به گزارش خبرگزاری شبستان از اردبیل، نبی مکرم اسلام(ص) مسلمانان را به افطاری دادن ولو با نصف خرما و لیوانی آب و شربت سفارش کرده‌اند و برای توزیع افطاری نیز در روایات مختلف ثواب فراوان مطرح شده است که خوشبختانه این عمل مستحبی که احیای شعائر اسلامی است همه ساله در کشور ما در سطح گسترده‌ای به ویژه در بسیاری از مساجد و حسینیه‌ها، هیئت‌ها و خانه‌های روزه‌داران برپا می‌شود.
امسال نیز مانند سال های قبل در شب‌های دهه دوم ماه مبارک رمضان به شدت بازار سفره‌های افطار پر رونق بوده است و در کنار آن هم رستوران‌ها و لابی هتل‌ها هر شب از قبل جا گرفته شده بود و اگر پس از ساعت 10 شب در سطح شهر گشتی می‌زدید. در مقابل هتل‌ها و رستوران‌ها و به خصوص سفره‌های سنتی علاوه بر جمعیت انبوه میهمان مواجه می‌شدید که حتی مانع ترد خودروهای عبوری و ایجاد ترافیک می‌شدند.
همچنان که اشاره شد اصل برپایی سفره افطار کاری پسندیده است، اما بروز پدیده ناخوشایند "اسراف" و "تبذیر" در کنار دیدن فقرای جامعه و به ویژه قحطی زدگان در کشور سومالی، ماهیت معنوی این سفره‌ها را در بسیاری موارد زیر سوال برده است چرا که معمولا در پایان هر مجلس حجم گسترده‌ای از غذای نیم خورده به همراه چند نوع خورشت، نان و پنیر و سبزی و.... به یکباره وارد سطل زباله می‌شود تا در کشوری که به سختی در تولید مواد غذایی به خودکفایی رسیده و هنوز هم در تحریم بسر می‌برد و عده فراوانی زیر خط فقر زندگی می‌کنند، سفره‌های معنوی افطار در بسیاری موارد به گناه اسراف آلوده شده تا خشم پروردگار را هم به همراه داشته باشد.
افطاری‌هایی که برخی از افراد متمول فامیل با دعوت از آشنایان، ثواب افطاری دادن را به دلیل همین رویه ناشایست، اسراف و تبذیر همراه می‌کنند و تلاش برای اشرافی جلوه دادن سفره‌های افطاری خود چیزی جز ریا، تظاهر و تفاخر در ذهن وارد نمی‌سازند چگونه می‌توان با افطار واقعی مقایسه کرد؟ در حالیکه ارزش واقعی افطاری دادن به سادگی آن است. و یقینا گناه اسراف در آن بر گردن چنین بانیانی سنگینی خواهد کرد.
در حدیثی از امام حسن عسگری(ع) آمده که می‌فرمایند: "خداوند از این جهت روزه را واجب کرده تا آدم بی‌نیاز، طعم گرسنگی را بچشد و در نتیجه به مستمند و فقیر مهربانی کند."
موضوع سفره‌های رنگین در میان سایر سفره‌های افطاری ماه مبارک رمضان از آن نظر بسیار حساستر است که ما از خود بپرسیم افرادی که پای چنین سفره‌هایی می‌نشینند آیا می‌توانند با حضور در مراسم عبادی شب های قدر فرصتی را هم برای استراحت معده و روح و روان خود هم قرار دهند؟ شاید هم برای برخی از آنها اصلا مهم نباشد که در همان نزدیکی یا حاشیه شهرها کسانی باشند که در طول ماه رمضان یک دل سیر غذا نخورده‌اند و نه تنها در ماه رمضان که در 12 ماه سال روزه‌اند و دختران نوجوان چنان خانواده‌هایی که به دلیل اعتقادات اسلامی از 9 سالگی روزه می‌گیرند به دلیل فاصله طبقاتی نمی‌توانند چهره زرد خود را با سفره خالی افطار و سحری پدر بیکار خود تغییر دهند.
روزه خودسازی است، اما اگر هنگام افطار آن را با اسراف آلوده سازیم نه تنها روزه نیست که گناهی نابخشودنی است زیرا هدر دادن غذا و دور ریز آن به هر دلیل ممکن اسراف و تبذیر محسوب می‌شود.
