خبرگزاری شبستان - تبریز:
مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به قلم مستعار «احمد رشیدی مطلق» در روزنامه اطلاعات ۱۷ دی سال ۱۳۵۶ منتشر شد و قیام شکوهمند ۱۵خرداد سال ۱۳۴۲ را توطئه استعمار سرخ و سیاه معرفی کرد؛ در این مقاله سخنان توهین آمیز شاه نسبت به روحانیت که قبلا چندین بار مطرح کرده بود، مجددا توسط نویسنده مقاله تکرار شده و در حقیقیت کوشیده بود تا حزب کمونیست توده و روحانیت را به عنوان استعمار سرخ و سیاه معرفی و آن ها را همدست یکدیگر توصیف کند و علاوه بر اینها توهین هایی هم به مرجعیت شیعه یعنی امام خمینی(ره) کرده بود.
عصر روز هفدهم دی ماه که روزنامه اطلاعات به قم می رسد، طلبه ای جوان این مقاله را می خواند و بلافاصله به منزل آیت الله یزدی که شب ها روضه داشتند، می رود و با صدایی بلند و آتشین حاضران در مجلس روضه را در جریان این توهین قرار می دهد که بلافاصله آیت الله یزدی به منزل حضرت آیت الله نوری همدانی می رود تا با معظم له در این خصوص صلاح و مشورت کند.
آیت الله نوری همدانی بلافاصله در همان شب تعدادی از علما و بزرگان حوزه را از جمله حضرات آیات عظام: علی مشکینی، وحید خراسانی، مکارم شیرازی، جعفر سبحانی، محمد مؤمن، محمد محمدی گیلانی، حسن طاهری خرم آبادی برای جلسه ای فوری و مهم دعوت می کند و همگی در منزل ایشان مجتمع می شوند و پس از بحث و بررسی فراوان تصمیم می گیرند که در اعتراض به این حرکت توهین آمیز رژیم شاه، روز هجدهم دی ماه، همه دروس را تعطیل کنند و در روز ۱۹ دی ماه نیز آقایان اساتید حوزه در درس ها به این موضوع پرداخته و مخالفت خود با مفاد این مقاله را اعلام نمایند.
صبح روز یکشنبه ۱۸دی ماه طلاب با تجمع در میدان آستانه حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) به سردادن شعارهایی چون«درود بر خمینی» و «مرگ بر این حکومت یزیدی» پرداختند که نیروهای پلیس به آنها حمله کرده و در صدد متفرق کردن آنها بر آمدند.
در این هنگام مردم و طلاب به صورت خود جوش به بیت مرجع بزرگ شیعه آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی پناه می برند و حیاط منزل ایشان و اطراف آن پر از جمعیت انقلابی و خشمیگن می شود، آیت الله گلپایگانی(ره) در جمع معترضین به ایراد سخن می پردازند و سخنرانی خود را با آیه «انالله و انا الیه راجعون » شروع می کنند و با قرائت این آیه به کنایه از اینکه ما برای مرگ وشهادت آماده هستیم، جمعیت بسیار به گریه می افتند و فضای بسیار حزن آلودی ایجاد می شود، به طوری که طلاب و مردم آماده فدا کردن جان هایشان می شوند.
این حرکت تجمع در بیوت مراجع ادامه پیدا می کند و عصر همان روز ۱۸دی ماه طلاب و مردم انقلابی قم در حسینیه آیت الله مرعشی نجفی جمع می شوند و این مرجع بزرگ و عالی مقام نیز با گریه و ناراحتی بسیار از انتشار این مقاله توهین آمیز اعلام انزجار کرده و خطاب به رژیم شاه می گویند:«چرا شما یک پدر داغدار را مورد اهانت قرار دادید؟!... خدا می داند از وقتی که این جریان را شنیده ام، دچار چشم درد شده ام.»
در غروب همان روز، نماز جماعت با شکوه تظاهر کنندگان به امامت آیت الله حاج شیخ مرتضی حائری فرزند موسس حوزه علمیه قم در مسجد اعظم برگزار شد و پس از آن به شعارهای کوبنده ای همانند: «مرگ بر حکومت پهلوی» ، «درود بر خمینی»، «مرگ بر این حکومت یزیدی» پرداختند و البته هنگام خروج، از مسجد درگیری هایی با نظامیان داشتند ولیکن همه اینها مقدمه ای بر قیام ۱۹دی قم شد.
از صبح روز ۱۹دی بازار قم یکپارچه تعطیل شد و مردم قم به سوی مسجد اعظم حرکت کردند و مجددا طلاب و مردم به هم پیوسته و در حمایت از امام خمینی(ره) به تظاهرات پرداختند و جمعیت خشمگین به سوی بیوت مراجع عظام تقلید در حرکت شدند.
