فضای مجازی باید پیام حکمت را به مردم دنیا برساند/فضای مجازی مجال گفت وگو برای فلسفه است

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، بیست و یکمین همایش ملی حکیم ملاصدرا با موضوع «فلسفه در مواجهه با فضای مجازی» صبح روز یکشنبه، 31 اردیبهشت در مجتمع آدینه تهران آغاز به کار کرد.

در این همایش، آیت الله سیدمحمد خامنه‌ای، رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا به سخنرانی پرداخت.

وی با اشاره به موضوع این همایش «فلسفه در مواجهه با فضای مجازی» اظهار کرد: مواجهه با فضای مجازی به عنوان موضوع مورد بحث در این همایش است. در اینجا دو چیز می خواهند با یکدیگر مقابله کرده و رودررو شوند و این معنا، مفهوم و اقسامی دارد و هر چیزی در مقابل خودش برابر شأن و طبعی که دارد، عمل می کند.

رییس بنیاد حکمت اسلامی صدرا تصریح کرد: ما می خواهیم ببینیم در این فضایی که فضای بشری است و دلها و گوش ها آماده شنیدن چیزهایی است چه آن چیزها خیر باشد چه صحیح و غلط فلسفه در مقابل آنها چه وظیفه ای دارد و این مواجهه فلسفی چگونه است، چرا که برخورد و مواجهه با هر چیزی نتیجه ای دارد و می تواند در آن برخوردها شخصیت های مواجهه گر را شناخت.

آیت الله سیدمحمد خامنه‌ای افزود: فلسفه در مواجهه با فضای مجازی در درجه اول با یک مجموعه بزرگی از گرایش ها و فهم ها روبروست و این خود یک قلمرو برای فلسفه محسوب می شود، ضمن اینکه فلسفه دنبال چنین مواجهه ای نیز است لذا شأن فلسفه است که در چنین فضای بزرگی که امکان خطاب قرار دادن اشیا و افراد هست کار خودش را بکند که این مهم سازوکاری نیز دارد.

وی ادامه داد: اساسا در حکمت و فلسفه تقسیم‌بندی معروف همان حکمت نظری و حکمت عملی پیش روست، ما می دانیم که فلسفه بنا دارد اولا جهان را ادراک و این ادراک را به دیگران منتقل کند. فلسفه دانشی است که فهم حقایق می کند و راه دشواری را به یاری عقل می رود و جهان را می شکافد و تحلیل می کند و آن را به صورت علمی و عقلانی در خودش جای می دهد.

فلسفه برای جهان هستی پاسخ دارد

رییس بنیاد حکمت اسلامی ملاصدرا با بیان اینکه فلسفه برای جهان هستی پاسخ دارد، گفت: در حکمت عملی جایگاه کارکرد و خاصیت و فایده فلسفه و معلومات نظری است. فلسفه می گوید این دانسته ها جدا از بایسته ها نیست چون عقل و فطرت انسان بلافاصله از یک علم نتیجه عملی می گیرد. انسان از راه علم برای عمل استفاده می کند و خاصیت علم این است وگرنه علمی را که در دل داشته باشند و به آن عمل نکنند به درخت بی ثمر تشبیه کرده اند.

آیت الله خامنه‌ای تصریح کرد: در حکمت ملاصدرا سازوکار ظریف تر و بسیار زیباست، بیان نیز شاعرانه و حکیمانه است، ما باید فلسفه را تعریف کنیم، فلسفه یک مشت تفکر گوشه اتاق نیست، فلسفه دانستن و عمل کردن است و عمل کردن برای بهتر زندگی کردن است، پس تکلیف فیلسوف معلوم می شود که این مباحث را به عنوان پیام پیامبری و به مردم منتقل کند.