به یک موضوع اساسی دیگر باید اعتراف کرد که فرهنگ افطاری دادن در جامعه هم مطلوب جامعه اسلامی نیست و این ویژگی در میان مسئولان سیاسی و سازمان ها و نهادها که با پول دولتی افطار می‌دهند، بد‌تر است، یعنی در عین حالیکه افطار دادن باید با فقرا همراه باشد از این سنت زیبای اسلامی نتیجه‌ای به دست نمی‌آورند و یا به گناه اسراف در جمع مرفهان تبدیل می‌شود که فقرا را در آن راهی نیست.
این سنت ارزشمند را می‌توان ادامه داد، اما می‌توان ساده‌تر برگزار کرد تا خانواده‌ها به دلیل مشکلات برپایی آن از زیر بار این سنت اسلامی فرار نکنند و مرفهان هم با تعدیل خواسته‌های اشرافی خود به فاصله طبقاتی دامن نزنند. سفره‌هایی که با جذب مواد پروتئینی سطح جامعه به یکباره ماه رمضان را با تورم ویژه خود در سطح خواربارفروشی‌ها و مراکز عرضه گوشت و مرغ همراه می‌سازد در حالیکه می‌توان با تغییر رویه‌های ناصواب مفهوم واقعی "صوم" را به پرهیز از اسراف و دوری از سفره‌های اشرافی نیز تسری دهیم.
حجت الاسلام سید شهاب الدین حسینی از کارشناسان مذهبی استان اردبیل در این باره به خبرنگار شبستان گفت: اینکه در جامعه ما مخالفت با اسراف خصوصا از بعد اقتصادی بسیار مطرح است به دلیل اثرات روحی و روانی و حتی اقتصادی‌اش است زیرا هم موجب تضعیف شرایط اقتصادی کشور و هم وضعیت مالی محرومان و مستضعفان می‌شود و اگرچه لذت طلبی مسرفان را به همراه دارد که به فاصله طبقاتی منتهی می شود.
وی افزود: قرآن کریم بارها به اعتدال سفارش کرده زیرا همچنانکه می‌گوید "دستت را در گردنت آویزان نکن" در کنار آن هم به شدت با مسرفان به تندی برخورد می‌کند که در کمتر آیه‌ای از قرآن کریم با چنین شدتی افراد نهیب زده شدند.
حجت الاسلام حسینی ادامه داد: ممکن است برخی از مجالس مخصوص پزشکان، مهندسان، مدیران ارشد سیاسی و اقتصادی باشد و شرایط برای آن ها اسراف نباشد، اما این افراد لازم است در مجالس فقرا هم شرکت کنند تا نسبت به افراد پائین دست جامعه هم احساس مسئولیت کنند زیرا حضور در چنین مجالسی آنها را به اصلاح امور نیازمندان و پاسخ به درخواست‌های آنها تشویق می‌کند.
وی ادامه داد: یکی از مسایلی که در افطاریهای رنگارنگ گناه محسوب می‌شود پرخوری است زیرا هر کاری که به سلامتی آسیب برساند و برای بدن مضر باشد نیز حرام است.
وی علت اساسی غضب پروردگار بر اسراف کاران را خارج‌شدن از فرمان الهی بر شمرد و افزود: افطاری های اشرافی که باعث گسترش بی‌عدالتی می‌شود و نیز سبب افزایش قیمت غذای فقرا و سایر افراد در جامعه می‌گردد هم از مناهی است در حالیکه می‌بینیم در ماه مبارک رمضان به خاطر برگزاری مراسم افطاری پرهزینه، قیمت گوشت و مرغ افزایش می‌یابد.
وی ادامه داد: اگر در جامعه اسلامی میانه روی و اعتدال حفظ شود شاهد نوسان قیمت مواد غذایی نخواهیم بود تا در ماه مبارک رمضان فقرا نگران شوند که چرا به دلیل این ماه عزیز قیمت مواد غذایی افزایش می‌یابد؟
این کارشناس مذهبی اظهار داشت: اگر اسراف و تبذیر و ریخت و پاش نباشد دولت مجبور نمی‌شود برای مقابله با افزایش قیمت‌ها با صرف هزینه‌های ملی در آستانه ماه مبارک رمضان مقدار انبوهی واردات گوشت و مرغ انجام دهد زیرا این کار هم لطمه به بنیه اقتصادی کشور محسوب می‌شود.