در این روز جمعیت ابتدا به بیت آیت الله میرزا هاشم آملی رجوع کرده و ایشان نیز طی بیاناتی از مقاله منتشر شده اعلام بیزاری کرده و از شخصیت آیت الله خمینی تجلیل می کنند، پس از آن جمعیت طلاب و معترضان، به درب خانه علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان می آیند و ایشان نیز با وجود بیماری جسمی، طی سخنان کوتاهی مقاله روزنامه اطلاعات را محکوم می کنند و از تظاهر کنندگان اعلام پشتیبانی می نمایند و آنگاه از آیت الله یزدی که همسایه ایشان بودند، تقاضا می کنند برای تظاهر کنندگان سخنرانی نمایند.
در ادامه این اعتراضات، جمعیت به سوی خانه آیت الله مکارم شیرازی حرکت می کنند، ایشان نیز طی بیانات مهمی هشدار دادند که این اهانت، تنها به آیت الله خمینی نیست، بلکه به همه مقدسات و همه روحانیت توهین شده است، لذا باید از هرگونه جدایی و تشتت بپرهیزیم، اگر بناست زنده بمانیم همه زنده بمانیم و اگر بناست بمیریم، باید همه بمیریم.
پس از آن تظاهر کنندگان به منزل آیت الله وحید خراسانی می روند و درآنجا نیز معظم له طی بیاناتی انتشار مقاله روزنامه اطلاعات را محکوم کرده و آن را «نوشته ای پلید» می نامند.
در ادامه این حرکت ها، طلاب تصمیم می گیرند که بعد ازظهر به دیدار آیت الله نوری همدانی بروند، مردم انقلابی قم تدارک بیشتری برای این مراسم می کنند به طوری که تمام کوچه بیگدلی در خیابان صفائیه را از روی پشت بام ها بلندگو کشی می کنند و بعدازظهر روز ۱۹دی ماه هزاران نفر از طلاب، فضلا و مردم انقلابی قم در بیت آیت الله نوری همدانی و سرتاسر کوچه تجمع می کنند که بزرگترین این تجمع محسوب می شود و آیت الله نوری همدانی نیز سخنرانی بسیار توفنده ای علیه رژیم شاه ایراد می کنند و نام آیت الله العظمی خمینی را در سخنان خود طوری مطرح می کنند که شور و هیجان، تمام جمعیت را دربرمی گیرد و پس از آن اشعار و سروده خودشان را بر زبان جاری می کنند که:
شمع حق را پف کنی تو ای عجوز
هم تو سوزی هم سرت ای گنده پوز
چون تو خفاشان بسی بینند خواب
این جهان ماند یتیم از آفتاب
مه فشاند نور و سگ عوعو کند
هر کسی بر طینت خود می تند
این جمعیت انبوه و خشمگین پس از شنیدن سخنرانی مهیج آیت الله نوری همدانی به سمت منزل آیت الله سلطانی طباطبایی حرکت می کنند که در چهار راه بیمارستان(میدان شهدای کنونی)، ماموران مسلح رژیم به تظاهرکنندگان حمله می کنند و عده ای به شهادت می رسند و عده زیادی مجروح می شوند و بسیاری از مردم به مدارس علمیه پناه می برند و تا پاسی از شب، خیابان های صفائیه، حجتیه و ارم قم صحنه درگیری نیروهای نظامی با مردم می شود.
بعد از قیام ۱۹دی در قم، امام خمینی(ره) در واکنش به کشتار مردم قم در این روز، با صدور پیامی این قیام را پرتوی از نهضت ۱۵ خرداد سال ۴۲دانستند و گفتند: نهضت اخیر که پرتویی از نهضت ۱۵خرداد است و شعاعش در سراسر کشور نورافکنده، خود کوبندگی خاصی دارد که شاه را از خود بی خود کرده و او و دارودسته چاقو کشش را به تلاش مذبوحانه واداشته است.
همچنین امام خمینی(ره) در ادامه پیام خود به مسلسل بستن مرکز تشیع و حوزه فقاهت اسلام در جوار مرقد پاک حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) را در راستای تحکیم نوکری شاه با آمریکا می داند و درباره تظاهرات عمومی و تعطیلی سرتاسری دامنه دار و اظهار تنفر ملت از رژیم شاه می گوید: ملت با این کار ثابت کرد که شاه را نمی خواهد و از او و خاندانش بی زار است و بیان می کند که این رفراندوم طبیعی در حقیقت خلع او از سلطنت غاصبانه جابرانه است.
اربعین شهدای قم در تبریز
چهل روز پس از این ماجرا، در ۲۹ بهمن سال ۱۳۵۶ مردم تبریز، با گرامیداشت یاد و نام شهدای قیام ۱۹دی مردم قم، به خیابان ها آمدند و علیه رژیم شاهنشاهی راهپیمایی کردند.
