ابراهیم علیپور، دانش آموخته حوزه و دانشگاه و رییس گروه فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در گفت و گو با خبرنگار شبستان، پیرامون مقوله تفکر در آموزه های اسلامی و جایگاه آن در اعمال شب قدر، عقلانیت را مقدمه درک شب قدر معرفی کرد.
وی با اشاره به اینکه تامل و تفکر یکی از عبادات سفارش شده و موکد شب قدر در روایات ائمه معصومین(ع) است، اظهار داشت: در آموزه های اسلامی به تامل و تفکر به قدری اهمیت داده شده است که گاه تعابیری که در آن باره به کار برده می شود، اعجاب برانگیز است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در همین باره با بیان روایتی در اهمیت تفکر در آموزه های اسلامی، گفت: در روایتی امام معصوم(ع) می فرمایند که دو رکعت نماز انسان عالم، برابر با هزار رکعت نماز انسان جاهل است.
وی صفت "عالم" را در این روایت برای فرد نمازگزار، به خاطر بحث "خردورزی" او دانست و ادامه داد: دلیل ارج گذاری فعل شخصی با صفت "علم" که در روایت به "عالم" تعبیر شده است، به این دلیل است که علم او نتیجه خردورزی بوده و عقلانیت و خردورزی نیز در نهایت به معرفت منتهی خواهد شد.
مولف کتاب "هست ها و بایسته های فلسفه اسلامی" بر این باور است که معرفتی که در نهایت منجر به بینایی، بصیرت، حقیقت یابی و قرار گرفتن در سیر الی الله می شود، خود نتیجه و محصول عقلانیت، تامل و تدبر است.
وی در همین باره افزود: انسان برای رسیدن به مقام قرب الی الله هیچگاه نمی تواند بدون سیر و سلوک به این مهم نایل آید، و برای اینکه بتواند سیر و سلوکی داشته باشد، راهی جز معرفت خدا و نفس خود را ندارد؛ و همه معارف نیز از تامل و تدبر حاصل می گردد.
مولف کتاب "درآمدی بر چیستی فلسفه اسلامی" با اشاره به آموزه هایی که معرفت نفس را نصف دین، راس دین و اساس هر معرفتی معرفی می کند، اظهار داشت: احادیثی که در باب اهمیت معرفت نفس بیان شده اند، به خوبی می توانند شاهدی دیگر بر جایگاه تفکر در اندیشه اسلامی باشند.
وی به روایتی با مضون "افضل الاعمال معرفت النفس" اشاره کرد و ادامه داد: اگر انسان خود را بشناسد، در نتیجه می تواند به معرفت الله نایل آید و سپس می تواند مسیر قرب و وصول به سوی حق را شناسایی کند و در نهایت همان کسی خواهد شد که از او به انسان کامل یا حقیقت محمدیه(ص) در روایات و آموزه های دینی تعبیر شده است.
علیپور با تاکیدی چند باره بر اینکه همه این معارف و حقایق، نتیجه و محصول تامل و تفکر است، اظهار داشت: در روایات بر این امر اشاره شده است که انسانی که عبادت کمتری انجام داده و مثلا به واجبات بسنده می کند، اما در مقابل تامل و تفکر بیشتری دارد، این تامل او، جبران عبادت او را خواهد کرد و لذا دو رکعت نماز عالم را برابر با هزار رکعت نماز فرد غیر عالم دانسته اند.
وی در همین باره به روایات دیگری در فضیلت فرد عالم و متفکر اشاره کرد و گفت: روایتی که قلم انسان متفکر را برابر با خون شهید می داند، حاوی این نکته است که فرد عالم و متفکر، با قلم خود از جانش مایه می گذارد.
دانش آموخته حوزه علمیه قم با این ادعا که راه فهم و وصول به حقیقت شب قدر، تامل و تفکر است، ادامه داد: اگر به شب قدر با تامل و تفکر وارد شویم، صرف همین تامل باعث خواهد شد که به اندازه ظرفیتمان از خواص شب قدر بهره مند شده و ذره ای از حقایق آن را فهم کنیم.
