امام جماعتی که خادم مسجد بود

به گزارش خبرنگار مسجدو کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، یکی از چهره های بسیار موفق در تبلیغ دین در مساجد، آیت اللّه شیخ علی اکبر برهان است.

وی در سال 1324 قمری در تهران و در خانواده ای متدین، پا به عرصه حیات گذاشت، آن عالم دینی، دروس مقدمات و مقداری از سطح اولیّه را در تهران و نزد استادانی چون: آقایان سیّد محمّدقیصر، شیخ علی رشتی و سید محمّد استرآبادی فرا گرفت و سپس برای ادامه تحصیل، رهسپار نجف اشرف شد و به مدت 3 سال نیز در این شهر اقامت گزید و مقداری از کتب متداول درسی آن عصر را نزد آیت اللّه شیخ مرتضی طالقانی و آقا میرزا محمّد عراقی تلمذ کرد. آن گاه به ایران مراجعت کرد و به مدت یک سال نیز در تهران اقامت داشت و به تحصیل و کسب دانش پرداخت.

وی برای درک و بهره مندی از فضای علمی حوزه تازه تأسیس علمیه قم، وارد این شهرستان مذهبی شد و توانست سطوح عالیه فقه و اصول را نزد مرحوم آیت اللّه شیخ محمدعلی حائری قمی به اتمام برساند، آن گاه برای عمق بخشیدن به معلومات خود و نیل به اهداف والای علمی و معنوی وارد جلسات درسی خارج فقه و اصول اعاظم بزرگ حوزه قم شد.

استادان وی عبارت اند از، آیات:

1ـ عبدالکریم حائری یزدی

2ـ سید محمّدتقی خوانساری

3ـ سید محمّد حجت کوه کمره ای

4ـ شیخ مهدی مازندرانی

مهاجرتی دوباره به نجف اشرف

وی برای بهره گیری بیش تر از فضای علمی و معنوی حوزه کهنسال نجف اشرف، بار دیگر عازم عتبات عالیات شد و در نجف اشرف، اقامت کرد و از محضر فرزانگان و عالمان آن سامان بهره برد.

میزرا علی اکبر برهان، بعد از استوار کردن مبانی علمی و اخذ اجازات عالیه اجتهاد و نیل به مقامات والای علمی و سیر و سلوک عرفانی، همانند بسیاری از عالمان به تدریس سطوح پرداخت و جمعی از فضلای برجسته را در مکتب علمی خود پرورانید.

مهاجرتی دوباره به نجف اشرف
وی برای بهره گیری بیش تر از فضای علمی و معنوی حوزه کهنسال نجف اشرف، بار دیگر عازم عتبات عالیات شد. در نجف اشرف، اقامت کرد و از محضر فرزانگان و عالمان آن سامان بهره برد.

میزرا علی اکبر برهان، بعد از استوار کردن مبانی علمی و اخذ اجازات عالیه اجتهاد و نیل به مقامات والای علمی و سیر و سلوک عرفانی، همانند بسیاری از عالمان به تدریس سطوح پرداخت و جمعی از فضلای برجسته را در مکتب علمی خود پرورانید.

مراجعت به تهران

زمانی که وی در نجف اشرف مشغول تحصیل، تدریس، تکمیل معلومات و معارف علوم الهی بود، اوج بیدادگری های ظالمانه و ضد دینی حکومت رضاخان در ایران به شمار می رفت، مدارس دینی، تخریب یا متروک شده بودند و به بهانه متحدالشکل شدن لباس ها، نیز لباس روحانیت را پاره کرده و چادرهای زنان مسلمان را از سر آنان برمی داشتند و با اعمالِ کارهای ضددینی، روحانیت را منزوی و چهره های شاخص آنان را تبعید و یا توسط ایادی رضاخان به طرز مشکوکی به شهادت می رساندند که مرحوم شهید آیت اللّه سید حسن مدرس (ره) یکی از شاخص ترین آنان بود.

پس از سقوط رضاخان در شهریور 1320 شمسی، آیت اللّه برهان، از جمله کسانی بود که بدون تأخیر، وارد عرصه های اجتماعی ـ دینی شد.

آن عالم دینی، بی درنگ به تهران آمد و با این نیت که احداث و تأسیس مدارس دینی و تربیت طلاب متعهد و بازسازی اوضاع دینی و مذهبی در آن زمان حسّاس برای ایران کاری بسیار ضروری است، در این شهر اقامت کرد و برای احیای علوم اسلامی بسیار کوشید، او مدارس علمیه ای را تأسیس کرد و نیز مدارس پسرانه و دخترانه ای برای آموزش و پرورش نوباوگان اسلامی احداث کرد و شاگردان بسیاری را پرورانید.