وی سپاس حقیقی از سلامت افراد روزه‌دار را مقابله با اسراف و شکر نعمت نامید و افزود: گاهی مومنان ناخواسته راه ناسپاسی را در پیش می‌گیرند و به گسترش فقر و فاصله طبقاتی در کشور دامن می‌زنند.
وی گفت: حوزه و دانشگاه در راستای اصلاح امور جامعه رسالت مهمی برعهده دارند و اگر کارها با نیت خالص برای خدا باشد و افطاری دادن به نیت احیای شعائر اسلامی صورت گیرد، در آن از اسراف و تبذیر ریا و چشم همچشمی و اشرافیگری خبری نخواهد بود و در چنین شرایطی فرد روزه‌داری که به دیگران افطاری می‌دهد با درک دقیق فلسفه روزه و درک گرسنگی و تشنگی کمک به محرومان و مستمندان را هم تجربه می‌کند که منجر به خودسازی و اصلاح امور اجتماعی می‌شود.
حجت الاسلام طاهر عزت خواه، کارشناس قرآن و عترت دبیرخانه کانون های فرهنگی، هنری مساجد نیز درباره آفت آلودگی سفره‌های افطار به اسراف، گفت: در هر مورد از موارد زندگی اسراف اگر صادق باشد جایز نیست ولو در کارهای خیر باشد چون "والذین انفقوا لم یسرفوا" را هم دارد یعنی هم انفاق باشد و هم اسراف نباشد.
وی ادامه داد: البته یک نکته کلی و عام در کشور ما وجود دارد که باید به طور ریشه‌ای حل شود و اسراف در افطاری دادن جزیی از آن است.
وی یادآور شد: برخی کارهای ما تمدنی است، بهداشت خوب است و رعایت آن لازم است اما آنهایی که به اصطلاح تمدنی هستند غذای مانده را مصرف نمی‌کنند و در سطل زباله می‌ریزند. این نکته را هم باید مطرح کرد که غذا به صورت تمدنی در ظرف بزرگتر قرار داده می‌شود و هر کس به اندازه ظرفیت خود غذا برمی دارد و در چنین شرایطی میزبان مقصر نیست زیرا اگر میهمانان رعایت کنند مجموع غذایی که به سطل زباله ریخته می‌شود در حد یک کیلو برای 300 نفر هم نمی‌شود.
وی ادامه داد: مساله بعدی رویه تدینی ما است که این فرهنگ را ندارد تا غذای مازاد بر نیاز خود را برندارند. بلکه بیشتر برمی دارند که این اسراف است در حالیکه تدین ما اجازه بیشتر از نیاز برداشتن را نمی‌دهد بلکه این فرهنگ اجتماعی و فردی ما است که ضعیف است و طبیعتا چون افراد زیاد برمی دارند، اضافه هم می آید.
وی گفت: در دین اسلام پس مانده غذا را اگر دست نخورده باشد، منعی نمی‌کند که آن را به دیگران بدهند و حتی از صدر اسلام بوده که به عنوان تبرک و تیمم به دیگران می‌دادند و هنوز هم به عنوان یک سنت حسنه رایج است این نوع غذا خوردن ته مانده نیست زیرا فقط بخشی از آن را می‌گیرند و از آلوده‌کردن بقیه ظرف سینی خودداری می‌کنند.
وی افزود: مشکل ما این است که دستورات دینی را اجرا نمی‌کنیم و تدینی و تمدنی را با هم مخلوط کرده‌ایم در حالیکه جایز است مومنین افطاری بدهند و الباقی مانده را از میهمانی به دیگران بدهند. این اشکال ندارد در اینجا فرق بین سینی و دیگ وجود ندارد مهم آلوده نبودن است و این مصرف کننده است که به واسطه ضعف فرهنگی، زیاد برمی دارد و همه غذا را آلوده می‌سازد.
حجت الاسلام عزت خواه درباره تبذیر اظهار داشت: در برخی از میهمانی‌ها با بی‌احتیاطی‌های گسترده غذای پس مانده را آلوده می‌کنند، یعنی نه می‌خورند و نه به فقیر می‌دهند به ضایع کردن غذا تبذیر گفته می‌شود کاری که برای لباس هم هست که نه بپوشیم و نه به دیگران بدهیم این تبذیر است و گناهی بزرگ محسوب می‌شود.
پایان پیام/
نظر شما