قیام خونین مردم همیشه در صحنه تبریز در ۲۹ بهمن ماه سال ۱۳۵۶ همانند پلی بود که قیام خونین مردم شهید پرور قم را درست در اربعین شهدای مردم شریف قم، به قیام های خونین و پی در پی علیه رژیم پهلوی پیوند داد و پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی را در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ رقم زد.
امام خمينی(ره) با پيام خود در ۸ اسفند ۱۳۵۶با تجليل از مردم آذربايجان در برپايی قيام ۲۹بهمن، راه را برای تداوم نهضت اسلامی در ساير شهرهای ايران، باز کردند.
رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران در این پیام فرمودند:«کشتار بی رحمانه قم، ایران را به هیجان درآورد و تبریز عزیز را به قیام همگانی مردانه در قبال ظلم و بیدادگری کشاند و کشتار دسته جمعی تبریز ملت غیور ایران را چنان تکان داد که در آستانه انفجار است؛ انفجاری که دست اجانب را به خواست خدای متعال برای همیشه قطع کند. انفجاری که انتقام مظلومان را از شاه بگیرد و دودمان سیاه پهلوی را برای همیشه از تاریخ ایران محو کند و این ننگ را از صفحه آن بزداید».
۲۹بهمن ماه در تاريخ مبارزات مردم آذربايجان روزی فراموش نشدنی است؛ بايد گفت حرکت مردم تبريز در این روز، موجب خيزش حرکت اسلامی در ايران و توسعه آن از حوزه علميه قم به بطن جامعه بود؛ مردم تبريز با شرکت گسترده در نهضت امام خمينی(ره) در ۲۹ بهمن، نام آذربايجان را در تاريخ افتخارات ملت ايران، به اوج رساندند.
اعتراضات تبریز، پس از چندی جنبه سراسری پیدا کرده و چهل روز پس از آن، در ۱۰ فروردین ۱۳۵۷ مردم در شهرهای اصفهان، شیراز، یزد، جهرم و اهواز نیز به مناسبت چهلمین روز شهدای تبریز، دست به تجمع و اعتراض زدند که باعث به شهادت رسیدن عده دیگری در آن شهرها شد، این اعتراضات سراسری، توجه رسانه های بین المللی را به ایران جلب کرد.
شوک سیاسی
حجت الاسلام حسین تقی زاده، رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در تبریز ابراز داشت: اهميت و جايگاه قيام ۱۹ دى در اين بود كه حركت روبه جلو انقلاب را شتاب بخشيد و خصلت اسلامى و مردمى نهضت امام خمينى را براى همگان ثابت و روشن تر کرد.
وی افزود: این اتقاف مبدأ یک تحول، یک حرکت، یک جریان عظیم و جهت داری در ملت ایران شد، این حادثه مهمی است که باید همواره مورد توجه قرار گیرد.
حجت الاسلام تقی زاده همچنین به قیام ۲۹بهمن مردم تبریز اشاره کرد و اظهار داشت: قیام مردم تبریز در ۲۹ بهمن سال ۱۳۵۶ نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران است که پس از قیام مردمی در ۱۹ دی شکل گرفت، این قیام موجب شکل گیری قیام های بعدی در سراسر ایران شد و مقدمه پیروزی نهایی انقلاب اسلامی و شکستن ستون فقرات رژیم شاهنشاهی را فراهم کرد.
وی با بیان اینکه تبریز در تاریخ معاصر ایران همواره بستر اسلام خواهی و عدالت طلبی بوده است، خاطرنشان کرد: آذربایجان و تبریز همواره در شروع و تداوم مبارزات انقلابی نقش بسیار برجسته ای داشته که نهضت مشروطیت و قیام ۲۹ بهمن از آن جمله است.
حجت الاسلام تقی زاده ادامه داد: قیام عمومی مردم تبریز در ۲۹بهمن ماه سال ۱۳۵۶، بزرگ ترین حضور یکپارچه مردم در سیر تکوین انقلاب اسلامی تا به آن روز بود و شوک سیاسی بزرگی به رژیم پهلوی وارد کرد.
وی تاکید کرد: مردم تبریز واقعه ای در نمودار انقلاب اسلامی ترسیم کردند که نشانه هایی از فروپاشی نظام شاهنشاهی به همراه داشت و زمینه مهمی برای فراگیر شدن انقلاب عمومی مردم ایران شد.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی عنوان کرد: قیام شورانگیز ۲۹بهمن مردم تبریز که به مناسبت گرامیداشت چهلم شهدای ۱۹دی مردم تبریز اتفاق افتاد، دومین حلقه از زنجیره شتاب دهنده‌ای بود که به رهبری امام خمینی(ره) نهضت اسلامی را به سوی سرنگونی رژیم پهلوی سوق داد.
گزارش:بیت اله احمدی
نظر شما