مهم ترین فعالیتهای دینی، اجتماعی و فرهنگی آیت اللّه برهان:

1ـ ساخت مسجد، مدرسه علمیه و صندوق قرض الحسنه لرزاده  (واقع در خیابان لرزاده، نزدیک میدان خراسان)

2ـ راه اندازی مدرسه علمیه برهانیه، (جنب حرم مطهّر حضرت عبد العظیم الحسنی (ع))

3ـ راه اندازی دبستان و دبیرستان دخترانه و پسرانه برهان که برای پرورش و آموزش پسران و دختران مسلمان پدید آمد.

4ـ تربیت و پرورش شاگردان بسیار که برخی از آنها عبارتند از: آیات و حجج اسلام مرحوم شیخ احمد مجتهدی تهرانی، مجتبی تهرانی، شیخ محمّدرضا مهدوی کنی، سیدمحمّدحسین و  سید محمّدحسن مرتضوی لنگرودی، شیخ علی پهلوانی معروف به سعادت پرور، شیخ حسین انصاریان.

آیت اللّه مهدوی کنی درباره روش تربیتی استادش می گفت:

واقعا نَفَس ایشان و روش تربیت شان در افرادی که باایشان ارتباط داشتند، خیلی مؤثر بود، غالبا طلبه های ایشان که به قم می رفتند، انگشت نما بودند؛ یعنی نشان می دادند که این ها طلبه های آقای برهان هستند؛ زیرا هم اخلاق و هم درس شان خوب بود و رفتارشان با طلبه های دیگر فرق داشت.

این آثاری بود که ایشان گذاشت. واقعا هم تعداد زیادی از طلاب را تربیت کرد که بعضی از آنان در حال حاضر در قید حیات هستند.

حاج شیخ حسین انصاریان واعظ شهیر تهران در این باره می گوید: «مرحوم آیت اللّه برهان با تمام وجود در اختیار مردم بود. وی از مؤسسان اولیه صندوقهای قرض الحسنه محسوب می شود که به شکل کنونی در آمده است. مرحوم برهان و اطرافیان او صندوق قرض الحسنه مسجد لرزاده را تأسیس کردند که از اوّلین صندوقهای قرض الحسنه ایران بود. علاوه بر خدمات ارزنده ایشان از طریق مسجد، مدرسه دخترانه و پسرانه و حوزه های علمیه، هر کس هم برای حل هر مشکلی به ایشان مراجعه می کرد، لفظ «نه» از این مردبزرگوار نمی شنید.«

وی در مورد آیت الله برهان در جای دیگری می گوید:

«در اوان طفولیت من، در خیابان خراسان، مسجدی قرار داشت که مسجد لرزاده نامیده می شد و به دست عالمی ربانی به نام آیت اللّه حاج شیخ علی اکبر برهان بنا شده بود. وی در نجف درس خوانده و در سیر و سلوک عرفانی، تحت تأثیر عالم بزرگ ربانی، سید علی قاضی بود. برهان، عارفی شیعی و متمسک به قرآن کریم و روایات ائمّه اطهار (ع) بود. مسجد به برکت وجود این مرد خدا غرق در معنویت و منبع فیاضی برای اهالی محله بود و همه، مجذوب خلق و خوی نیکوی امام جماعت آن شده بودند.

آیت اللّه برهان هر روز، ساعتی قبل از نماز به مسجد می آمد و به نظافت و آراستن مسجد می پرداخت، به گونه ای که هنگامی که مردم برای نماز می آمدند، مسجد را  تر و تازه و آراسته می دیدند، نماز جماعت، همواره با شکوه برگزار می شد و روحانیت و نورانیت آن، تمام نمازگزاران را در بر می گرفت، آن مرحوم هر شب پس از اقامه نماز، حدود نیم ساعت مردم را موعظه می کرد، آن قدر سخنان ایشان جذاب بود که افراد غیر متدین را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می داد، به این ترتیب محله ما محله ای پاک و معنوی شده بود، در این محله به احترام ایشان، از انجام بسیاری از اعمال مستهجن که در محله های دیگر انجام می گرفت، اجتناب می شد.

آثار قلمی و تألیفات آیت الله برهان:

1ـ رساله ای در عدالت؛ ۲ـ تعلیقه ای بر مکاسب۳ـ تفسیر سوره یوسف موسوم به «احسن المجالس» ۴ـ بشائر النبویه ۵ـ رساله ای در حدیث ایّام ۶ـ ربیع الابرار ۷ـ پریشان نامه.