درمان ریا و بی ارادگی در دارالشفای روزه

حجت الاسلام مرتضی ربانی نژاد، مبلغ دینی نهاد مقام معظم رهبری در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان با بیان اینکه روزه و ماه مبارک رمضان باران زلالی است که آلودگی ها را در حوزه فردی و اجتماعی می شوید، اظهار کرد: کافی است که برای بهره بردن از اثرات این ماه، در معرض این باران قرار بگیریم.

وی ادامه داد: خداوند در آیه 183 سوره مبارکه بقره می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد روزه بر شما مقرر شده است همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما بودند مقرر شده بود باشد كه پرهيزگارى كنيد»؛ علاوه بر تاکید قرآن نسبت به مساله روزه و روزه داری در روایات فراوانی نسبت به این مساله اشاره شده است.  

ربانی نژاد تصریح کرد: چنان که روایت شده روزی یکی از اصحاب نزد پیامبر گرامی اسلام(ص) رسید و عرض کرد: مرا به کاری فرمان ده که با عمل به آن خدای سبحان به من سود و منفعت اعطاء کند. پیامبر(ص) فرمودند: «علیک بالصوم فانه لامثل له؛ بر تو باد به روزه گرفتن زیرا چیزی در عبادت مانند او نیست.»

وی با بیان اینکه ثواب روزه قابل اندازه گیری نیست، تاکید کرد:  وقتی به تاثیر روزه و روزه داری توجه می کنیم یکی از مهمترین آثار آن، کاهش چالش ها و مسایل اجتماعی است، در واقع روزه در این حوزه به مثابه یک درمان عمل می کند.

این پژوهشگر مذهبی در ادامه گفت: در اینجا برای روشن تر شدن بحث نسبت به تاثیرات روزه، مقدمه ای را عنوان می کنم. وقتی به نیازهای انسان توجه کرده و از آنها حرف می زنیم باید یادمان باشد که در مورد امور ثابتی که در طول تاریخ و عرض جغرافیا ثابت هستند حرف می زنیم. انسان ها نیازهای ثابت فطری دارند که این نیازها در عصر شتر و عصر موتور فرقی نکرده است. یکی از نیازهای روحی انسان نیاز به معنویت و پرستش قدرتی برتر است. یکی دیگر از این نیازها، اراده و محبت است. زیبایی شناسی و زیبا بودن، بُعد معنویت و اراده، از مسایلی است که به شدت در ماه مبارک رمضان به آن توجه شده و خداوند روی این مساله سرمایه گذاری کرده است. از همین رو می بینیم این روزه داری مختص امت پیامبر خاتم(ص) نیست بلکه در امت های گذشته نیز وجود داشته چنان که در آیه مذکور بیان شده بود.

وی ادامه داد: از سوی دیگر قرار گرفتن آدمی در این مسیر و بهره مندی از ماه مبارک رمضان ثمراتی را برای او به همراه دارد که در بُعد فردی و در بُعد اجتماعی قابل بررسی است. آثار برزخی و آثار آن در قیامت بماند، آن قدر هست که قابل توصیف نیست.

ربانی نژاد ابراز کرد: از آثار و ثمرات روزه، در بُعد فردی می توانیم به تاثیر آن بر بهداشت و سلامت انسان اشاره کنیم. این مساله در روایات نیز آمده و تمام دانشمندان ما به اتفاق این را اذعان می کنند که کاستن از خوردن یک زنگ تفریح و استراحتی برای انسان است که جسم را تقویت و زمینه از بین رفتن بیماری ها را در آن ایجاد کند.

وی با اشاره به بُعد معنوی  روزه داری اظهار کرد: روزه اساسا تاثیر شگرفی در ایجاد روحیه معنوی در انسان دارد. اولین نکته در بحث معنویت که علاوه بر ابعاد فردی به ابعاد اجتماعی نیز تاثیر می گذارد مساله آرامش قلبی است. این آرامش قلبی محصول «یاد» است. وقتی که روزه دار با ذکر خدا روز خود را می گذراند و در هر ساعت به یاد اوست این آرامش در رفتار او متجلی می شود. تجلی این رفتارها در بُعد فردی به اجتماع نیز سرایت می کند.

مبلغ دینی نهاد مقام معظم رهبری با بیان اینکه دومین اثر روزه داری تقویت اراده است، تصریح کرد: از مسایلی که نوجوانان و حتی خانواده های ما در جلسات مشاوره گلایه می کنند این است که تصمیم های زیادی می گیریم ولی نمی توانیم در این تصمیم ها مصمم باقی بمانیم؛ یکی از علت های این مهم به عدم اراده باز می گردد مثلا فرد می داند که این کار بد است ولی نمی تواند رهایش کند در حالی که می داند راه درست و کار خوب چیست. می داند سیگار بد است ولی آن رها نمی کند در حالی که می داند سیگار نکشیدن به نفع سلامتی اوست.

