فلسفه تنها حرارتی است که فکر یخزده را آب می کند

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، بیست و یکمین همایش ملی حکیم ملاصدرا با موضوع «فلسفه در مواجهه با فضای مجازی» صبح روز یکشنبه، 31 اردیبهشت در مجتمع آدینه تهران آغاز به کار کرد.

بنابر این گزارش، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران در این همایش در مورد واقعیت مجاز به سخنرانی پرداخت.

وی با بیان اینکه مجاز واقعیت دارد، گفت: عنوان این همایش فلسفه در مواجهه با فضای مجازی عنوان شده است و شاید مهمترین مبحثی است که بشر امروز با آن روبرو است. فلسفه نبرد بی امان با افسون زدگی است، فلسفه لحظه ای درنگ ندارد و تفکر فلسفی، عقاید و اندیشه های نسنجیده را نابود می کند.

ابراهیمی دینانی ادامه داد: فلسفه تنها حرارتی است که فکر یخزده را آب می کند، یخ های معمولی را حرارت آب می کند اما وای بر وقتی که یک فکری یخ بزند. اگر چنین شود و آن فکر منجمد گردد حتی حرارت جهنم آبش نمی کند و فقط حرارت تفکر فلسفی تازه اگر پیدا شود قادر به آب کردن آن است.

ابراهیمی دینانی تاکید کرد: امروز همه با فضای مجازی سروکار دارند؛ اینترنت، موبایل و بسیاری از موارد دیگر که من صحبتی در مورد آن ندارم اما حقیقت و مجاز صحبت کردن دارد. مجاز یعنی تجاوز از معنای حقیقی. معنی حقیقی سه نوع است اول حقیقت لغوی که از سوی واضع وضع می شود اما بر مبنای دوم حقیقت شرعیه است و معنای سوم عرفی است؛ مجاز از این سه معنی عبور می کند و اقسامی هم دارد که شامل کنایه و استعاره می شود.

وی با بیان اینکه گاهی دلالت کنایه از حقیقت قوی تر است، افزود: استعاره وقتی است که مثلا می خواستیم بگوییم کسی شجاع است و عنوان کردیم که او مثل شیر است یعنی از بس که شجاع است، شیر است؛ این یک استعاره تلقی می شود و قوی تر از دلالت است اما مجاز گسترش دارد ولی ممکن است استعلا نباشد.

این چهره ماندگار ادامه داد: عقل و خیال با حقیقت و مجاز متفاوت اند. در گستردگی عالم خیال نباید تردید کرد، خیال استعلا نیست بلکه بین عالم حس و عقل است و عقل برای گسترش در خیال می آید پس کار خیال گستردن است. خیال را اگر نسبت به عقل بسنجیم در مرتبه پایین تری قرار دارد.

وی با بیا اینکه مسئله حقیقت و مجاز اهمیت بالایی دارد، ابراز کرد: دایره وسعت خیال بی انتها است اما فلسفه چه می کند، مبنای دلالت مفهوم است اگر مفهوم در عالم نبود چه اتفاقی می افتاد؟ بدن بدون نفس مرده است و نفس اگر تفکر فلسفی نداشته باشد، مرده است. تفکر از حس به خیال می رود و جهش می کند و به سوی عقل می رود. اساسا سه کلمه است که در این جهان نقش بازی می کند شامل عالم، انسان و ترکیب این دو واژه، آنچه در هستی اتفاق می افتد ترکیب این سه کلمه است.

ابراهیمی دینانی یادآور شد: سوال آن است که معتادان گمنام و اساسا اعتیاد فکری را چطور می توان معالجه کرد، هیچ موجودی جز انسان، عالم ندارد، انسان در عالم است اما سوال آن است که ما در عالم هستیم یا عالم در ما است. در پاسخ باید گفت همان قدر که من در عالم هستم عالم نیز در من است. بنابراین، فلسفه در هر صورت تنها چیزی است که کمک می کند ما به استقلال برسیم.