خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "متأسفانه اشخاص الان «بخشنامه‌ای» شده‌اند. اغراق نمی‌کنم؛ ولی هرگز در چارچوب بخشنامه در حوزه دین فعالیت ننموده‌ام. همیشه فراتر از بخشنامه رفته‌ام. چارچوبی که ستاد اقامه نماز می‌نویسد، ما باید بیشتر از آن را انجام دهیم. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «اَعینونی بِوَرَعٍ وَ اجتِهادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سدادٍ» یعنی «با پرکاری، با فعالیت‌های جدی و کارهای خوب مرا یاری کنید». «اجتهاد» یعنی «کار خوب» و «سداد» به معنی «خوب کار کردن» است. همه باید هم کار خوب انجام دهیم و هم خوب کار کنیم."
مرکز تخصصی نماز سلسله جلساتی گفتار پژوهی با حضور اساتید و کارشناسان با هدف دستیابی به راهکارهای کاربردی ترویج نماز برگزار می کند. در یکی دیگر از این جلسات مهمان جناب حجت‌الاسلام و المسلمین عباس خاک، دبیر ستاد اقامه نماز وزارت جهاد کشاورزی بودیم. آنچه در ادامه می آید گزیده ای از گفتگوی ما با این مقام مسئول است.
وظایف راهبردی وزارت جهاد کشاورزی در موضوع نماز از چه مراجعی استنتاج می‌شود؟
دلایل محکمی در قرآن و روایت آمده که اقامه نماز را یک وظیفه برمی‌شمارد. مهمترین آنها آیه شریفه «الَّذينَ إِن مَكَّنّاهُم فِي الأَرضِ أَقامُوا الصَّلاةَ» است. خداوند به هر کس به هر مقدار قدرت اجرایی و دینی داده و توانمندی ایجاد کرده، به همان اندازه برای او تکلیف معیّن کرده است. رهبر معظم انقلاب وظایفی بر عهده ما گذاشته‌اند. به طور جد پیگیر پیام‌های رهبر هستیم. هر سال که آقا در اجلاس نماز مطالبی می‌گویند در جلسات مشورتی با حضور نماینده ولی فقیه در مرکز، نمایندگان ولی فقیه در استان‌ها و روحانیان جهادهای استانی به بحث می‌نشینیم. توصیه‌های ایشان را از زوایای مختلف بررسی و تبدیل به راهبرد می‌کنیم.
برای اجرای این وظایف چه اقداماتی تاکنون انجام شده‌اند؟
وزارت جهاد حدود80 هزار پرسنل دارد. فرهنگ‌سازی نماز در اینجا فقط برای کارکنان نیست؛ بلکه خانواده‌ها را نیز شامل می‌شود. اگر هر همکار جهادی دو فرزند داشته باشد، با همسرش در مجموع حدود 320 هزار نفر را مخاطب خود می‌انگاریم. پس وظایف ما بسیار سنگین و جدی است.
اولین طیف مخاطبان آموزش‌های ما روحانیان هستند. تاکنون حداقل 4 دوره آموزشی و در هر سال برای 500 روحانی، با موضوع شیوه دعوت همکاران، خانواده‌ها و فرزندان آنها به نماز دوره داشته‌ایم. دسته دوم دوره‌های آموزشی برای خانواده‌هاست که طی نشست‌های استانی انجام می‌گیرد.
برای جلب مشارکت مدیران و حضور آنها در نماز جماعت که حضور حداکثری کارکنان را در پی خواهد داشت، چه راهکاری دارید؟
یکی از مهمترین راهکارهای تقویت نماز در دستگاه‌های اداری کشور، عملکرد مقامات عالی است. در بعضی دستگاه‌ها مدیرانی را دیده‌ام که همیشه در نماز حضور دارند. یکی از آنها آقای جلالی، رئیس سازمان جنگل‌هاست. تاکنون ندیده‌ام که ایشان در سازمان باشد، ولی در نماز جماعت حضور نیابد. دیگری آقای رکنی، معاون آقای وزیر است. بیشترین شرکت‌کنندگان نماز جماعت، کارکنان زیرمجموعه آنها، یعنی بخش امور دام هستند؛ زیرا آقای رکنی که مسئول این بخش است، خودش در نماز حضور می‌یابد.
