خبرگزاری شبستان: معمولا اشتباهی که میان افراد غیرمتخصص در حوزه مهدویت دیده می شود این است که تصور می کنند الگو قرار دادن جامعه عصر ظهور، یعنی این که می توان مواردی را که در عصر ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اتفاق می افتد، عینا در دوره پیش از ظهور نیز محقق کرد. در حالی که این یک اشتباه بسیار مهم و استراتژیک است.
دوره ظهور ویژگی های خاصی دارد که این ویژگی ها را در هیچ دوره دیگری حتی دوره انبیاء وائمه - چه در زمان حضور آنها در جامعه و چه دوره غیبت آنها- نمی توان دید. شاخصه هایی مانند حضور بهترین افراد بشر، کامل ترین برنامه ها، یارانی از جنس متنوع و متفاوت که قبلا بوده اند - چون شما حضور جدی ملائکه، انسان های صالح و جنیان را در این دوره می بینید- از جمله ویژگی های خاص عصر ظهور است و مجموعه اینهاست که تمدن مهدوی را رقم می زند. بنابراین ما نمی توانیم آن دوره را به عنوان الگو، محقق کنیم اما می توان به عنوان یک مقصد به آن توجه داشت.
این بخشی از سخنان محمود مطهری نیا، دکترای تاریخ و تمدن اسلام وعضوهیئت علمی گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی تهران است که در گفت و گو با خبرگزاری شبستان مطرح شد. بخش دوم این گفت وگو را در ادامه می خوانید؛
آنچه از ما خواسته شده حرکت در مسیر تمدن مهدوی است
مطهری نیا افزود: بهترین یاران و همراهان در دوره ظهور در کنار امام زمان علیه السلام حضور دارند و تمدن مهدوی به مفهوم عام آن با وجود شاخصه های مختلفی است که رقم می خورد و چون این شاخصه ها (همه با هم) وجود ندارند هیچ یک از انبیاء و اولیا بیش از این نتوانسته اند آن اتفاق بزرگی را که حضرت حجت علیه السلام رقم می زند، انجام دهند.
وی یادآور شد: این یک واقعیت است که تمدن مهدوی یک مطلب کاملا منحصر به فرد و خاص ِامام زمان است وهیچکس غیر از ایشان نمی تواند آن را محقق کند ولی حرکت در این مسیر چیزی است که از ما خواسته شده است.
وی در توضیح این مطلب گفت: کسی که در حال حاضر در تهران یا ایران حضور دارد و می خواهد به سمت قبله نماز بخواند طبیعتا اگر از امکانات مادی مانند هواپیما یا غیرمادی مثل طی الارض استفاده نکند نمی تواند هر وعده نماز را در مکه و مسجدالحرام به جا آورد. چیزی هم که از ما خواسته شده این است که «رو به سمت کعبه و مکه نماز بخوانیم» نه حتما داخل مسجدالحرام و داخل مکه؛ به عبارت دیگر ازما خواسته شده که درمرحله اول رو به کعبه، در مرحله دوم رو به مسجدالحرام و برای کسی که این امکان را ندارد، رو به شهرمکه نماز بخوانیم. طبیعتا کسی که فاصله او با شهر مکه و کعبه زیاد باشد نمی تواند نمازهای خود را در مسجدالحرام بخواند. اما در هر جای دنیا که باشد حتی خارج از کره زمین، چیزی به نام «قبله» موضوعیت دارد و باید به سمت قبله نماز خواند. موضوع مهدویت نیز در جهت گیری ها و حرکت کلی ما چنین جایگاهی دارد. یعنی می تواند جهت گیری های ما را در زندگی پیش از دوران ظهور مشخص کند.
اولویت های ما را باید«مهدویت» و«آخرالزمان» رقم بزند
مطهری نیا تصریح کرد: ما نمی توانیم آن تمدن را ایجاد کنیم ولی جهت گیری ما باید رو به تمدن مهدوی باشد. تمدن ِ مهدوی ِ پیش از ظهور، «تمدن ِ منتظران»است که شاخص های آن درعرصه های مختلف قابل مطالعه است. اما«تمدن منتظران» با «تمدن منتظرانه» متفاوت است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: اینکه ما در روایات داریم که امام زمان علیه السلام تغییراتی را در مساجد، اماکن و منازل رقم می زنند برای افراد پیش از ایشان این کار چندان مجاز نبوده است. این یک نکته است اما درعرصه تولید علم وعلومی مانند مدیریت، جامعه شناسی، روانشناسی و... نیز مباحثی وجود دارد. به عنوان مثال ما به «روانشناسی» نیاز داریم ولی نه روانشناسی با تعبیر، تقریر، هدف سازی و تعریفی که غرب از آن دارد بلکه «روانشناسی ای» با پایه های اسلامی، اهداف اسلامی و جزییات اسلامی که بتواند در فضای بومی خودمان پاسخگو باشد.
