مصلای پایین خیابان مشهد بنایی به قدمت ۳۵۰ سال

خبرگزاری شبستان – مشهد؛ با ورود اسلام به جامعه بشری و انجام فرایض الهی و دستورات دین مبین اسلام به خصوص خواندن نماز و البته تاکید بر انجام این فریضه الهی به صورت جماعت، در اقصی نقاط جهان اسلام مکان هایی برای برگزاری نماز جماعت اعم از مساجد، حسینیه ها و در ابعاد بزرگ تر یعنی مصلی ها به وجود آمد.

مصلی ها مکان های بزرگ و وسیعی هستند برای برپایی نمازهای جمعه، نماز اعیاد، نماز باران و همچنین محلی برای برگزاری مراسمات ملی و مذهبی در طول سال و در برخی اوقات هم برای اجتماع های مردم عام و خاص نسبت به موضوعات و مسائل جامعه که از گذشته تا کنون مورد استفاده قرار می گیرد.

در حال حاضر بزرگترین مصلایی که در کشور وجود دارد مصلای امام خمینی(رحمه الله علیه) است که مجموعه ای از فضاهای بسیار وسیع و مورد نیاز برای حضور جمعیت های میلیونی جهت برگزاری مراسمات سیاسی، اجتماعی، عبادی و انجام فعالیتهای متنوع و برگزاری نمایشگاه‌های بزرگ فرهنگی در پایتخت است.

مشهد مقدس با وجود مضجع منور علی ابن موسی الرضا(علیه السلام) که دومین شهر مذهبی جهان اسلام و همچنین پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال میلادی ۲۰۱۷ به شمار می رود در گذر تاریخ دارای دو بناهای مصلی برای برپایی نمازها، مناسبت ها و فعالیت های سیاسی و اجتماعی بوده است.

در حال حاضر در مشهد مقدس دو بنای مصلی وجود دارد که قدمت یکی از آنها به ۶۰۰ سال می رسد و در جنوب شرقی مشهد و در منطقه طرق واقع شده است که متاسفانه با حملات ازبک ها در اواخر دوران تیموریان و ابتدای دوران صفویه با نا امنی های بسیاری که ایجاد شد موجب از رونق افتادن آن مکان گردید و هم اکنون هم مورد بی مهری مسئولین واقع شده است.

اما بنای مصلای پایین خیابان مشهد که در حاشیه کنونی بولواری به همین نام قرار دارد و در گذشته به مصلای پایین خیابان مشهور بود و دلیل این شهرت هم این بود که در قدیم الایام به خیابانی که سمت بالای سر مبارک حضرت رضا(علیه السلام) بود بالا خیابان و به قسمت پایین پای حضرت هم پایین خیابان گفته می شد که در حال حاضر بالا خیابان به آیت الله شیرازی و پایین خیابان به شهید نواب صفوی تغییر نام پیدا کرده است. 

بنای مصلی پایین خیابان مشهد که مربوط به دوره صفویه است در ۱۵ دی سال ۱۳۱۰ به شماره ثبت ۱۴۱ به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است، این بنا که در قسمت شرقی شهر مقدس مشهد قرار دارد در سال ۱۰۸۷ هجری قمری در زمان شاه سلطان سلیمان صفوی به دستور نواب عالی مقام ابوصالح و کوشش شخصی به نام حاجی ملک و یک معمار به نام حاجی شجاع که اصفهانی بوده بنا شده است.

این بنای فاخر دارای یک ایوان بلند، دو رواق در اطراف آن و یک گنبد آجری است که مزین به کاشی کاری های معرق و مقرنس گچی می باشد همچنین در ایوان و رواق های این بنا هر کدام یک محراب وجود دارد و متاسفانه محراب اصلی که در ایوان قرار دارد بیش از ۳۰ درصد کاشی نگاره های آن تخریب شده است هرچند کار مرمت این بنا از اواخر سال ۸۶ شروع شد و تا تیرماه سال ۸۷ ادامه پیدا کرد اما این بنای تاریخی و توریستی همچنان نیازمند توجه مسئولین میراث فرهنگی استان است.

هم‌چنین بر روی تزئینات بنا و به کمک تطبیق بخش‌های کمی که باقی‌مانده از عناصر تزئینی طاق ایوان، نقش‌های بسیار ظریف و پیچیده‌ای به دست آمده که در بعضی قسمت‌ها با نقوش اسلیمی آراسته شده است و این طرح یک شمسۀ بزرگ مرکزی را دربر می‌گیرد که در تیزۀ ایوان جای دارد و دو شمسه نیز در طرفین طاق و شمسه‌هایی هم در پا کار ایوان دیده می‌شود همچنین خطوط بسیار دیگری هم که به طرح‌های گره در دوران اسلامی مربوط می‌شود وجود دارد که بخشی از آن‌ها در حملۀ روس‌ها به مشهد تخریب شده است.

این بنا دارای دو درب ورودی است که یک درب از خیابان اصلی و در حاشیه بولوار و یک درب هم از خیابانی در پشت بنا است که ورود و خروج بازدید کنندگان از درب اصلی می باشد و درب پشت در اصل درب ورودی یک کارگاه چوب بری است که بعد از گذشتن از این کارگاه به حیاط بنا می توان وارد شد.

حیاط این بنا که مساحت چندصد متری را در بردارد با فضاهای چمن کاری کوچکی و درختانی جوان تزئین شده است و در قسمت راست درب ورودی اصلی مرکز آفرینش و پژوهش های هنرهای سنتی و صنایع دستی که شامل قلم زنی، نقاشی و ساخت تار می باشد در حال فعالیت می باشد همچنین در جنب این پژوهشگاه یک فروشگاه صنایع دستی هم وجود دارد.

این اثر ملی سالانه پذیرای تعداد بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی است که شیفته تاریخ کهن این مرز و بوم و آثار به جای مانده از دوره های پیشین هستند همچنین دیدن این اثر فاخر ملی در طول سال برای عموم آزاد و به صورت کاملا رایگان می باشد.