حجت الاسلام علیرضا نظری خرم، عضو پژوهشکده تفسیر پژوهشگاه دارالحدیث در گفت و گو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان درباره ارتباط سیره حضرت امام کاظم علیه السلام در افزایش جمعیت شیعه و مسئله تربیت نسل منتظر، اظهار کرد: آنچه در منابع حدیثی و تاریخی اسلام، در رابطه با امام کاظم علیه السلام نقل شده گویای این است که در غالب آثار تعداد فرزندان آن حضرت(ع) را زیاد برشمرده اند. البته اعداد و ارقام متفاوتی در منابع گوناگون نقل شده و حتی در برخی منابع این تعداد را تا 59 فرزند نیز ذکر کرده اند.
وی افزود: اما به واقع اینگونه نیست و بزرگان ما معتقدند که برخی از این اسامی ای که به عنوان فرزندان امام موسی بن جعفر علیه السلام از آنها نام برده شده، در واقع «القاب» فرزندان ایشان بوده و تکرار این القاب، باعث ازدیاد اعداد و ارقام شده است. یعنی تعداد فرزندان حضرت(ع) کمتر از این ها بوده اما به دلیل ذکر و تکرار القاب آنها، این تعداد بیشتر نشان داده می شود.
عضو پژوهشکده تفسیر تصریح کرد: حال برفرض صحیح بودن این تعداد، سوال این است که آیا تعداد زیاد فرزندان حضرت(ع)، مانعی در فعالیت های تبلیغی و ارشادی امام(ع) ایجاد کرد؟ به گواهی تاریخ اینگونه نبوده است. علاوه بر این حقیقتی را نیز باید درنظر گرفت و آن این که امام کاظم علیه السلام چندان عمر طولانی هم نداشته اند و بخشی از عمر شریف شان را نیز در زندان سپری کردند. بنابراین جای این سوال است که اصولا چه اصراری بر تولد این همه فرزند وجود داشته است؟
حجت الاسلام نظری خرم گفت: به طور کلی بحث درباره ازدواج های ائمه(ع) مدتی است که رواج پیدا کرده و بخصوص در فضای مجازی این مسئله را در قالب شبهه مطرح می کنند. برخی تلاش می کنند با طرح این مسایل در قالب شبهه به سیره و عملکرد ائمه اطهارعلیهم السلام ایراد گرفته و آن را به مسایل جنسی مرتبط کنند؛ اما آنچه از نتایج تاریخی و مطالعات دقیق شرایط آن روزگار بر می آید این است که اصولا در سیره و سبک زندگی ائمه اطهارعلیهم السلام داشتن فرزندان زیاد، یک موضوع پسندیده بوده که اختصاص به حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام نیز نداشته و هر یک از امامان بزرگوار ما که فرصت و عمر طولانی تری داشته اند از جمله امام صادق علیه السلام، حضرت امیرالمومنین علیه السلام و...) فرزندان بیشتری نیز داشته اند.
کارشناس علوم حدیث در ادامه با اشاره به فرهنگ بومی خودمان در گذشته گفت: در کشور خودمان نیز در دورانی نه چندان دور داشتن 10 ، 12 فرزند آن هم از یک همسر، مرسوم و معمول بوده است. ما زندگی امروز را مدنظر قرار می دهیم اما نباید با این ذهنیت، رخدادی که مربوط به 1400 سال پیش است با شرایط فعلی مقایسه کرد؛ باید عرف آن زمان را در نظر گرفت. در آن زمان داشتن چند همسر مرسوم بوده و مانند امروز نبوده که ناهنجاری محسوب شود. و تعداد زیاد فرزندان نیز در گذشته نه تنها مذموم نبوده بلکه کاملا عرفی و سبک و سیره معمول زندگی بوده است.
وی در رابطه با مشکل جامعه امروز تصریح کرد: مسئله امروز ما این نیست که آیا اهل بیت(ع) فرزند زیاد را دوست داشته اند یا نداشته اند؟ مشکل امروز ما متأثر از «سبک غلط زندگی» است. امروز حتی خانواده ها و قشرهای مذهبی ما نیز شجاعت و جسارتِ داشتن ِفرزندان زیاد را ندارند. چیزی که در جامعه منتظر پسندیده به نظر نمی رسد. این معضل هم ریشه در سبک غلط زندگی دارد. تا زمانی هم که این سبک زندگی تغییری نکند اتفاقی در این حوزه رخ نمی دهد.
حجت الاسلام نظری خرم افزود: موضوع فرزندآوری در یک جامعه منتظر چیزی نیست که با توصیه و بخشنامه درست شود. تا وقتی سبک زندگی ما اصلاح نشود نمی توان توقع تغییر داشت. سبک زندگی اسلامی و منتظرانه یعنی زندگی آسان، ازدواج آسان، اشتغال آسان، مسکن آسان، تفریح آسان؛ و... باید با ساده گرفتن زندگی، نشاط را به خانواده ها بازگرداند. اگر «نشاط و شادمانی» به خانواده ها برگردد، اگر «آسان و ساده زندگی کردن» به خانواده ها برگردد آن روز می توان از خانواده ها توقع داشت که تعداد فرزندان بیشتری داشته باشند.
عضو پژوهشکده تفسیر دارالحدیث یادآور شد: تا زمانی که این سبک زندگی تغییر نکرده، اتفاقی در فرزندار شدن یا نشدن خانواده ها حتی با اعتقادات دینی و مذهبی رخ نمی دهد. با توصیه و بخشنامه و مشوق هایی که هر از گاهی در دولت یا مجلس اعلام می شود کار پیش نمی رود. تا وقتی سبک زندگی به گونه ای تنظیم می شود که انواع گرفتاری ها، اجاره منزل، مشکلات شغلی ومشکلات معیشتی و... وجود دارد، طبعا خانواده ها کمتر فرزند خواهند داشت و این یک امر کاملا طبیعی است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به نظر می رسد که بخشی از این مسأله، جنبه حاکمیتی دارد و باید در سطح مقامات ارشد و تمیم گیران نظام، فکری به حال آن شود. وگرنه با مشوق های گاه و بیگاه و توصیه و... نتیجه ای به دست نمی آید و تحولی ایجاد نمی شود.
نظر شما