وی به سفرهای زیارتی بسیاری که در طول زندگی نصیب هر فردی می شود اشاره کرد و گفت: کم نیستند کسانی که بارها به سفرهای زیارتی مکه مکرمه یا عتبات عالیات مشرف شده اند و یا حتی در شب های قدر در طول سالیان متمادی به تضرع پرداخته و قرآن بر سر گرفته اند، اما تاثیری که این اعمال برای این افراد داشته، بسیار کم بوده و هست.
دبیر کمیته علمی کنگره روز جهانی فلسفه، علت این تاثیر و جذبه کم در اعمال مختلف دینی را عدم معرفت دانست و ادامه داد: در مقابل ممکن است یک فرد صرفا با یک سفر زیارتی کوتاه، چنان مجذوب شده و با تامل و معرفتی که دارد، چشمه هایی از حقیقت به رویش گشوده شود، که همان راه صد ساله دیگران را یک شبه بپیماید.
وی در همین باره به روایاتی اشاره کرد که قرآن و زیارت بی معرفت را بدون اثر می دانند، و اظهار داشت: هر چند چنین اعمال ثواب اخروی خواهد داشت، اما اثری که برای آن ها در روایات مختلف بیان شده است را برای عامل به آن ها به ارمغان نخواهد آورد.
علیپور در همین باره به داستان حضرت عیسی(ع) و یکی از امت ایشان مثال زد و گفت: فردی حضرت عیسی را دید که روی آب راه می رود. پس از آنکه چگونگی این امر را از حضرت پرسید، حضرت بر روی کاغذ مطلبی را نوشت و به او داد تا با خود همراه داشته باشد و او هم بتواند همراه ایشان روی آب حرکت کند.
علیپور در ادامه گفت: آن فرد دید که با همراه داشتن آن کاغذ به راحتی می تواند مانند حضرت عیسی بر روی آب گام بردارد. هنگامی که به کاغذ نگاه کرد، دید که بر آن "بسم الله الرحمن الرحیم" نوشته شده است. سپس رو به حضرت کرد و پرسید: یا رسول الله، من که خود این ذکر را بلد بودم و می توانستم بگویم و بر آب حرکت کنم، چرا شما آن را نوشتید و به من دادید؟
وی با بیان اینکه بسم اللهی که یک فرد معمولی بر زبان جاری می کند و شاید در مواردی لقلقه زبان باشد، با بسم اللهی که یک پیامبر اولولعزم می گوید، تا این حد تفاوت دارد، اظهار داشت: حضرت عیسی(ع) به آن فرد گفت که من به حقیقت بسم الله پی برده ام و لذا می تواند چنین تاثیری نیز داشته باشد.
علیپور در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه عقل، رسول باطن است، اظهار داشت: این رسول باطنی به اندازه همان حقیقت محمدیه(ص) که رسول ظاهر است، می تواند انسان را راهبری و هدایت کند و هر دو به عنوان رسول و راهبر انسان معرفی و شناخته شده اند.
وی بر این باور است که تامل در گذشته و آینده هر کس و حسابرسی نفس در این شب های قدر، از بسیاری دعا و قرآن خواندن هایی که بدون تامل و تفکر و معرفت حاصل می شود، برتر بوده و تاثیر بیشتر و مفیدتری برای افراد دارد.
علیپور با تاکید بر اینکه تامل و تدبر و عقلانیت، مقدمه درک شب قدر است، گفت: همانطور که پیامبر قبل از ورود به ماه مبارک رمضان، رختخواب و محل استراحت خود را جمع می کرد تا برای استفاده از حقایق این ماه آماده شود، این عقلانیت و خردورزی نیز برای ما مقدمه درک شب قدر و حقایق این ماه است.
وی با اظهار امیداوری که با خردورزی در مسیر دین بتوانیم توشه هایی بزرگ و با برکت از این ماه مبارک برداریم، اظهار داشت: متاسفانه در این شب های قدر زیاد قرآن و دعا خوانده می شود، اما متاسفانه چون درک و فهمی در پشت این قرائت ها نیست، تاثیری که انسان انتظار دارد، از آنها حاصل نمی شود؛ چرا که اگر آثار این امور هویدا شود، غوغا می کند.
پایان پیام /
نظر شما