30% از مدیران اینجا در نماز جماعت شرکت می‌کنند. دوره‌های آموزشی نقش مؤثری دارند؛ ولی انس با مدیران را مهمترین راهکار می‌دانم. بنده و آقای عالِمی ـ نماینده محترم ولی فقیه در وزارت جهاد ـ به طور متناوب با مدیران ارتباط و جلسه داریم. ماهانه یا دو ماه یک بار آنها را می‌بینیم و حال و احوال می‌پرسیم و گهگاه به جلساتمان دعوتشان می‌کنیم.
درمورد دوره‌های آموزشی‌تان بیشتر توضیح دهید؟
ما در اداره کل عقیدتی 34 دوره آموزشی با رویکرد دینی برگزار می‌کنیم. البته فقط 11 تا از آنها مستقیماً مرتبط با نماز هستند و گواهی ضمن خدمت برایشان صادر می‌شود. یکی از تجارب خوب این بود که علاوه بر دوره‌های کوتاه مدت، در دو سال اخیر برای صد نفر از روحانیون دوره بلندمدت ارتقای تحصیلی نیز پیش‌بینی کرده‌ام که به صورت نیمه حضوری و با هدایت اساتید برجسته انجام می‌شود.
از یک تجربه برتر بگویید؟
در سازمان‌های تابعه در تهران 38 امام جماعت فعالند. در جاهایی که نماینده نداشتیم، رابط عقیدتی گذاشتیم. رابطین از ما پول نمی‌گیرند؛ ولی سالی یک بار هدیه‌ای به ایشان می‌دهیم. تقدیرنامه هم دریافت می‌کنند. سالی یک بار دوره آموزشی نماز و قرآن در یکی از استان‌ها برایشان برگزار می‌گردد. یکی از دلایلی که در ارزیابی‌ها نمره بالا گرفتیم و شایسته تقدیر شدیم، همین بود. امام جماعت در سایر دستگاه‌ها نماز می‌خواند و می‌رود؛ ولی به صورت ثابت فعالیت نمی‌کند. حال آنکه رابط عقیدتی ممکن است مدیر کل یک بخش باشد. او به ما کمک می‌کند؛ ولی نیروی ما نیست. ابتکار خوبی بود. بدین منظور افراد علاقه‌مند و دارای روحیات دینی را انتخاب می‌کنیم. تمام دوره‌های آموزشی حضوری، غیرحضوری، نیمه حضوری و مجازی را برایشان برگزار می‌کنیم.
فرمودید از 100 نفری که در اداره هستند، شاید 40 یا 50% در نماز شرکت کنند. آیا رصد آماری یا کیفی صورت گرفته که بدانید علت عدم حضور این افراد در نماز جماعت چیست؟ این را هم در نظر بگیرید که شما 500 روحانی برای 80 هزار پرسنل دارید؛ یعنی به ازای هر 1600 نفر یک روحانی!
شخصاً معتقدم افراد نمازنخوان خیلی کم داریم؛ اما آنهایی که نمی‌آیند چند علت دارد که بعضاً پرسیده‌ایم. برای برخی، اهمیت نماز جا نیفتاده. عده‌ای فکر می‌کنند اگر بیایند، ریا می‌شود. عده‌ای غرور دارند. برخی اشخاص در فرهنگی تربیت شده‌اند که نماز را جدی نمی‌گیرد و اهمیت ارتباط با خالق برایشان جا نیفتاده است. شاید بعضی از امام جماعت خوششان نیاید یا او را عادل ندانند. بعضاً عده‌ای هستند که زیاد کار می‌کنند و به نماز جماعت نمی‌رسند. به همین دلیل نماز را در اتاقشان می‌خوانند.
