آیا محدودیت های عصر غیبت منتظران را از تمدن سازی معاف می کند؟!

به گزارش خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان: بررسی نقاط اثرگذار در پروسه تمدن سازی اسلامی در عصر حاضر و پیش از ظهور و همچنین تحلیل جایگاه علم و دانش و خِردورزی در مسیر تحقق جامعه آرمانی اسلامی و مهدوی در کنار تبیین راهکارهای اصولی ترویج فرهنگ و اندیشه اسلامی و مهدوی، ما را برآن داشت تا با حجت الاسلام والمسلمین اصغر کریم زاده، محقق و پژوهشگر مرکز تخصصی مهدویت(عج) گفت وگویی ترتیب دهیم که بخش ابتدایی آن در ادامه از نظرتان می گذرد:

برخی از کارشناسان مقوله تمدن و فرهنگ معتقد هستند، درعصرغیبت امام عصر(عج)، دستیابی به تمدن نوین اسلامی مقدور نخواهد بود، آیا این تحلیل مورد قبول است؟ تحلیل شما دراین موضوع چگونه است؟

در این باب باید ملاحظه کرد که اولاً به خاطر ‌صفت اشتدادی بودن حرکت انسان به سوی کمال و تعالی، قطعاً تمدن اسلامی درعصر ظهور با پذیرش و مقبولیت امامت و سقایت امام(عج) از جانب مردم، به اوج خود خواهد رسید و کمالات و تکاملات بشری، تغییرات فراوان کمی و کیفی ای را شاهد خواهد بود.

ارکان تمدن اسلامی در این عصر، یعنی مبانی و مؤلفه های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی؛ زیباترین و باشکوهترین صحنه های خود را درک خواهند کرد. این استخلاف و تمکین بندگان صالح خدا که وعده الهی خداوند در قرآن کریم است: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ »؛ (نور /55 ) به طور کامل و جامع محقق خواهد شد. در این دوران و بنا بر رویکرد عظیم اسلامی، کرامت انسانی که در فرمایشات حضرت حجت(عج) و در دعای افتتاح با تعبیر «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ فِي دَوْلَةٍ كَرِيمَةٍ»، منقول شده است، جزو اولویت های دولت اسلامی، فراگیر و جهان شمول خواهد شد.

اما در عصر غیبت به خاطر محرومیت از بهره مندی تام از وجود نازنین امام عصر(علیه السلام)، قطعاً این زمان، موجب افزایش محدودیت های سیاسی و اجتماعی در عرصه تمدن سازی خواهد شد، ولی این معنا جامعه اسلامی را در مسیر رسیدن به تمدن مهدوی ذیل منویات اسلامی بی مسئوولیت نمی سازد!

همانگونه که پیشتر اشاره شد، تمدن اسلامی، با توجه به ظرفیت های موجود خود، برای آفرینش و ایجاد یک تحول اجتماعی و حقیقی و گذار از دوران آزمون و خطای ابتدایی، روز به روز در مسیر تجدید حیات و عظمت خود گام بر می دارد و به همین دلیل و طی زمان های سپری شده، فرصت های بی نظیری را برای احیای تمدن و فرهنگ عالی و نوین اسلامی، به وجود آورده که نظیر آن در طول تاریخ وجود نداشته است.

ما معتقدیم با وجود برنامه های غنی و ظرفیت های عظیم اسلامی، ابزار تحقق تمدن نوین اسلامی و چگونگی تحقق نظم و قدرت اجتماعی و فرهنگی براساس سبک زندگی اسلامی مبتنی بر فرهنگ مهدوی، به طور کامل وجود دارد و ما می توانیم از آنها بهره مند شویم.

پس بنابراین اگر چه شکلگیری و تحقق تامه تمدن اسلامی در عصر ظهور خواهد بود، اما می توان با یک نوع شبیه‌ سازی تمدنی اسلامی، هر چند به طور اندک و به سهم خودمان در این پروسه تاثیرگذار باشیم. این مدل تمدن اسلامی، به ‌نوعی زمینه و بستر ظهور حضرت بقیة الله الاعظم(عج) را نیز محقق خواهد کرد.

نقش فرهنگ و دانش و علم ورزی در جهت نیل به آرمان های جامعه جهانی مهدوی چگونه تبیین شده است؟ آیا در این زمینه ها موفق عمل کرده ایم؟

یکی از محورهای اساسی و مهم ارکان تمدن سازی اسلامی، نظام‌ واره‌ فرهنگ و عقلانیت و خِردورزی است؛ عقلانیت یعنی نیروی خرد انسان را استخراج کردن و آن را بر تفکرات و اعمال انسان حاکم قرار دادن؛ براساس آنچه تحت عنوان اوج گیری کمالات در عصر ظهور تمدن مهدوی بیان شد، عصر ظهور را می توان عصر( تکامل خرد) نامید. آرمانشهر وعده داده شده مهدوی، عصر گسترش علوم و دانش هایی است که در طول اعصار و قرون در پشت پرده ها مکنون مانده است!

امام صادق(ع) در این باره نکات قابل تأملی بیان فرموده اند؛ ایشان در حدیث شریفی می فرمایند:«الْعِلْمُ‏ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ‏ حَرْفاً فَجَمِیعُ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ حَرْفَانِ فَلَمْ یَعْرِفِ النَّاسُ حَتَّى الْیَوْمِ غَیْرَ الْحَرْفَیْنِ فَإِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرِینَ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِی النَّاسِ وَ ضَمَّ إِلَیْهَا الْحَرْفَیْنِ حَتَّى یَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِینَ حَرْفاً» یعنی «علم و دانش دارای 27 حرف است؛ تمام آنچه پیامبران الهی(ع) برای مردم آوردند، تا زمان ظهور حضرت قائم(عج)، بیش از دو حرف نخواهد بود و مردم بیش از آن دو حرف را نخواهند شناخت؛ اما هنگامی که قائم ما(عج) قیام کند، 25 حرف دیگر علوم را برای مردم  آشکار خواهد ساخت و آن را در میان مردم منتشر می سازد. حضرت قائم(عج) دو حرف دیگر را نیز با باقیمانده علوم جمع خواهد کرد  تا 27 حرف واقعی علم انتشار یابد.»(الخرائج و الجرائح، قطب الدین راوندی، ج 2، ص 841،).

آیا این گستره عظیم خرد ورزی و علم اندوزی شامل همه مردم می شود؟

طبق روایات وارده: «تؤتون الحکمة فی زمانه» (نعمانی، الغیبة، ص 238) معنای این کلام این است که در دولت مهدوی، به همه مردم و در همه نقاط، حکمت و علم آموخته خواهد شد.

آنچه بشر امروزی هم به آن رسیده است این است که توسعه فرهنگی، برتری دادن فرهنگ و خِرد بر همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه با هدف متعالی انسانی است؛ بنابراین، فرهنگ به یقین مهم ‌ترین ویژگی تمایزبخش حیات انسانی از حیات غیرانسانی خواهد بود.

هدف نهایی توسعه فرهنگی، باید رشد و تعالی انسان، آن هم در همه ابعاد باشد و رشد مادی نیز زمینه سازو لازمه حقیقی تعالی انسانی است و برای تحقق این دو اصل مهم، فراهم کردن بسترها، امری است لازم و ضروری، قطعاً بدون ایجاد بستر مناسب فرهنگی نمی‌توان به دنبال تحقق توسعه در ابعاد دیگر جامعه بود.

ادامه دارد....