تقویت اراده از زیباترین کارکردهای روزه داری

وی با بیان اینکه یکی از زیباترین کارکردهای روزه داری تقویت اراده در میان افراد مختلف است، تاکید کرد: روزه داری یک تصمیم همراه با یک تضمین است و ماندن بر این تصمیم تا زمان افطار بر تقویت اراده اثر فراوانی دارد. روزه دار بعد از کار فراوان در هوای گرم به منزل خود باز می گردد. آب خنک در یخچال هست. کسی هم منزل نیست و او لب تشنه است ولی  از آب می گذرد چون روزه است چون برای خدا تصمیم گرفته و این عوامل بشدت روح او را قوی می کند، در واقع با اینکه روزه ضعف جسمی می آورد ولی بشدت روحیه و اراده آدمی را تقویت می کند و این ویژگی سبب تحول انسان از دورن می شود.

ربانی نژاد در ادامه اظهار کرد: ویژگی و دستاورد دیگر روزه داری، رهایی از خواسته ها و خواهش های نفسانی است، اگرچه ما انسان ها بُعد آسمانی و ملکوتی داریم اما خواهش های جسمی ما را زمین گیر می کند و به سمت پایین می آورد. اما... روزه تمرین برای رهایی از خواسته ها و خواهش های نفس است چنان که احساس گرسنگی بر روزه دار غالب است ولی او امساک می کند و این امساک تمرین پرواز است؛ پس در کلاس سی روزه ماه رمضان است که انسان می تواند خود را برای رهایی از این تعلقات بسازد و به گونه ای خویشتن را آماده کند که بعد از ماه مبارک رمضان نیز آثار این خودسازی در رفتار و کردارش نمایان باشد، چنانچه شاعر می گوید:

آمد رمضان و عید با ماست                        قفل آمد و آن کلید با ماست

بربست دهان و دیده بگشاد                      وان نور که دیده دید با ماست

آمد رمضان به خدمت دل                           وان کش که دل آفرید با ماست

در روزه اگر پدید شد رنج                          گنج دل ناپدید با ماست

کردیم ز روزه جان و دل پاک                     هر چند تن پلید با ماست

روزه به زبان حال گوید                            کم شو که همه مرید با ماست

این مبلغ دینی تاکید کرد: ویژگی معنوی دیگری که برای روزه داری می توان مطرح کرد سحرخیزی است. دانشمندان این مساله را عنوان کرده و روان شناسان نیز به آن اذعان دارند انسان هایی که  در ساعات اولیه صبح بیدار باشند، تاثیر آن در کل روز بر آنها نمایان است. بماند که ما در روایات خود موارد فراوانی را نسبت به اهمیت و جایگاه سحرخیزی داریم. روزه داری سبب می شود تا انسان به این ویژگی دست یابد و سحر را درک کند.

وی با بیان اینکه ماه مبارک رمضان تمرین برای اخلاص است، افزود: این اخلاص به آن معناست که انسان کار خوب را فقط برای خدا انجام دهد. امروز بلای عمومی جامعه متدینان ما، ریا است. حال توجه کنیم که اخلاص بالا در روزه داری وجود دارد، چون انسان می تواند مخفیانه روزه بگیرد و ریایی در کار نیست. ممکن است انسان در نماز، در حج و بسیاری از عبادات ریا کند ولی روزه داری تمرین اخلاص است. لذا در خانواده ای که همه اعضا نمی تواند روزه بگیرند، کسی که روزه می گیرد با لذت روه می گیرد و از بقیه هم طلبکار نیست.

ربانی نژاد در پایان بخش نخست صحبت هایش خاطرنشان کرد: ویژگی بعدی روزه داری آماده شدن انسان برای سایر عبادات است. مثل انسانی که بدن اش بر اثر بیماری ضعیف شده است و در طول درمان قوی و برای ورزش کردن آماده می شود. روزه داری روح ما را برای عبادات دیگر آماده می کند لذا قرآن خواندن در حال روزه داری یک لذت دیگری دارد. کمک به دیگران در روزه داری لذت دیگری دارد و به این دلیل است که خود ماه مبارک رمضان و روزه داری یک سکوی پرش است و انسان را به سوی تعالی و عبادت های دیگر سوق می دهد.