به گزارش خبرگزاری شبستان، در طول تاریخ انتشارات در ایران و در مجموع چاپ کتب دینی در ملل اسلامی برخی کتب در مورد مساجد و مسایل مرتبط با آن به چاپ رسیده اند که به جزئیات مباحث بیرونی و درونی در رابطه با این خانه های خدا پرداخته اند اما با این وجود شاید این کتب کمتر در جامعه به چشم می آیند، در مجموعه گزارش های «کتاب های مسجدی» در پی معرفی این کتب و ذکر بخش هایی از آن ها هستیم.
کتاب تاریخ شفاهی مسجد ارک، با بررسی اسناد و سایر منابع پژوهش در چهارچوب محورهای زیر خلاصه شده است و مطالب به تفکیک موضوعی ارائه شده اند:
۱ـ تحولات فرهنگی و جریان‌های سیاسی مسجد ارک و نقش آن در سیر پیش رونده انقلاب اسلامی
۲ـ موقعیت استراتژیک و جغرافیایی مسجد و حساسیت نیروهای امنیتی رژیم سابق نسبت به این مسجد
۳ـ کارکردهای اقتصادی مسجد و زمینه‌سازی در فعالیت‌های فرهنگی ـ سیاسی با تأسیس مراکز تعلیمی و خیریه برای دستیابی به این اهداف
تاریخچه مسجد ارک
فصل اول «تاریخچه مسجد ارک» نامیده شده است که در آن سه گفتار با عناوین «بنای مساجد در ایران» «بنای مسجد ارک» و «تخریب و بازسازی مسجد ارک در عصر پهلوی» آورده شده است.
در بخشی از گفتار بنای مسجد ارک درباره تاریخچه این مکان مذهبی آمده است: «مسجد ارک تهران در خیابان داور و نزدیک میدان 15 خرداد قرار دارد.
این مسجد با قدمت چندین ساله خود، از مجموعه بزرگتری به نام «ارک سلطنتی» بود که در جنوب شرقی آن قرار داشت، بنیاد ارک سلطنتی و بعضی ساختمان‌های آن، متعلق به دوره صفویه بود و پس از آن که افغان‌ها توانستند دولت صفویه را براندازند و تهران را تصرف کردند، در شمال ارک پلی بستند و در جلوی آن دروازه ای به نام «دروازه ارک» ساختند، همان که بعدها «دروازه دولت» نامیده شد که ابتدای خیابان الماسیه کنونی قرار داشت. محدوده ارک همچنان به حال اولیه باقی مانده بود تا این که کریم خان زند قلعه ارک را با کمک معماری به نام«عبدالله خان» در سال 1267 ه.ق تجدید بنا کرد...»
در بخش گفتار سوم این بخش هم به گوشه‌ای از فعالیت‌های آیت‌الله بروجردی و حاج محمد حسین کاشانی ـ بانی مسجد ـ اشاره شده است.
فعالیت های سیاسی در مسجد ارک
فصل دوم کتاب با عنوان «فعالیت های سیاسی مسجد ارک» هم از سه گفتار تشکیل شده است که هر یک از گفتارها هم به بخش‌های مختلفی تفکیک شده اند.
در بخشی از گفتار اول این فصل با عنوان «مسجد و کارکردهای سیاسی» آمده است:
«در سیر انقلاب اسلامی ایران، مساجد با سازماندهی تظاهرات میلیونی مردم، قدرت سازماندهی سیاسی خود را در عمل نشان دادند و با بسیج مردم از خانه‌ها به سوی میدان‌ها و خیابان‌ها، امکان استمرار حیات و عمل رژیم رو به اضمحلال پهلوی را متوقف کرد و حضور پیگیر مردم را در صحنه که از ویژگی‌های انقلاب پیروز است به اثبات رساند...»
گفتار دوم این فصل با عنوان «فعالیت سیاسی از آغاز تا کودتای 28 مرداد» هم به دو بخش «افتتاح مسجد و گردهمایی سیاسی» و «قیام سی تیر و تجمع مقابل مسجد ارک» تفکیک‌بندی شده و در هر یک از بخش‌ها به برهه‌های مختلفی از تاریخ این مسجد اشاره شده است.
گفتار سوم این بخش هم به فعالیت‌های سیاسی از 28 مرداد تا پیروزی انقلاب اسلامی در مسجد ارک اختصاص یافته و در آن به بخش‌هایی مانند «مبارزه با فساد» «مبارزه با بهائیت و دفاع از اسلام» و «اجرای قانون و مبارزه با بی عدالتی» پرداخته شده است.
در پایان این بخش آمده است:
«بررسی حیات سیاسی مسجد ارک از شهریور 1357 هجری شمسی تا واپسین روزهای انقلاب، در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل فقدان اسناد و مدارک غیرممکن است؛ اما آنچه به نظر می‌رسد گویای این مطلب است که واعظان مسجد تا آخرین لحظات پیروزی انقلاب همچنان در هدایت تظاهرات و راهپیمایی‌ها موثر بوده‌اند.
«کتاب تاریخ شفاهی مسجد ارك تهران» با تدوین سلیمان حیدری در شمارگان 1500 جلد به چاپ رسیده است.
نظر شما