهی با انقلاب نمی توان با سایر هنرها مقایسه کرد.

علی محمدی در مورد ارتباط انقلاب و شعر آیینی تصریح کرد: انقلاب ما یک انقلاب اسلامی بود که برخلاف جریان مشروطه که به غرب نگاه داشت، بازگشت به خویشتن، ارزش ها و سنت ها را پی گرفت. طبیعتا ادبیات انقلاب از این بازگشت ها تاثیر گرفت. شعر انقلاب در احیای بسیاری از قالب های فراموش شده نقش زیادی داشت .به عنوان مثال قیصر امین پور و سیدحسن حسینی در قالب رباعی نقش بسزایی داشتند. عده ای فکر می کنند، شعر انقلاب چون بازگشت به سنت ها و ارزش هاست باید مردانه باشد، در صورتی که اتفاقا ادبیات انقلاب به زن ها ارزش می دهد. یکی از ویژگی های ادبیات انقلاب این است که زن ها فرصت بیشتری برای ارایه کار پیدا کردند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از سنت ها، هویت اسلامی ماست که عده ای قصد داشتند آن را کمرنگ کنند. شاعران ما مضامین اخلاقی و قرآنی را استخراج و هویت اسلامی را برجسته کردند. در این مسیر چهره هایی شاخص تر و چهره هایی نیز کمرنگ تر هستند. با شروع جنگ باورهای دینی مردم و فرهنگ ایثار و شهادت تقویت می شود. شاخص ترین آثار دفاع مقدس ارتباط تنگاتنگی با مضامین عاشورایی دارد. رویکرد شاعران انقلاب با مضامین عاشورایی جدا از پیوندهای تاریخی یک نگاه زیباشناسانه به واقعه کربلاست.

این شاعر و روزنامه نگار در مورد شعر انقلاب و شعر دفاع مقدس اظهار داشت: اگر از نظر ادبی نگاه کنیم، باید بگویم شعر انقلاب و شعر دفاع مقدس تفاوت هایی دارند. رویکرد حماسی که در شعر دفاع مقدس وجود دارد را نمی توان با آرمان گرایی در ادبیات انقلاب مقایسه کرد. از نظر مولفه ها این دو با هم نزدیکی ها و دوری هایی دارند. نگاه قرآن، استفاده از قالب های متنوع، مردم گرایی و مبارزه با ظلم و ستم در هر دوی ادبیات انقلاب و ادبیات دفاع مقدس وجود دارد. چهره های شناخته شده در هر دو نیز گاهی با هم مشترک است. به عنوان مثال حمید سبزواری که چهره شناخته سرودهای انقلابی است، شعرهای دفاع مقدسی نیز دارد.

برگزیده چهارمین دوره جشنواره بین المللی شعر فجر عنوان کرد: چون یک نسل تازه ای به ادبیات دفاع مقدس می پیوندد ،این ادبیات در مقایسه با ادبیات انقلاب از نظر حجم و تنوع تر و تازه تر است. بعد از سی و خرده ای سال که از انقلاب گذشته است، تازه یادمان افتاده که باید جشنواره شعر انقلاب بگذاریم. بعد از سی و اندی سال فهمیدیم که به هنر و ادبیات انقلاب جفا شده است.

وی در مورد تفاوت شعر انقلاب، شعر پایداری، شعر جنگ و شعر دفاع مقدس خاطرنشان کرد: زبان شناس ها و نشانه شناس ها می گویند هیچ واژه هم معنایی وجود ندارد. از نظر زبان شناسی و نشانه شناسی این 4 نوع شعر با هم متفاوت هستند. شعر مقاومت شعری است که در مقابل تجاوز و ظلم قوت گرفته است. شعر محمود درویش را به عنوان نماد مقاومت در حوزه فلسطین می شناسند. در شعر جنگ رویکرد تهییجی و حماسی باید پررنگ تر باشد. از نظر نگاه ادبی بنده قایل به این نیستم که 4 اصطلاح با هم تفاوت دارند زیرا مضامین و رویکردها یکی هستند.