وی با بیان اینکه ملاصدرا در کتاب «اسفار اربعه» فلسفه را یک نوع سفر و سیاحت و رفتن به جایی و برگشتن به جای دیگر می داند، ابراز کرد: این سفر 4 مرحله دارد، در سفر اول سفر در خلق است، سفر در این عالم و در این مخلوقات است، سفر از خلق به سوی حق، از جمله مصادیق و اجزای حق، عقل است پس سفر اول انسان معرفت جویی است که از خلق و کثرات به سوی حق و توحید می رود. سفر دوم سیر کامل تری دارد یعنی آنجا نگاه خداگونه است، فلسفه باید جوری دنیا را ببیند که خدا می بیند اما سفر سوم یک حکیم سفر از حق به سوی خلق است که عکس سفر اول است، شروعی است برای به سوی مردم آمدن، وارد کثرات شدن و وارد این همهمه ها شدن و پیامی را رساندن.

مشی ادیان موازی با فلسفه است

آیت الله خامنه ای تاکید کرد: فلسفه در مواجهه با هر چیزی جایگاه خود را در اینجا نشان می دهد. گاهی افرادی هستند که در محضر حکیم قرار می گیرند، گاهی جوامعی و گاهی جامعه بشری و گاهی یک سلسله نسل های بشری در روز قیامت در مواجهه قرار می گیرند و از قضا مشی ادیان موازی با فلسفه است و حقیقت همین است که فلسفه از ادیان واقعی مایه گرفته است لذا در مواجهه با فضای مجازی و صحنه گسترده ای که بشر در آن با همه امکاناتش به دنبال سخن و خبر می گردد فلسفه وارد شده و مواجهه می کند.

رییس بنیاد حکمت اسلامی صدرا با اشاره به اینکه گاهی نوجوانان و جوانان ما در این فضا مطالبی را می بینند که آن را وحی منزل دانسته و هیچ تردیدی در آن نمی کنند، افزود: این خطاست؛ گاهی نگاه کننده همان نگرنده است بدون قضاوت اما گاهی کمر می بندد که در این فضا خودش را معرفی کند لذا گناه عقل، گناه بشری، گناه وجدانی است که پیام درستی در این فضا داده نشود، بنابراین فضای مجازی فضای تخاطب و گفتگو برای فلسفه است و فلسفه در اینجا بیشترین وظیفه را دارد چون در حال گام برداشتن در قلمرو خودش است.

کار فلسفه در مواجهه با فضای مجازی، هنجارسازی است

وی ادامه داد: شانی که فلسفه در این فضا دارد متناسب با شانش یعنی در وهله اول معرفت آموزی و آگاهی دادن است. کار دیگر فلسفه در مواجهه با فضای مجازی هنجارسازی است یعنی در برابر آن همه رفتارها و بدآموزی ها برای کل بشر که دارای فرهنگ های مختلفی هستند هنجار را استخراج کرده و به شکل درست ارایه کند.

وی با بیان اینکه فلسفه می توانند وظیفه خود را در برابر مخاطب انجام دهد، تصریح کرد: در یک جامعه بشری، جامعه ملی، جامعه جهانی یا جامعه بشری برای آینده در هر کدام باشد که فرقی نمی کند فلسفه وظیفه اش را در برابر مخاطب انجام داده و خودش یک فرهنگ است فرهنگی پیچیده که با ابزار خاص به دست می آید و باید آن را به شکل ساده درآورد و در فکر و روح جامعه قرار داد.

آیت الله خامنه ای گفت: این فرهنگ ها است که شخصیت ملت ها را نشان می دهد. وظیفه دیگر فلسفه خودسازی انسان هاست ما در تعریف حکمت عملی نیز خوانده ایم که می گویند این حکمت دارای سه بخش اخلاق، تدبیر منزل و خانواده و سیاست است، اخلاق آموزی وظیفه فلسفه است و یک جامعه برای آنکه درست شود اول باید اخلاقش درست شود ما در فلسفه می بینیم که چقدر روی اخلاق تاکید شده و همه چیز از فرد آغاز می شود تا به جامعه برسد؛ بنابراین از آنجایی که خانواده اولین خشت بنای جامعه است به آن اشاره شده است و اینچنین از قدیم گفته اند که تدبیر منزل که منظور همان خانواده است یعنی جایی که انسان در آن رشد می کند.