آیا مشکل از خود آنهاست که برایشان جا نیفتاده یا مدیر سخت‌گیری می‌کند و به آنها می‌گوید: «باید پای کار خود بایستی؟» آیا راه حل به آن مدیر برمی‌گردد یا به آن کارمند؟
هر دو نوع را داریم. گاهی مدیر سخت‌گیر است و گاهی خود شخص فرصت نمی‌کند. یکی از کارهای خوبی که امام جماعت می‌تواند بکند ـ البته بیشتر ائمه جماعت ما توجیه شده‌اند و آن را انجام می‌دهند ـ این است که بین یک ربع تا یک ساعت قبل از نماز در نمازخانه حضور یابند. این روحانی وقت می‌گذارد و با افراد صحبت می‌کند و حرف آنها را می‌شنود. حتی قرارداد کار فرهنگی با امام جماعت می‌بندیم و اضافه‌تر از حقوق معمول به او می‌دهیم تا زودتر از وقت به نمازخانه برود یا در اتاق‌ها با کارمندان سلام و احوالپرسی نماید.
برای کارمندان و خانواده‌های آنها چه برنامه‌ای دارید؟
نقش عمیق و مؤثر خانم‌ها در این زمینه قابل کتمان نیست. اگر در کشور ما تلاش زیادی در تربیت بانوان صورت گیرد، کشور موفق خواهد بود. ما تاکنون کار خاصی در این رابطه نکرده‌ایم؛ ولی تمام فعالیت‌هایی که برای آقایان انجام داده‌ایم، برای خانم‌ها نیز صورت گرفته است. بعضاً در طول سال یا ماه رمضان، خانم‌های مبلّغ را به طور خاص برای ارتباط با کارمندان زن به اداره می‌آوریم.
ساختار اداری و تشکیلاتی ستاد اقامه نماز را در وزارتخانه خود مناسب می‌بینید؟
بله! ولی به همین ساختار نمی‌توان اکتفا نمود و ما هم اکتفا نمی‌کنیم. از صاحب‌نظران و مدیرانی که عضو ستاد و شورای اقامه نماز نیستند نیز برای این کار دعوت می‌کنیم. در اولین جلسات شورای نماز مصوباتی را گذراندیم که اجازه می‌داد افراد را از بیرون دستگاه دعوت نماییم. بعضاً روحانیون یا استادان دانشگاه را از سایر جاها می‌آوردیم.
یک سؤال کلی دارم که می‌تواند در فضای وزارتخانه‌ای شما یا کل جامعه مصداق یابد. این همه فعالیت در تمام نهادها صورت می‌پذیرد، ولی باز هم برای اقامه نماز نتیجه‌ای که انتظارش را داریم نمی‌بینیم . گره کار کجاست؟
باید با مردم خوش‌اخلاق و صادق باشیم. «گوستاو لوبون» می‌گوید: «پیغمبر هیچ چیز نداشت به جز خوش اخلاقیِ صادقانه». گاهی در جلسات عده‌ای می‌گویند: «برای انجام کارها پول نداریم». می‌گویم: «اولاً! اینطور نیست که هیچ بودجه‌ای ندهند. ثانیاً اگر پول هم ندادند تو تکلیف دینی خود را چطور انجام می‌دهی؟ مگر آخوندهای زمان شاه، پول داشتند؟». حتی اگر هیچ پولی به من ندهند و دوره آموزشی نگذارند، در وزارتخانه‌ای که 700 نفر کارمند دارد، باید گفتگو نماییم و رفتار صادقانه و حسنه نشان دهیم.
و سخن پایانی
متأسفانه اشخاص الان «بخشنامه‌ای» شده‌اند. اغراق نمی‌کنم؛ ولی هرگز در چارچوب بخشنامه در حوزه دین فعالیت ننموده‌ام. همیشه فراتر از بخشنامه رفته‌ام. چارچوبی که ستاد اقامه نماز می‌نویسد، ما باید بیشتر از آن را انجام دهیم. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «اَعینونی بِوَرَعٍ وَ اجتِهادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سدادٍ» یعنی «با پرکاری، با فعالیت‌های جدی و کارهای خوب مرا یاری کنید». «اجتهاد» یعنی «کار خوب» و «سداد» به معنی «خوب کار کردن» است. همه باید هم کار خوب انجام دهیم و هم خوب کار کنیم.
نظر شما