این کارشناس مهدوی در همین رابطه ادامه داد: چیزی که امروز ما شاهد آن هستیم این است که نگاه ما در این رابطه می تواند «توجه به امام زمان، مهدویت و آخرالزمان» باشد اما نگاه دقیق تر و درست تر این است که وقتی می خواهیم در حوزه روانشناسی کار کنیم اولویت های ما را موضوع «مهدویت» و«آخرالزمان» رقم بزند که این در واقع همان جهت دهی ما است.
صرف اسلامی بودن یک موضوع، دلیل نمی شود که جزو اولویت های زمان ما باشد
مطهری‌نیا خاطرنشان کرد: وقتی اولویت شما «مهدویت» و«انتظار» باشد نوع ورود ِشما به مباحث، کاملا متفاوت می شود؛ اولویت ها متفاوت می شود. این یک امر کاملا امکان پذیر است که انسان همه اعمال صالح را انجام دهد در عین حال جهنمی هم باشد. به عنوان نمونه شما در فضای کربلا ممکن است افرادی را درمیان کوفیان ببینید که اهل نماز باشند، اهل روزه باشند، قرآن ختم کنند و ... تمام این اعمال، اعمال صالح است ولی وظیفه، در آن مقطع چیز دیگری است. اگر قرار است کسی نماز و عبادتی نیز داشته باشد باید در کنار و همراه امامش باشد. امروز نیز همین گونه است یعنی صرف اینکه یک موضوع، اسلامی باشد دلیل این نیست که جزو اولویت های زمان ما باشد.
محقق و پژوهشگر مهدوی گفت: موضوع «مهدویت» و«انتظار» است که اولویت واقعی زمان ما را تعریف می کند و تشکیل می دهد. ما باید بر اساس این دو محور زندگی های خود را بازسازی و بازنگری کنیم. اینکه امروز در عرصه مدیریت کلان کشور مسئولان ما باید چه جهت گیری ای داشته باشند؟ با توجه به این محورها ، بعضی از اولویت ها خود به خود کنار می رود و برخی اولویت های دیگر باید جایگزین شود تا ما در مسیری حرکت کنیم که متناسب با نیازهای یک جامعه منتظر باشد.
وی در ادامه با اشاره به چگونگی تشخیص اولویت ها با توجه به دو محور مورد نظر خاطرنشان کرد: آنچه که از سالها پیش از این در آموزه های مهدوی مطرح است این است که نشانه های ظهور دو دسته اند؛ نشانه های نزدیک به ظهور؛ و نشانه های با فاصله و کلی؛ که هر دو گروه از این نشانه ها در عرصه طبیعی، انسانی و سایرعرصه ها قابل مطالعه است. به عنوان مثال ما وقتی در روایات داریم که هر چه به زمان ظهور نزدیکتر می شویم پدیده هایی مانند سیل و زلزله بیشتر می شود، پس مدیریت شهری و شهرسازی ما باید متناسب با وضعیت انجام شود.
تفاوت های «تمدن منتظرانه» با «تمدن منتظران»
مولف مهدوی افزود: درروایات آمده است که حفظ دین در آخرالزمان، از نگاه داشتن گلوله آتشین در دست سخت تر است این روایت در واقع وظیفه وزارت علوم ما، وظیفه آموزش وپروزش ما، وظیفه حوزه های علمیه و سازمان تبلغات ما و... را مشخص می کند. اما متاسفانه با توجه به کوتاهی هایی که ما تاامروز داشته ایم وبا ظهور پدیده ای به نام اینترنت و پس از آن شبکه های اجتماعی، بخشی از این روایات به راحتی محقق می شود. یعنی فرد صبح ایمان دارد اما نمی تواند تا شب ایمان خود را حفظ کند.
مطهری نیا ادامه داد: تمدن نوین اسلامی در واقع یک «تمدن منتظرانه» است که در آن هم جهت گیری کلی تمدن، باید یک «جهت گیری منتظرانه» باشد وهم باید افراد در مسیر «منتظر شدن» قدم بردارند تا بتوانند یاران امام زمان علیه السلام باشند. تفاوت «تمدن منتظرانه» با «تمدن منتظران» در این است که شما در«تمدن منتظرانه» ممکن است افراد مسیحی، یهودی، غیرشیعه و.. را نیز ببینید که نوع حرکت آنها، در حرکتِ کلی، به «انتظار» کمک می کند اما در «تمدن منتظران» اینگونه نیست یعنی ممکن است یک نفر صرفا منتظر باشد که این تمدن یک جایگاه و اعتباری پیدا کند.
نظر شما