وی ادامه داد: سومین مسئله ذیل حکمت عملی سیاست است، نظر فلسفه و البته ادیان از همان اول نگاه جمعی است یعنی اینگونه می گویند که جامعه، شهر، کشور یک جامعه ملی و یا اگر یک نگاه پیغمبرانه مطرح شود خطاب جامعه بشری است بنابراین، این جامعه باید از زندگی خود لذت ببرد و چون هستی منحصر به این عالم نیست بشر باید به فکر آخرتش نیز باشد پس فلسفه باید به فکر این موارد نیز باشد و نمی شود این کار را با رسیدگی و سر زدن به این خانه و آن خانه به جایی رساند. باید حکومت، حاکم و قانونی باشد و حاکم در برابر قانون و قانون در برابر اصل هستی قرار گیرد تا اینگونه مردم به رفاه برسند اما بالعکس حکومت های دیگری هستند که وحشیانه و سلطنتی بودند که به خودشان ملک می گفتند و مردم برای آنها ارزشی نداشت و شخص خود را مالک آنان می دانست و سیاست چنین بود در حالی که حکما معتقد بودند رای حکومت باید حکیم باشد تا بداند که عالم دست کیست، بشر کیست و کرامت انسان درک شود چرا که کرامت آدمی با کتاب، شعار، مقاله و سخنرانی ممکن نیست باید حکیمانه انسان را شناخت و فردِ انسان در پایین ترین سطح تمدن نیز کرامت دارد و کسی این را درک می کند که حکیم باشد.

آیت الله خامنه ای در ادامه تاکید کرد: در ادیان و در دین اسلام حق حاکمیت به خدا، به پیغمبری که از ملکوت آمده بود اختصاص داشت معمولا انبیاء جانشینانی تا سالهای سال داشتند، جانشینان پیامبر(ص) ما 12 معصوم(ص) طی 2 قرن بودند که عملا با هزاران مانع، وظیفه پیامبر(ص) را انجام می دادند چرا که همان حیوان صفت ها جلوی این پیام رسانی را می گرفتند و مردم را در قبضه قدرت شان نگه می داشتند لذا موانع زیاد بود، بعد از ائمه(ع) نیز فقیه دارای صفات خاص جانشین شد.

سیاست یکی از حوزه های کاربردی فلسفه در مواجهه فضای مجازی است

ریس بنیاد حکمت اسلام صدرا افزود: در یونان باستان این اصل جا افتاده بود اگر سقراط را کشتند یا افلاطون را بیرون کردند به این اصل برمی گردد چون آنها معتقد بودند حکومت در آتن از سوی حکما باید باشد؛ بنابراین با آنان اینگونه برخورد کردند لذا سیاست یکی از حوزه های کاربردی فلسفه در مواجهه فضای مجازی است و دشمنان از این حق برای فرهنگ و هنجارسازی استفاده می کنند و هنجارسازی و فاسد کردن مردم در حد حیوان و تبدیل انسان به زندگی حیوانی در حد خور و خواب و خشم و شهوت استفاده کردند. اگر مردم چنین شوند امکان سروری به آنها نمی رسد، فلسفه می گوید من در درجه اول برای اصلاح جهان و جامعه بشری سیاست را تعریف می کنم، سیاست چیزی است که باید مبتنی بر مبنای توحیدی و هستی شناسی باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: سیاست باید مبتنی بر آموختن روش زندگی بر مردم باشد چون مردم در درجه اول باید شان خودشان را بدانند. برخی ملت ها نیز مثل ملت ایران فکر می کنند و البته کمی ناقص تر در این رابطه می اندیشند، انگیزش ملت ها همان انگیزشی است که ما در اول انقلاب داشتیم مردم کم و بیش متوجه حقایق شدند، ما در فضای مجازی چنین کاری نکردیم و حرکت ما در حد صدای بلندی بود که در عالم پیچید و ملت ها به این پیام رسیدند اما امروز روزی است که فلسفه باید در مواجهه با فضای مجازی پیام بشریت و پیام حکمت را به مردم دنیا برساند.